Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) TP HCM về tình hình thi hành Luật Đất đai 2013, trên địa bàn TP hiện có 441 dự án thu hồi đất. Trong đó, đầu tư bằng vốn ngân sách nhà nước có 417 dự án, 24 dự án còn lại do tổ chức sử dụng đất ứng vốn để chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Trong số này, hiện mới có 107 dự án hoàn thành bàn giao mặt bằng, 310 dự án đang triển khai và 24 dự án chậm triển khai và quá hạn theo luật định.
Cần cơ chế để xử lý các dự án "giao thời"
Về nguyên nhân, Sở TN-MT TP HCM lý giải sau khi có Luật Đất đai 2013 cùng các nghị định của Chính phủ, thông tư, quyết định, văn bản hướng dẫn dưới luật đã thể hiện sự tiến bộ so với trước về các điều kiện, trình tự, thủ tục thực hiện các nhiệm vụ trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Tuy nhiên, Sở TN-MT TP cho rằng có một số quy định chưa bảo đảm tính đồng bộ hoặc chưa sát thực tiễn của TP nên khi triển khai thực hiện gặp nhiều khó khăn, vướng mắc phải xin ý kiến trung ương để có cơ chế, quy trình "đặc thù".
Theo quy định hiện hành, việc phê duyệt quyết định thu hồi đất, phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong cùng một ngày là không khả thi. Ảnh: HOÀNG TRIỀU
Ngoài ra, đối với các dự án đã phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước ngày Luật Đất đai 2013 có hiệu lực thì không áp dụng theo quy định của Luật Đất đai 2013 nên rất khó vận động người dân đồng thuận, dễ làm phát sinh khiếu nại, khởi kiện vụ án hành chính về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Một khó khăn khác là chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thường xuyên thay đổi, bổ sung theo hướng có lợi cho người dân nhưng không áp dụng cho các dự án trước đó nên phải kiên trì giải thích, vận động người dân. Ngoài ra, theo quy định hiện hành, việc phê duyệt quyết định thu hồi đất, phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong cùng một ngày là không khả thi.
Trước những vướng mắc trên, nhiều quận - huyện kiến nghị Bộ TN-MT, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sớm có hướng dẫn thực hiện về trình tự thủ tục lập dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; đồng thời xem xét cơ chế đặc thù xác định giá đất ở và tỉ lệ % so với giá đất ở để tính giá các loại đất còn lại phục vụ cho công tác xác định giá bồi thường khi nhà nước thu hồi đất; xem xét điều chỉnh quy định về thời gian để ban hành các quyết định liên quan đến công tác bồi thường và có quy định về phân kỳ thực hiện công tác chi trả bồi thường đối với các dự án có số lượng lớn hộ dân, tổ chức bị ảnh hưởng cho phù hợp với thực tế.
Đặc biệt, các quận - huyện kiến nghị đối với đơn giá đất nông nghiệp cần phải thẩm định giá cụ thể của từng vị trí, không nên khống chế giá đất nông nghiệp thống nhất một giá trên toàn địa bàn quận - huyện, giá đất nông nghiệp có giá trị thay đổi theo giá đất ở liền kề do đó giá đất nông nghiệp cần tính theo tỉ lệ giá đất ở vì nhiều khu vực không có giao dịch đất nông nghiệp, lấy từ nơi khác về không phù hợp.
Mạnh dạn xóa quy hoạch "treo"
Theo ông Trần Hoàng Ngân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM, một trong những động lực quan trọng giúp cho TP có thể tăng trưởng tiếp trong thời gian tới chính là nguồn lực về đất đai. Nhưng thời gian qua, nguồn lực này đang vướng phải những quy hoạch mà chúng ta hay gọi là quy hoạch "treo", làm lãng phí cực kỳ lớn, gây bức xúc trong nhân dân. Ở những nơi này, người dân muốn thay đổi, chuyển mục đích sử dụng thì vướng các thủ tục hành chính kéo dài. Do đó, ông Trần Hoàng Ngân đề nghị địa phương mạnh dạn xóa quy hoạch "treo" để sử dụng đất hiệu quả, giải phóng năng lực kinh doanh và tránh ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, theo ông Trần Hoàng Ngân, quy hoạch có tầm nhìn dài hạn là đúng nhưng phải khả thi với nguồn lực và khả năng thực hiện. Thực tế có những quy hoạch quá tham vọng, 50 năm rồi vẫn chưa thực hiện được.
Nói về chính sách bồi thường, hỗ trợ cho người dân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM cho rằng cần thay đổi tư duy, phải làm sao để người dân yên tâm, không còn sợ đất của mình nằm trong quy hoạch, thậm chí là vui khi đất mình trúng quy hoạch. Ông lý giải: "Ở một số nước, đất nằm trong quy hoạch được đền bù cao, thậm chí cao hơn giá thị trường nên người dân không sợ quy hoạch. Đất được quy hoạch là đất chiến lược nên giá phải cao". Ngoài ra, việc đền bù đất quy hoạch cây xanh với đất quy hoạch thương mại phải ngang nhau để bảo đảm quyền lợi, tránh thiệt thòi cho người dân. Hiện nay, đất quy hoạch thương mại thì được đền bù cao trong khi đất công viên thì đền bù thấp, nhiều khi hai mảnh đất này cách nhau chỉ một con đường.
Trong khi đó, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP HCM cho biết qua khảo sát từ các quận - huyện, các địa phương đều cho rằng cần rà soát lại, đối chiếu với các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành và các luật khác có liên quan để sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện những quy định còn chồng chéo, bất cập, không phù hợp với thực tiễn để góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật đất đai.
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 12-5
và quét mã QR
Bình luận (0)