TP HCM tìm tư vấn quy hoạch không gian ngầm

Ngày 19-7, Phó Chủ tịch UBND TP HCM Trần Vĩnh Tuyến cho biết TP đang đẩy nhanh việc triển khai thi tuyển quốc tế để lựa chọn đơn vị tư vấn lập quy hoạch không gian xây dựng ngầm đô thị. Đây được xem là động thái để thúc đẩy phát triển không gian ngầm trên địa bàn TP vốn chưa có nhiều chuyển biến trong thời gian qua, dù chính quyền đã đặt ra từ lâu.

Ngổn ngang

Theo các cơ quan chuyên môn của TP, bên dưới lòng đất TP tưởng yên bình nhưng hóa ra cũng đang "nhộn nhịp" không kém gì so với mặt đất với vô số đường cống, dây cáp chằng chịt.... Nhiều công trình với quy mô và công năng khác nhau đang án ngữ ở các tầng sâu khác nhau dưới lòng đất. Gần với mặt đất nhất là hệ thống dây điện và cáp viễn thông với độ sâu 0,5-1,8 m. Tiếp đến tầng sau 2-3 m là mạng lưới đường ống cấp nước sạch, cống thoát nước. Dưới nữa là tầng hầm của các tuyến đường vượt bộ hành, không gian ngầm của các tuyến đường sắt đô thị. Nhìn chung, không gian ngầm đang được sử dụng cho 3 nhóm hạng mục công trình hạ tầng cơ bản. Nhóm 1 gồm đường cấp khí gas, nước, điện, thông tin liên lạc… Nhóm 2 gồm các công trình giao thông đô thị như tàu điện ngầm, đường giao thông, bãi đỗ xe… Nhóm 3 là các công trình thương mại dịch vụ như các khu phố mua sắm…

TP HCM đang đẩy nhanh tiến độ phát triển không gian ngầm để kịp kết nối với tuyến metro số 1, dự kiến đưa vào hoạt động năm 2020 Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Tất cả những nhóm công trình trên, nếu khai thác hiệu quả thì sinh lợi không nhỏ nhưng do việc vận hành, quản lý hiện nay còn rối rắm, nhiêu khê, nhiều tầng nấc nên chưa sinh lợi đáng kể. Việc xóa "mạng nhện dưới lòng đất" hoặc sắp xếp lại các công trình trên quy về một mối để khai thác hiệu quả các công trình ngầm thật sự "đau đầu" đối với cơ quan chức năng khi bản quy hoạch không gian ngầm chung chưa có.

Trong khi đó, các chuyên gia đô thị đánh giá khó khăn và thách thức lớn nhất trong phát triển không gian ngầm tại TP là ngoài chi phí đầu tư lớn, các dự án ngầm còn chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố như địa chất, sự biến đổi khí hậu, kinh nghiệm và trình độ chuyên môn để thực hiện. TS Võ Kim Cương, nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP, nói qua số liệu thống kê được các cơ quan chức năng công bố, sự dịch chuyển địa chất tại TP đang diễn ra rất nhanh, thậm chí nhanh hơn biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, nhiều năm nay, công tác nhận định và đánh giá cao độ mực nước biển so với cao độ nền của TP chưa sát thực tế.

Phải "dính" metro

Trước những ngổn ngang trên, theo TS Cương thì TP nên chọn đơn vị tư vấn lập quy hoạch bảo đảm làm rõ 3 yếu tố địa chất, khí hậu, kết nối. Cụ thể, quy hoạch phải rõ yếu tố về sự biến động của địa chất, khí thông qua những con số chính xác từ nghiên cứu khoa học. Kế đến, việc quy hoạch cần thực hiện đồng bộ, có sự kết nối với các đầu mối giao thông như metro hoặc những loại hình tương tự sẽ đưa vào vận hành trong tương lai. Về vấn đề địa chất, TS Cương còn lưu ý chỉ những khu vực có hạ tầng trên mặt đất đã quá tải thì mới cần tính đến các công trình ngầm bên dưới.

TS Phạm Sanh, chuyên gia giao thông, cho rằng để "tấm bản đồ quy hoạch không gian ngầm" thực sự tiện lợi thì đơn vị lập cần có đầy đủ cơ sở dữ liệu, ý tưởng, mục tiêu cùng kỹ thuật liên quan... Ông Sanh cũng đánh giá rằng thông qua hình thức đấu thầu để chọn một đơn vị tư vấn nước ngoài có năng lực, kinh nghiệm nhằm thực hiện các ý tưởng quy hoạch, thiết kế không gian ngầm là tốt. Tuy nhiên, việc khảo sát hiện trạng, thu thập dữ liệu ban đầu và xây dựng các quy định liên quan, TP cần chuẩn bị trước và Bộ Xây dựng phải hỗ trợ vấn đề này. Ông gợi ý trước mắt, TP nên tính toán quy hoạch không gian ngầm ở những khu vực có phạm vi nhỏ và đã có cơ sở như các nhà ga metro, sau đó đánh giá và có thể mở rộng để phù hợp với từng giai đoạn phát triển tại TP.

Theo Sở Quy hoạch Kiến trúc TP, quy hoạch và phát triển thương mại dưới lòng đất mang tính cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Thế nhưng đến nay, vẫn chưa thể nói là quá muộn vì dự kiến đến năm 2020 thì tuyến metro đầu tiên của TP mới đi vào hoạt động với 3 nhà ga ngầm là Bến Thành, Nhà hát TP, Ba Son. Sở đang đẩy nhanh tiến độ ở nhiều khâu sau chỉ đạo của UBND TP để hoàn thành báo cáo chi tiết về quy hoạch không gian đô thị ngầm, trình lãnh đạo TP.