Rạm bè phá Tam Giang

Mát trời, mát đất nên từ cây cối đến các loài động vật đều sinh sôi, nảy nở; nước mát nên tôm, cua, cá về với sông với phá.

Người dân Huế có câu: "Cua tháng tám, rạm tháng tư". Có lẽ là do dân gian nói để thuận vần chứ cua với rạm vào tháng 4 hay tháng 8 âm lịch đều ngon cả.

Hỏi vì sao con rạm phá Tam Giang lại ngon vào 2 tháng đó? Đơn giản là tháng 4 và tháng 8 là mùa gặt cũng là mùa của những cơn mưa lớn về với ruộng đồng. Tháng 4 có lụt tiểu mãn, tháng 8 có những cơn lụt đầu mùa. Tôm, cua, rùa, cá độ này đều ngon cả vì chúng được ăn nhiều loài thủy sinh trôi về, được thảnh thơi với những cánh đồng nước ngập.

Canh rạm bè nấu với chột môn chua

Rạm bè lột vỏ trước khi chế biến

Con cua phá Tam Giang thì đã là đặc sản, ai cũng biết rồi. Còn con rạm phá Tam Giang là một món đặc sản nhưng bình dân một thời cũng không phải ai cũng được thưởng thức cả. Bạn tôi kể cứ khi lúa gặt xong, mang cái oi (tên gọi ngư cụ đựng tôm cá của dân địa phương) bên hông lội ra ruộng biền mà lượm rạm. Những con rạm béo tròn bám đầy gốc rạ, cứ thế mà lượm đầy oi.

Tôi cũng có một lần được mấy bác ngư dân ở phá Tam Giang mời nhấm rượu với món rạm luộc chấm muối tiêu. Bác chủ nhà có vẻ ái ngại khi không có tôm cá trên mâm mời khách: "Bữa ni làm nghề "hèn" quá, mấy chú dùng tạm đỡ mấy con rạm bè ni nghe!". Là bác ấy nói thiệt tình, bởi vì dân phá Tam Giang vốn coi con rạm là món đỡ đần khi cá tôm thất bát...

Mà vì sao gọi là rạm bè? Có lẽ do hình dạng của nó, thân bè ra khác với hình dạng của con đam hay còn gọi là con cua đồng... Có người lại giải thích "rạm bè" là vì mỗi khi nổi lên mặt nước, chúng ngoắc càng vào nhau kết thành từng bè trôi theo dòng nước trên phá, khi đó chỉ việc đưa vợt vớt lên từng bè, từng bè nhiều vô kể...

Con rạm bè là món ngon trong mâm cơm khi mùa nước mới trôi về với sông phá, ruộng đồng. Con rạm bè phá Tam Giang chế biến món ăn chi cũng ngon hết! Rạm hấp chấm muối tiêu chanh. Rạm kho lấy nước chấm rau luộc, dưa chuối. Rạm giã nhuyễn lọc nước nấu bún riêu, nấu bánh canh, nấu canh rau, canh bí. Nhưng rạm bè nấu canh với chột môn chua là ngon nhất, vị béo của của rạm hòa cùng vị chua của chột môn thành món ăn rất "bén" theo ngôn ngữ của dân bản địa.

Tô canh rạm bè nấu dưa môn như một tín hiệu mát lành thơm thảo của đất trời quê nhà khi mùa mưa tới!