Thủ Thiêm đã bị làm biến dạng so với quy hoạch ban đầu ra sao?

Liên quan đến việc khiếu nại của công dân về dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm (KĐTMTT), Thanh tra Chính phủ ngày 7-9 đã chỉ ra hàng loạt sai phạm của UBND TP HCM, Bộ Xây dựng và cả Văn phòng Chính phủ. Điều đáng nói là TP đã có nhiều động thái khiến khu đô thị này thay đổi so với quy hoạch ban đầu dẫn đến khiếu nại của người dân kéo dài mười mấy năm qua.

Thủ tướng có lệnh nhưng TP lại giao đất cho doanh nghiệp

Qua kiểm tra Khu tái định cư 160 ha, Thanh tra Chính phủ nhận thấy sau khi có Quyết định 367/1996 và Văn bản 190/2002 của Thủ tướng, UBND TP chưa chỉ đạo các cơ quan liên quan của TP lập, thẩm định, trình Thủ tướng phê duyệt quy hoạch chung 1/5000 đối với Khu tái định cư nhưng vẫn phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/2000 đối với 42 ha thuộc khu tái định cư là vi phạm Quyết định 322/1993 của Bộ Xây dựng.

Chưa kể, tổng diện tích đất đã được UBND quy hoạch, bố trí tái định cư phục vụ cho KĐTMTT đúng theo quy hoạch Thủ tướng phê duyệt thuộc 5 phường là 46,1 ha, còn thiếu 113,9 ha nhưng không báo cáo Thủ tướng.

Đáng nói là trong phạm vi 5 phường (ngoài ranh KĐTMTT), mặc dù đã được Thủ tướng phê duyệt quy hoạch Khu tái định cư 160 ha nhưng UBND TP đã giao đất cho 51 dự án để đầu tư xây dựng nhà ở, văn phòng, khu vui chơi giải trí, công trình công cộng... với tổng diện tích khoảng 144,6 ha. Hậu quả là không có đủ đất để bố trí tái định cư theo quy hoạch được Thủ tướng phê duyệt.

KĐTMTT ở quận 2, TP HCM

Chưa kể là một số dự án sau kiểm tra đã phát hiện nhiều khuyết điểm, vi phạm. Đó là UBND TP không thực hiện lập, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/2000 trước khi giao đất nhưng vẫn được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 để các dự án đầu tư xây dựng. "Những việc làm trên thể hiện công tác quản lý sử dụng đất bị buông lỏng, thiếu kiểm soát, giao đất tràn lan cho các dự án, làm phá vỡ không gian, quy mô quy hoạch, đặc biệt là không bảo đảm được quỹ nhà, đất phục vụ tái định cư theo chỉ đạo của Thủ tướng" – Thanh tra Chính phủ kết luận.

Kiểm tra chi tiết một số dự án thấy: quá trình thực hiện thu hồi, giao đất, lựa chọn nhà đầu tư, tính tiền sử dụng đất... UBND TP, các sở, ngành chức năng và nhà đầu tư đã có những khuyết điểm, vi phạm chủ yếu như: giao đất cho doanh nghiệp không đúng với giấy phép kinh doanh; không đúng thẩm quyền; không có quy hoạch chi tiết 1/2000 được duyệt; chưa ký hợp đồng thuê đất vẫn cho phép sử dụng; giao đất công không qua đấu giá ... Các dự án qua kiểm tra đều có vi phạm về quy hoạch và giấy phép xây dựng như lấn sông, xây dựng công trình sai quy hoạch, vượt số tầng; tính toán tiền sử dụng đất chưa đúng quy định...

Lập đồ án quy hoạch xây dựng không đúng quy định

Ngày 28-8-1995, UBND TP có tờ trình gửi Bộ Xây dựng thẩm định quy hoạch chi tiết Khu trung tâm mới Thủ Thiêm. Đến ngày 15-5-1996, Bộ Xây dựng gửi văn bản cho Thủ tướng xét duyệt quy hoạch khu đô thị này là khoảng 759,7 ha.

Tuy nhiên, ngày 27-5-1996, UBND TP gửi tờ trình đề nghị Thủ tướng phê duyệt quy hoạch xây dựng 1/5000 KĐTMTT với diện tích 770 ha - nhiều hơn khoảng 10 ha so với thẩm định của Bộ Xây dựng; đồng thời bổ sung khu chuyển dân tái định cư 160 ha giáp ranh phạm vi lập quy hoạch (chưa có ý kiến thẩm định của Bộ Xây dựng).

Ngày 4-6-1996, Thủ tướng có quyết định 367 phê duyệt quy hoạch xây dựng KĐTMTT với tổng diện tích 930 ha gồm: khu đô thị mới 770 ha và khu tái định cư 160 ha. Theo Thanh tra Chính phủ, toàn bộ các văn bản như tờ trình, văn bản thẩm định của UBND TP, Bộ Xây dựng và Quyết định phê duyệt của Thủ tướng đều nêu không đầy đủ, cụ thể về ranh giới, vị trí quy hoạch, nhất là các hồ sơ kèm theo.

Bản đồ được cho là quy hoạch 1/5000 Khu đô thị mới Thủ Thiêm được Thủ tướng phê duyệt năm 1996.

Ngoài ra, bản đồ quy hoạch tổng mặt bằng 1/5000 KĐTMTT ghi ngày 12-6-1995 có đóng dấu của các đơn vị liên quan (Công ty Dịch vụ phát triển đô thị - UDESCO là đơn vị lập, Sở Xây dựng và Kiến trúc sư trưởng TP) cho thấy phần diện tích 4,3 ha thuộc khu phố 1, phường Bình An chỉ thể hiện ở bước nghiên cứu, đề xuất...

Thanh tra Chính phủ cho rằng những điều này là không đúng quy định của Bộ Xây dựng về việc lập các đồ án quy hoạch xây dựng đô thị. Bản đồ quy hoạch sử dụng đất (từ 5 - 10 năm) với tỷ lệ 1/5000 lập năm 1995 đóng dấu các đơn vị liên quan nhưng không xác định phạm vi lập quy hoạch một phần khu phố 1, phường Bình An. Thanh tra Chính phủ khẳng định phần diện tích 4,3 ha không có trong ranh quy hoạch KĐTMTT được Thủ tướng phê duyệt. Như vậy, TP tự bổ sung 4,3 ha và việc người dân khu vực này khiếu nại đất của họ "không bị quy hoạch nhưng vẫn bị TP lấy" là có cơ sở.

Mặt khác, Ngày 16-9-1998, Kiến trúc sư trưởng TP phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/2000 KĐTMTT với diện tích mới là 748 ha (gồm 618 ha đất và 130 ha mặt nước sông Sài Gòn) có vị trí phía Bắc, Tây, Nam giáp sông Sài Gòn, phía Đông giáp phần còn lại của phường An Khánh (quận 2).

Theo Thanh tra Chính phủ, Kiến trúc sư trưởng TP không có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch 1/2000, bởi theo Nghị định 91/1994 của Chính phủ quy định thẩm quyền thuộc UBND TP. Trong đó, diện tích Khu ĐTMTT lại bị giảm 26,3 ha (bao gồm 3 ha mặt nước) so với quyết định 367 của Thủ tướng. Việc làm này khiến ranh quy hoạch KĐTTT thay đổi về phía Bắc thuộc khu phố 1, phường Bình An là 4,3 ha - vi phạm quy định tại Điều 9 Nghị định 91 của Chính phủ.