Bao nhiêu PMNM Việt “chết yểu”?

Theo ông Tạ Quang Thái, Giám đốc Asianux Việt Nam, ở nước ta, PMNM manh nha phát triển từ năm 1998 theo nhiều luồng khác nhau. Luồng thứ nhất, trong các trường học, nơi sinh viên tìm đến các “kho” PMNM để lấy miễn phí mã nguồn về nghiên cứu, xây dựng nên các sản phẩm phục vụ học tập, thi cử.

Đáng tiếc, sau khi sinh viên ra trường thì các sản phẩm này cũng “tự động” ngừng phát triển bởi không có sự hỗ trợ của các doanh nghiệp hoặc các cơ quan Nhà nước.

Để tiếp thêm “sinh khí” cho những PMNM do sinh viên nghiên cứu phát triển, từ năm 2009 đến nay, một số tổ chức phi lợi nhuận như Hội Tin học Việt Nam, Viện Tin học Pháp ngữ… đã cổ vũ bằng cách tổ chức các cuộc thi như Mùa hè sáng tạo viết ứng dụng cho PMNM…

Thứ hai, các viện nghiên cứu, viện khoa học công nghệ sử dụng nguồn mở làm những sản phẩm nhúng trong thiết bị. Đã có nhiều thiết bị đóng gói sử dụng nguồn mở phục vụ cho ngành công an, quân đội như thiết bị an ninh, dò quét mạng, hoặc thiết bị dẫn đường GPS… được “xuất xưởng”.

Và luồng thứ ba là từ các DN CNTT-TT. Với đặc điểm đa phần DN vừa và nhỏ, năng lực tài chính hạn chế, một số DN đã tìm kiếm PMNM có sẵn rồi phát triển thành sản phẩm của mình, sau đó thương mại hoá. Các sản phẩm PMNM này thường là sản phẩm tạo web (như Vportal của Vietsoftware) hoặc hỗ trợ làm việc cộng tác trên mạng (như iDesk của iNet Solution)… Hiện vẫn chưa có sản phẩm PMNM đặc thù phục vụ các chuyên ngành, lĩnh vực như tài chính, ngân hàng…

Gần đây, công ty MISA bắt đầu đem lại hy vọng về một phần mềm kế toán chạy trên Linux khi công bố hợp tác với Asianux để chạy thử phần mềm MISA trên nền nguồn mở, tuy nhiên hiện mới chỉ thành công trên môi trường giả lập. Cũng chính vì được DN CNTT-TT xây dựng và phát triển nhằm mục đích thương mại hoá nên tính đến giờ, cộng đồng nguồn mở Việt Nam đóng góp rất ít cho cộng đồng nguồn mở thế giới.

Vẫn sống chật vật

Hơn 10 năm qua, đã có nhiều PMNM do DN/người Việt Nam tham gia xây dựng/phát triển, điển hình như Unikey… Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có thống kê chính thức nào về số lượng PMNM Việt Nam cũng như số DN Việt Nam tham gia làm PMNM hay doanh thu đạt được từ PMNM.

Liệt kê thử danh sách những DN hoạt động thuần tuý về nguồn mở, có thể kể tới những cái tên như Nhất Vinh, Vsena, Asianux… Điểm lại trong số đó thì khá nhiều DN đã “rời bỏ cuộc chơi”.

Chẳng hạn như Vsena ngừng hoạt động khiến nhân viên phải tứ tán đi nơi khác “trú chân”. Hoặc Công ty Rồng Việt Nam năm 2009 tuyên bố khá mạnh về việc đưa ra một bản phân phối Linux tên là Phượng Hoàng (Fenix) song sau đó chẳng bao lâu, Fenix đã không phát triển được. Hoặc nhóm Rồng Việt, hết nguồn tài chính để “chạy” thì sản phẩm hệ điều hành Rồng Việt cũng không còn xuất hiện trên thị trường.

Tiếp tục “điểm danh” những PMNM nguy cơ “chết yểu”, một sản phẩm khá nổi tiếng trong giới PMNM là hệ điều hành Há Cảo, giờ cũng chỉ còn “lòng nhiệt tình” của một người, thi thoảng có thời gian rỗi thì đóng gói lại rồi “vứt ra” cho “sống”. Hoặc hệ quản trị nội dung Nuke Việt không tìm được nguồn hỗ trợ để triển khai.

Với những công ty PMNM Việt Nam còn đang tồn tại thì “cuộc sống” cũng không vui vẻ gì vì luôn phải “căng óc” tìm cách chống đỡ rất nhiều khó khăn như các chi phí hạ tầng, điện, nước… trong thời buổi “bão giá” đã và vẫn đang “ép chặt” DN.

“Ở Việt Nam, PNMM chưa thể “đứng” hoặc nói cách khác là “sống” bằng tên của một sản phẩm Việt. Chúng tôi cũng đang cố gắng xây dựng để Asianux có thể phát triển trên tên tuổi của mình và đóng góp cho cộng đồng nguồn mở nhưng thực sự vẫn chưa làm được nhiều. Nhìn chung, tại Việt Nam hiện nay, các công ty làm PMNM đang sống lay lắt, tồn tại được cũng là may”, ông Thái thẳng thắn chia sẻ với phóng viên Bưu điện Việt Nam.

Có lẽ cũng vì “khó khăn kinh tế” nên có DN “sống” bằng dịch vụ PMNM đều đều 6 năm qua vẫn chỉ có 20 nhân viên.

Bàn thêm về khái niệm PMNM Việt Nam “chết yểu”, ông Thái phân tích chỉ có DN PMNM “chết” chứ PMNM không bao giờ “chết” mà vẫn tồn tại, tiếp tục chờ đợi cơ hội được phát triển tiếp. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng trên thế giới đã có rất nhiều dự án PMNM “chết yểu” và Việt Nam chắc chắn cũng không “ngoại lệ”.