Thiếu thiết chế kiểm soát quyền lực

Sáng 18-12, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức hội thảo với chủ đề: MTTQ Việt Nam với công tác phòng chống tham nhũng (PCTN).

Nói thì dễ

Phát biểu đề dẫn hội thảo, ông Ngô Sách Thực, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, nhấn mạnh tình trạng tham nhũng rất nhức nhối, diễn ra nhiều nơi, nhiều lĩnh vực, có cả tham nhũng lớn, tham nhũng vặt, làm xói mòn đạo đức xã hội, hư hỏng cán bộ, giảm lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và quản lý điều hành của nhà nước.

Bà Nguyễn Thị Bích Ngà, Ủy viên Ủy ban Kiểm tra Trung ương (UBKTTƯ), cho rằng phải làm sao để chống tham nhũng trở thành phong trào thấy cái đúng phải bảo vệ, thấy cái sai phải đấu tranh.

Theo bà Ngà, nói thì dễ nhưng qua nhiều vụ việc cụ thể mà UBKTTƯ đã xem xét mới thấy có tình trạng "thấy cái đúng để bảo vệ cũng không dám, sai cũng không dám đấu tranh". Đây chính là vấn đề đặt ra cho MTTQ Việt Nam phải có giải pháp để các tổ chức thành viên ở cơ sở chủ động, mạnh dạn hơn trong lĩnh vực này.

PGS-TS Ngô Huy Cương đề nghị phải đặc biệt quan tâm công tác cán bộ

Theo ông Nguyễn Đình Quyền, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH), người tố cáo tham nhũng bị trù dập rất nhiều. Ủy ban Tư pháp của QH nhận được rất nhiều đơn thư về việc người tố cáo bị trù dập. Có người tố cáo tham nhũng rồi sau đó không thể vay ngân hàng để sản xuất vì có người chỉ đạo trù dập.

PGS-TS Ngô Huy Cương, giảng viên Khoa Luật ĐHQG Hà Nội, đề nghị phải đặc biệt quan tâm công tác cán bộ. "Mọi hiện trạng đều từ công tác cán bộ mà ra. Phải chống chủ nghĩa thân hữu. Không dám nói sự thật thì không thể chống tham nhũng. Bởi chủ nghĩa thân hữu bao che tham nhũng" - ông Cương nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Đình Quyền bày tỏ: "Từ khi tôi tham gia QH, thấy QH luôn có một câu trong báo cáo của Ủy ban Tư pháp là việc phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng chưa tương xứng với tình hình tham nhũng đang diễn ra. 10 năm rồi vẫn chưa tương xứng và không bao giờ tương xứng vì công cuộc PCTN quá khó khăn".

Chế độ công vụ không rõ

Ông Nguyễn Đình Quyền cho rằng chế độ công vụ của chúng ta không rõ, trách nhiệm của từng vị trí công tác cũng không rõ. Ở các nước không có luật về PCTN mà có luật về kiểm soát tài sản. Bất kể tài sản nào được dịch chuyển đều bị phát hiện. Còn ở nước ta, nào kê khai, công khai nơi cư trú… nhưng chẳng để làm gì cả.

"Tôi phụ trách lĩnh vực đó trong 2 nhiệm kỳ và lần nào trong các báo cáo thẩm tra tôi cũng khẳng định đó là việc hình thức" - ông Quyền bày tỏ và cho biết chúng ta khác nhiều nước ở chỗ không có các thiết chế đặc biệt, cơ quan đặc biệt để phát hiện, điều tra tham nhũng trong khi có quá nhiều kẽ hở trong quản lý nhà nước. Chỉ riêng việc tuyển dụng một giáo viên mầm non hay tiêm phòng cho trẻ, nếu quy chế không chặt chẽ thì cũng dễ phát sinh tham nhũng.

Đặc biệt, ông Quyền nhấn mạnh là trong Luật PCTN, đề nghị đưa vào câu: "Nếu đoàn thanh tra, kiểm toán đã vào, đã thanh tra và kiểm toán mà không phát hiện gì, sau này các cơ quan khác phát hiện thì toàn bộ đội ngũ đó phải chịu kỷ luật và bị xử lý".

GS Trần Ngọc Đường, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng QH, cho biết thiết chế thanh tra của nhà nước ta không phải là thiết chế kiểm soát quyền lực mà vẫn là thiết chế quản lý nhà nước. Vì vậy, kết luận thanh tra phải thông qua người ra lệnh thanh tra chứ đoàn thanh tra không tự kết luận được.

"Các vụ tham nhũng được UBKTTƯ kết luận thì trước đó đã thanh tra rồi. Đơn cử như vụ Lê Phước Hoài Bảo ở tỉnh Quảng Nam, trước đó Bộ Nội vụ đã thanh tra và khẳng định đúng quy trình rồi đấy chứ. Nên đừng hy vọng vào thanh tra nhiều, nó không phải thiết chế kiểm soát quyền lực mà là thiết chế để quản lý. Cần thay đổi chỗ này" - GS Đường nói.