Mô hình 3F trong sản xuất thực phẩm protein động vật

Thời gian qua, việc sử dụng các chất tăng trưởng nạc như clenbuterol, salbutamol cho thấy khái niệm “từ trang trại đến bàn ăn” không còn đầy đủ ý nghĩa trong kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm. Thức ăn chăn nuôi (feed) trong chuỗi giá trị cần phải đề cập đến và khái niệm 3F được mở rộng là feed-farm-fork. Fork là chuỗi các hoạt động về chế biến, bảo quản và cung ứng thực phẩm. Tuy nhiên, fork sẽ không phù hợp ở Việt Nam nên thuật ngữ 3F được đổi thành feed-farm-food (thức ăn chăn nuôi - trang trại - thực phẩm giàu protein động vật). 3F còn là cân đối cung cầu của chuỗi giá trị feed-farm-food trong chiến lược an ninh lương thực; hiệu quả của chuỗi giá trị sản xuất thực phẩm thông qua hệ thống feed-farm-food và kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm thông qua chuỗi feed-farm-food.

Nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi theo mô hình 3F Ảnh: Nguyễn Hải

Chiến lược an ninh lương thực của chuỗi feed-farm-food.

Hiện nay, chúng ta đang nhập cả thức ăn chăn nuôi (TACN) lẫn sản phẩm chăn nuôi, các loại thịt do mất cân đối feed-food. Nguyên nhân là không tập trung cho sản xuất TACN với giá cả hợp lý nên không thể có thực phẩm giá rẻ để cạnh tranh được với thế giới và hậu quả là sản phẩm thịt trên thế giới tràn vào, người chăn nuôi Việt Nam phải bỏ cuộc.

Khi chăn nuôi phát triển, cung cấp ngày càng nhiều protein động vật thì con người giảm lượng tinh bột rất nhiều. Năng suất lúa ngày càng tăng, con người sử dụng lượng gạo ngày càng ít đã góp phần xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới. Thành quả về xuất khẩu gạo này có công đóng góp của ngành chăn nuôi Việt Nam.

Hiệu quả kinh tế trong sản xuất thực phẩm chuỗi feed-farm-food

Nhu cầu về sản lượng các sản phẩm protein động vật sẽ quyết định số lượng các loại vật nuôi khác nhau và quyết định sản lượng các loại cây trồng TACN khác nhau.

Hiệu quả của chuỗi feed-farm-food còn được thể hiện trên góc độ khoa học về dinh dưỡng vật nuôi và dinh dưỡng người. Dinh dưỡng vật nuôi là cân đối thành phần các chất dinh dưỡng có trong TACN cho các loại vật nuôi để vật nuôi sử dụng tối đa nguồn dinh dưỡng và giảm thiểu đào thải các chất dinh dưỡng dư thừa, gây lãng phí và ô nhiễm môi trường.

Dinh dưỡng cho con người được hiểu là việc bổ sung một số thành phần vào TACN sẽ có tác động trực tiếp đến giá trị dinh dưỡng của các sản phẩm chăn nuôi trứng, thịt, sữa. Trong TACN có bổ sung selen sẽ giúp sản xuất ra sản phẩm chăn nuôi giàu selen giúp chống lão hóa và ung thư cho người tiêu dùng.

Feed-farm-food trong quản lý an toàn thực phẩm

TACN đang được thay thế dần bằng loại phối trộn hoàn chỉnh sản xuất từ các nhà máy theo phương pháp công nghiệp. Các tiêu chí cơ bản cho các nhà máy là hệ thống các tiêu chuẩn ISO. Kiểm soát tốt nguồn nguyên liệu đầu vào về dinh dưỡng, hóa chất cấm, lưu mẫu, cân đối các dưỡng chất, phối trộn bằng máy móc hiện đại.

Trang trại chăn nuôi phải được xây dựng ở khu vực xa khu dân cư, không có lợi thế trồng trọt nhằm gia tăng giá trị bằng cách tạo ra hệ thống cây trồng vật nuôi mới do có nguồn phân bón và nước tưới. Các giải pháp khoa học công nghệ về chuồng trại, giống, chăm sóc và sức khỏe vật nuôi trong sản xuất thực phẩm an toàn.

Mô hình 3F đang được Công ty CP hoàn thiện trên các vật nuôi, sản phẩm tôm và cá tra của CP, được chế biến tại nhà máy tôm đông lạnh  Huế và nhà máy chế biến thủy sản Bến Tre (sản phẩm này được xuất khẩu sang châu Âu, Nhật, Mỹ). Các sản phẩm cho thị trường trong nước được sản xuất từ các nhà máy chế biến thực phẩm Phú Nghĩa, TP Biên Hòa. Gà quay, trứng gà tươi, thịt heo đều là những sản phẩm từ mô hình 3F.