Có nên bắt buộc khám sức khỏe tiền hôn nhân?

Một phụ nữ mới lấy chồng 5 tháng đã phải tự tìm đến cái chết vì bị lây nhiễm HIV từ chồng, làm chấn động dư luận địa phương nọ. Một cặp vợ chồng chia tay nhau chỉ sau 2 tháng hôn nhân mà gia đình không thể hiểu nổi nguyên nhân. Sau này tìm hiểu ra, mới biết họ chia tay nhau bởi người vợ có dị tật ở bộ phận sinh dục, không thể giao hợp được...

Những câu chuyện như vậy không hiếm gặp trong đời thực. Tất cả đều có thể tránh được, nếu các cặp vợ chồng được khám sức khỏe tiền hôn nhân.

Pháp luật không bắt buộc

Trong công tác y tế cộng đồng, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân rất quan trọng, để bảo đảm hạnh phúc gia đình cho một đời sống hôn nhân kéo dài cả đời người. Ở nhiều nước, luật pháp quy định rất rõ ràng việc bắt buộc khám sức khỏe tiền hôn nhân, coi đó như là một điều kiện phải có trước khi được cho phép đăng ký kết hôn. Trong các quy định về thủ tục đăng ký kết hôn ở nước ta, không có quy định nào bắt buộc phải khám sức khỏe tiền hôn nhân. Luật hôn nhân gia đình chỉ quy định cấm kết hôn với người mất “năng lực hành vi dân sự”, tức những người bị bệnh tâm thần hoặc mắc một số bệnh như không thể làm chủ hành vi, nhận thức...

Chính kẽ hở này của pháp luật dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe tiền hôn nhân còn bỏ ngỏ. Trong thời kỳ đất nước ta hội nhập sâu, hôn nhân đa chủng tộc là chuyện bình thường, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân vì thế cần được đặt ra như một quy định bắt buộc. Cũng tương tự, tình trạng sử dụng ma túy, các chất kích thích, gây nghiện khác đang là vấn đề bức xúc của cả xã hội, đặc biệt là việc lây nhiễm HIV đang báo động, làm cho việc khám sức khỏe tiền hôn nhân càng trở nên quan trọng.

Các bạn trẻ tham gia thảo luận trong một lớp tư vấn kỹ năng sống

Thực ra việc khám sức khỏe tiền hôn nhân là để bảo vệ cho chính bạn chứ không ngoài mục đích khác. Do pháp luật của ta không có quy định bắt buộc khám sức khỏe trước khi kết hôn, nên việc làm này hoàn toàn tự nguyện. Nhưng để thuyết phục được cả hai người trước khi đến với hôn nhân cần đi khám sức khỏe lại là một vấn đề tế nhị. Khi đến Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ – TPHCM để tìm hiểu về vấn đề này, tình cờ chúng tôi gặp một phụ nữ đến tìm hiểu về sức khỏe tiền hôn nhân, nhưng khi được chúng tôi giới thiệu, người phụ nữ ấy lặng lẽ bỏ đi.

 Thực tế, để khắc phục được điều này chỉ có cách duy nhất là đưa điều khoản khám sức khỏe tiền hôn nhân vào Luật Hôn nhân gia đình.

Chỉ tư vấn thôi, chưa đủ

Hiện tại ở nhiều tỉnh, TP đều có các văn phòng tư vấn tiền hôn nhân, như tại TPHCM có 5 địa điểm: Nhà Văn hóa Phụ nữ, Trung tâm Sức khỏe sinh sản, Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ, Bệnh viện Hùng Vương, Tổng đài 1088, nhưng tất cả chỉ thực hiện chức năng tư vấn hôn nhân như cách tổ chức cuộc sống gia đình, làm vợ, làm chồng, cách tránh thai... Vấn đề là chỉ tư vấn thôi, chắc chắn chưa thể đủ.

Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ là một bệnh viện lớn, nhưng theo phòng kế hoạch tổng hợp của bệnh viện này, chưa có bất kỳ một cặp vợ chồng nào đến đăng ký khám sức khỏe tiền hôn nhân! 

Bà Tạ Thị Kim Hoa, Phó Giám đốc Sở Y tế - Chi cục trưởng Chi cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình TPHCM, cho biết trước đây việc tư vấn tiền hôn nhân đã được Ủy ban Dân số-Gia đình và Trẻ em thực hiện, nhưng đến tháng 8-2008, đơn vị này giải thể. Nay Chi cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình ra đời (trực thuộc Sở Y tế), nên mọi việc phải làm lại từ đầu và chi cục cũng chỉ làm công tác tư vấn chứ không khám sức khỏe tiền hôn nhân. Điều đó cũng cho thấy, trong công tác này, công tác vận động, tuyên truyền vẫn là chính!

Thực trạng trên cho thấy, đã đến lúc các cơ quan chức năng nên nghiên cứu vấn đề khám sức khỏe tiền hôn nhân như một vấn đề sức khỏe cộng đồng, chứ không đơn thuần dừng lại ở công tác tư vấn. Đồng thời đặt ra câu hỏi cần có lời đáp một cách nghiêm túc: Có nên bắt buộc khám sức khỏe tiền hôn nhân?