Triều cường bủa vây ĐBSCL

Mấy ngày qua, khu vực ĐBSCL phải đối mặt với triều cường dâng cao bất thường. Không chỉ ảnh hưởng sản xuất nông nghiệp ở những vùng nông thôn, triều cường còn "nhấn chìm" nhiều khu vực nội ô khiến việc đi lại, sinh hoạt xáo trộn.

Triều cường dâng cao bất thường khiến việc đi lại của người dân ở nội ô TP Cần Thơ trở nên xáo trộn. Ảnh: CA LINH

Ngập trong tích tắc

Tại TP Cần Thơ, người dân ở Cồn Khương (phường Cái Khế, quận Ninh Kiều) hoảng hốt khi vườn cây, nhà cửa ngập nước trong "nháy mắt". Nguyên nhân do triều cường dâng cao bất ngờ, tràn qua đê bao và làm lở một đoạn đê. Mặc dù ngành chức năng hằng năm có gia cố nhưng mực nước sông Hậu năm nay cao hơn những năm trước nên đê bao gần như vô hiệu.

Hàng loạt tuyến đường nội ô TP Cần Thơ cũng chìm trong nước khiến lực lượng CSGT phải tăng cường túc trực lúc sáng sớm và buổi chiều tan ca để điều tiết giao thông qua những khu vực ngập sâu. Giáp ranh với TP Cần Thơ, tỉnh Vĩnh Long hiếm khi ngập sâu nhưng nay nhiều vùng đối diện ngập.

Nước lên cao bất thường khiến nhiều đoạn trên quốc lộ cũng ngập sâu, ảnh hưởng lưu thông. Có mặt ở KCN Hòa Phú (tỉnh Vĩnh Long) những ngày qua mới thấu được nỗi chật vật, vất vả của công nhân giờ tan tầm. Cũng do triều cường dâng cao bất thường khiến bà con ở khu vực vành đai cù lao thuộc xã Đồng Phú, huyện Long Hồ gần như mất trắng hoa màu, cây ăn trái do vỡ đê.

Khai thác nước ngầm quá mức

Theo GS-TS Võ Tòng Xuân, Hiệu trưởng Trường ĐH Nam Cần Thơ, việc nước đang gây ngập nhiều đô thị ở ĐBSCL là do biến đổi khí hậu nên không thể lường trước được chuyện gì. Khác với đợt hạn hán lịch sử năm 2016, khối nước khổng lồ từ thượng nguồn sông Mê Kông đổ về năm nay là do mưa nhiều và rải rác khắp nơi.

ThS Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia nghiên cứu độc lập thuộc Trường ĐH Cần Thơ, cho rằng tuy năm nay lũ không đặc biệt cao nhưng vẫn gây ngập nhiều khu nội ô các tỉnh, TP trong khu vực, nhất là tại TP Cần Thơ và Vĩnh Long. Hiện nước lũ ở phía thượng nguồn sông Tiền, sông Hậu đã rút nhưng các địa phương vùng hạ nguồn như Hậu Giang, TP Cần Thơ, Vĩnh Long và Tiền Giang đã bị ngập do thủy triều dâng. Có 2 yếu tố quan trọng khiến các địa phương này chịu cảnh ngập lụt là do sụt lún đất và đê bao khép kín ở vùng trồng lúa và cây ăn trái.

Hiện tượng sụt lún này đã được nghiên cứu bởi Đại học UTRECHT (Hà Lan) và được Đại sứ quán Hà Lan công bố từ tháng 6-2017. Kết quả cho thấy trong 25 năm, từ 1991-2015, việc khai thác nước ngầm quá mức ở ĐBSCL đã gây sụt lún đất bình quân 18 cm, có điểm sụt lún trên 30 cm như Sóc Trăng và Long An với tốc độ tăng nhanh. Các TP, KCN có độ sụt lún nhanh hơn (2,5 cm/năm) so với vùng nông thôn từ 1-2 cm. Trên bản đồ sụt lún thì TP Cần Thơ, đoạn Tam Bình và Bình Minh của tỉnh Vĩnh Long được xác định là khu vực vành đai sụt lún với mức bình quân 20 cm trong 20 năm qua.

ThS Nguyễn Hữu Thiện cũng cho rằng việc vùng Tứ giác Long Xuyên và Đồng Tháp Mười làm đê bao sản xuất lúa vụ 3 cũng làm cho vùng hạ lưu ngập sâu hơn. Tuy nhiên, trên thực tế, các nhà vườn phía hạ lưu cũng đã làm đê bao bảo vệ vườn cây ăn trái hoặc trồng lúa. Trong khi đó, hầu hết đôi bờ sông ở khu vực này giờ cũng được gia cố chắc chắn thành những tuyến giao thông. Do đó, nước trên sông như máng xối tuôn về nơi trũng nhất.

Theo TS Trần Hữu Hiệp, nước biển dâng, sạt lở, sụt lún đất, tác động tiêu cực từ vấn đề nước xuyên biên giới của sông Mê Kông và nội tại trong phát triển thiếu bền vững của vùng này. Vì vậy, đỉnh triều gây ngập tràn khu vực đô thị ở ĐBSCL năm nay cần được nhận diện theo hệ thống, có chiến lược ứng phó dài hạn, sự tiếp cận đa ngành và phối hợp giải quyết liên ngành.