Sao chép dữ liệu cũ, yêu cầu tạm ngưng xây dựng đập thủy điện Pak Lay

Sáng 20-9, Liên minh Cứu trợ sông Mê Kông đã phát đi thông cáo báo chí liên quan đến việc Đánh giá tác động xã hội và môi trường xuyên biên giới (TBESIA) và Đánh giá tác động tích lũy (CIA) của dự án đập thủy điện Pak Lay ở Lào.

Đập Pak Lay được xây dựng tại tỉnh Xayaburi thuộc Bắc Lào. Đây là thủy điện không điều tiết, hoạt động liên tục quanh năm với công suất 770 MW. Dự kiến, thủy điện này ​​bắt đầu xây dựng vào năm 2020 và hoàn thành vào năm 2029. Đây là đập thủy điện thứ 4 có kế hoạch xây dựng trên dòng chính sông Mê Kông của Lào sau Xayaburi, Don Sahong và Pak Beng. Vào tháng 6 vừa qua, Ủy hội Sông Mê Kông (MRC) đã nhận được thông báo chính thức từ Chính phủ Lào về việc thực hiện quy trình tham vấn trước đối với dự án thủy điện Pak Lay. Thông báo này là thủ tục đầu tiên trong quy trình thông báo, tham vấn và thỏa thuận trước (PNPCA) về hợp tác, sử dụng nước trên dòng chính sông Mê Kông.

Vị trí xây dựng đập Pak Lay. Ảnh: MRC

Theo nhận định của Liên minh Cứu trợ sông Mê Kông, TBESIA - CIA của dự án thủy điện Pak Lay có đánh giá kém và không đáng tin cậy. Phần lớn báo cáo TBESIA - CIA của Pak Lay được sao chép trực tiếp từ báo cáo TBESIA - CIA đập Pak Beng vào năm 2015. TBESIA - CIA của Pak Beng đã bị phê bình là có chứa dữ liệu và phân tích không đầy đủ. Ít nhất 90% phần "điều kiện xã hội cơ bản" của đập Pak Lay được sao chép trực tiếp từ đánh giá đập Pak Beng, bao gồm ảnh, bản số liệu và văn bản. Vì vậy, báo cáo Pak Lay thiếu sót và lỗi thời.

Ngoài ra, ở phần tham gia của cộng đồng về dự án cũng là một bản sao của báo cáo Pak Beng, chỉ thay đổi tên của đập. Tuy nhiên, các tác giả đã "quên" thay đổi tên của công ty, vì vậy báo cáo của Pak Lay vẫn đề cập Công ty Datang (Trung Quốc), là chủ đầu tư của đập Pak Beng.

Đánh giá của dự án Pak Lay không dựa trên nghiên cứu của MRC về Đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC) năm 2010 về các tác động của các đập trên dòng chính sông Mê Kông. Nghiên cứu này do MRC thực hiện trong thời gian 6 năm với chi phí 4,7 triệu USD để thiết lập một bằng chứng khoa học đáng tin cậy về các tác động môi trường, xã hội và kinh tế của phát triển sông Mê Kông.

Với những lý do nêu trên, TBESIA - CIA của Pak Lay không thể được coi là đánh giá có chất lượng, mang tính khoa học hay đạt tiêu chuẩn quốc tế. Vì vậy, Liên minh Cứu trợ sông Mê Kông đề xuất phải làm TBESIA mới dựa trên các nghiên cứu cập nhật, tiến hành tham vấn với các cộng đồng có khả năng bị ảnh hưởng, bao gồm các cộng đồng ở các nước láng giềng, và phải được thực hiện theo các tiêu chuẩn quốc tế. Đập Pak Lay sẽ bị đình chỉ cho đến khi hoàn thành TBESIA - CIA mới.

Đồng thời, tổ chức này cũng kiến nghị MRC nên tạm dừng tham vấn trước dự án Pak Lay và yêu cầu đánh giá mới có chất lượng để hỗ trợ một quá trình tham vấn có ý nghĩa.