Alibaba “cập bến” nước Mỹ

Sau một thời gian dài chuẩn bị, ngày 6-5, công ty thương mại điện tử khổng lồ Trung Quốc Alibaba cũng đã chính thức nhảy vào thị trường đầu tư Mỹ. Với giá trị ước tính hơn 100 tỉ USD, đây sẽ là đợt IPO lớn nhất từ trước đến nay mà Wall Street từng chứng kiến.

Sự trỗi dậy của gã khổng lồ

Cũng giống như các công ty start-up non trẻ tại thung lũng Silicon, Alibaba cũng có một khởi đầu khiêm tốn. Năm 1999 tại Hàng Châu, một giáo viên tiếng Anh có tên là Jack Ma cùng một số thành viên khác thành lập trang web Alibaba.com, một dịch vụ thương mại với mục đích kết nối các nhà sản xuất Trung Quốc với các khách hàng phương Tây. Chỉ trong vòng 1 năm, Alibaba đã quyên góp được nguồn vốn 25 triệu USD từ nhiều ngân hàng đầu tư lớn, trong đó có Softbank của Trung Quốc và Goldman Sachs của Mỹ.

Nhà sáng lập Jack Ma, người đứng đằng sau sự thành công của Alibaba Nguồn: QUAZ - REUTERS

Năm 2003 đánh dấu sự ra đời của Taobao, một dịch vụ cho phép người dùng tự bán các mặt hàng của mình. Taobao là một thành công lớn cho Alibaba vì nó qua mặt cả eBay Trung Quốc nhờ không thu phí người dùng khi họ rao bán các mặt hàng trên trang này. Một năm sau, Alibaba tung ra dịch vụ chi trả điện tử Alipay, một dịch vụ trở nên rất phổ biến tại Trung Quốc. Năm 2005, Yahoo! mua 40% Alibaba với giá 1 tỉ USD và giao lại hoạt động của Yahoo! Trung Quốc cho Alibaba quản lý. Sau này, số lượng 40% cổ phiếu đó được Alibaba mua lại, đem đến một khoản lãi lớn cho Yahoo!. Tmall ra đời vào 2008 với chức năng là một dịch vụ bán các mặt hàng danh tiếng cho người dùng Trung Quốc và nhanh chóng trở thành 1 trong 3 nguồn thu chính của Alibaba. Aliexpress được mở cửa vào 2010 để phục vụ cho người dùng quốc tế, cho phép Alibaba vươn ra thị trường nước ngoài. Jack Ma quyết định rời khỏi vị trí CEO của Alibaba vào 2013, nhường quyền lại cho Jonathan Lu. Cho đến thời điểm lên sàn chứng khoán tại Mỹ, Alibaba đã trở thành một trong những công ty mạng có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất từ trước đến nay và là 1 trong 3 công ty công nghệ lớn nhất ở Trung Quốc.

Quá thuận lợi để thành công

Alibaba thành công vì phát triển trong một môi trường rất thuận lợi, được hỗ trợ của chính phủ Trung Quốc khi nước này luôn làm khó dễ với các công ty công nghệ nước ngoài. Alibaba chỉ chịu mức thuế 10% là rất ưu đãi. Với một thị trường khổng lồ như Trung Quốc, Alibaba có quá nhiều điều kiện thuận lợi để thành công.

Tuy nhiên, Alibaba cũng có chiến lược kinh doanh rất khôn ngoan. Doanh nghiệp này có thể đạt được mức lợi nhuận mà các công ty công nghệ tại Mỹ chỉ dám mơ tới nhờ vào việc chỉ đóng vai trò dịch vụ trung gian giữa người bán và người mua, chứ không trực tiếp sản xuất và phân phối sản phẩm. Điều này giúp chi phí hoạt động của Alibaba thấp nhưng tỉ suất lợi nhuận rất cao. Đối tượng người dùng của Alibaba lại vô cùng thích hợp với Trung Quốc, một nước không chỉ có lượng người tiêu dùng khổng lồ mà còn tự hào là “nhà máy sản xuất của thế giới”.

Giới hạn của Alibaba

Với quá nhiều thế mạnh như thế lại tạo ra nhiều khó khăn cho Alibaba trong hành trình đến với thị trường thế giới. Mặc dù hãng này đã “ra mắt” với các nhà đầu tư quốc tế nhưng khó có thể nói Alibaba đã sẵn sàng để phục vụ cho khách hàng bên ngoài Trung Quốc.

Trong sự kiện IPO này, Alibaba lại chỉ chú trọng quảng bá giá trị của họ tại thị trường Trung Quốc. Thậm chí, họ không liệt kê những eBay và Amazon là đối thủ chính mà lại nhắm đến các đối thủ Trung Quốc. Doanh thu từ khách hàng nước ngoài của Alibaba gần như chững lại hoàn toàn trong 2 năm 2012-2013 mặc cho đà tăng trưởng doanh thu trong nước. Nguyên nhân là do Alibaba có rất ít các dịch vụ thân thiện cho người dùng quốc tế, Aliexpress vẫn còn là một tên tuổi ít được biết đến. Những điểm yếu không làm ảnh hưởng đến thị trường trong nước như việc tôn trọng bản quyền, rào cản văn hóa lại là các vấn đề cực kỳ khó khăn khi tiếp cận thị trường thế giới.

Tuy nhiên, Alibaba đã  có được “tấm lưới an toàn” là thị trường khổng lồ trong nước khi vẫn còn rất nhiều tiềm năng phát triển. Mức tiêu thụ của người dùng Trung Quốc vẫn tiếp tục tăng mạnh mẽ cùng với sự phát triển kinh tế tại đây. Nghĩa là dù Alibaba yếu kém trên thị trường quốc tế trong những năm tiếp theo, họ cũng không phải lo bị giảm doanh thu. Số vốn tích tụ được sẽ tiếp tục giúp Alibaba thâu tóm hàng loạt các công ty dịch vụ lớn nhỏ, hỗ trợ hãng này thích ứng với thị trường quốc tế. Trước sau gì Alibaba cũng sẽ trở thành một đối thủ cạnh tranh đáng sợ đối với những hãng thương mại internet đa quốc gia như eBay và Amazon.