Sốt ruột với giải ngân vốn đầu tư công

Tiếp tục phiên họp thứ 11, ngày 13-5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về việc trình QH xem xét, quyết định chủ trương đầu tư các dự án xây dựng đường bộ cao tốc; xem xét việc bổ sung kế hoạch ngân sách trung ương năm 2022 phân bổ cho các bộ, ngành, địa phương và xem xét việc dự kiến phương án phân bổ vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 và năm 2022 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia.

Tránh tình trạng sử dụng vốn không hiệu quả

Theo tờ trình của Chính phủ, vốn ngân sách nhà nước năm 2022 ước thanh toán đến ngày 31-3 là 61.536 tỉ đồng, đạt 11,88% kế hoạch; còn 38.686 tỉ đồng chưa phân bổ chi tiết cho các nhiệm vụ, bằng 7,5%. Chính phủ đề nghị UBTVQH bổ sung kế hoạch đầu tư vốn với tổng số là 18.349 tỉ đồng cho 265 dự án, trong đó có 7 nhiệm vụ, dự án hoàn thành, đã bàn giao; 126 dự án chuyển tiếp, 106 dự án khởi công mới.

Trình bày báo cáo thẩm tra về việc bổ sung dự toán ngân sách trung ương năm 2022 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2021 và những tháng đầu năm 2022 rất chậm. Đa số ý kiến của Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng cần tính toán kỹ khả năng hấp thụ vốn, không để tình trạng bổ sung vốn nhưng không bảo đảm tiến độ giải ngân số vốn tăng thêm, phải chuyển nguồn, kéo dài sang năm sau, sử dụng vốn không hiệu quả.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo thẩm tra 3 dự án đường cao tốc tại cuộc họp vào ngày 13-5. Ảnh: DOÃN TẤN

Tại phiên họp, các Ủy viên UBTVQH cơ bản nhất trí với báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách. Theo Chủ tịch QH Vương Đình Huệ, vốn ngân sách trung ương năm 2022 còn hơn 38.000 tỉ đồng tại các bộ, ngành, địa phương hiện chưa phân bổ, lý do là chưa chuẩn bị xong thủ tục đầu tư. Chủ tịch QH đề nghị Chính phủ báo cáo rõ địa chỉ nào, ngành nào, ở đâu và công bố công khai để người dân biết.

Chủ tịch QH cũng cho rằng trong khi 38.000 tỉ đồng này chưa phân bổ được thì giờ lại đề nghị phân bổ bổ sung hơn 18.000 tỉ đồng. Theo tờ trình, đây là vốn điều hòa, phân bổ cho 265 nhiệm vụ chi và mỗi dự án, nhiệm vụ bình quân là 69 tỉ đồng thì "manh mún, phân tán, dàn trải rất rõ", trong khi nguyên tắc của gói kích thích kinh tế là phải có vốn đưa ra thị trường để kích hoạt nền kinh tế phát triển. Vì vậy, Chủ tịch QH không đồng tình với đề xuất này.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch QH Nguyễn Đức Hải cho biết UBTVQH thống nhất chưa thực hiện bổ sung kế hoạch ngân sách trung ương năm 2022 trong nước phân bổ cho các bộ, ngành, địa phương.

Đầu tư 3 tuyến cao tốc phía Nam

Theo tờ trình của Chính phủ, với tổng chiều dài khoảng 360 km, sơ bộ tổng mức đầu tư của cả 3 dự án đường cao tốc: Biên Hòa - Vũng Tàu, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1) là hơn 84.000 tỉ đồng.

Trình bày báo cáo thẩm tra 3 dự án này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết Thường trực Ủy ban Kinh tế nhất trí với sự cần thiết đầu tư các dự án này nhằm cụ thể hóa Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 đã được Đại hội lần thứ XIII của Đảng thông qua. Đồng thời việc đầu tư các tuyến cao tốc sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các vùng có tuyến cao tốc đi qua, giúp tăng cường việc bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, việc Chính phủ đề xuất áp dụng hình thức đầu tư công là phù hợp do các tuyến này có lưu lượng xe chưa cao dẫn tới thời gian hoàn vốn dài, việc đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP) là khó khả thi.

Về thu hồi vốn đầu tư, Chính phủ dự kiến sau khi các dự án hoàn thành sẽ thực hiện nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn hoàn trả vào ngân sách trung ương. Tuy nhiên cần làm rõ các dự án này có sự tham gia đầu tư một phần vốn ngân sách địa phương thì có cần phải hoàn trả vào ngân sách địa phương không? Đồng thời, cơ chế nhượng quyền thu phí, tổ chức thu phí các dự án đường cao tốc do nhà nước đầu tư vẫn chưa được ban hành theo yêu cầu tại các nghị quyết của QH và UBTVQH. Bên cạnh đó, các quy định và tổ chức thực hiện về thu phí tự động không dừng của các dự án giao thông BOT vẫn còn hạn chế, bất cập chưa được khắc phục, có thể ảnh hưởng lớn đến việc thu hút các nhà đầu tư tham gia nhượng quyền thu phí.

Ông Vũ Hồng Thanh cho biết Thường trực Ủy ban Kinh tế nhất trí với đề xuất của Chính phủ về việc cho phép các địa phương bố trí ngân sách địa phương tham gia dự án. Về áp dụng các cơ chế, chính sách đã được QH chấp thuận tại Nghị quyết 43/2022/QH15, Thường trực Ủy ban Kinh tế thống nhất với đề xuất này. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ báo cáo, phân tích làm rõ hơn việc đáp ứng các tiêu chí áp dụng.