"Tôi lo được, thầy ạ!"

Đọc bài viết "Ngã ngửa" của ca sĩ Đức Phúc viết về câu chuyện mạng xã hội kêu gọi giúp đỡ một tài xế xe ôm công nghệ không đúng sự thật, tôi chợt nhớ đến câu chuyện về một phụ huynh cũng có những cách ứng xử rất đẹp trong cuộc sống.

Trong những lần tham gia các chương trình hỗ trợ học sinh nghèo hiếu học, tôi có dịp biết đến anh. Câu chuyện về nỗ lực vượt khó để nuôi con ăn học của gia đình anh thật sự khiến người khác phải nể phục.

Vợ chồng anh có 5 người con và điều đáng quý là tất cả đều được đến trường như bao đứa trẻ cùng trang lứa. Không có nghề nghiệp ổn định, anh chị làm đủ thứ việc thuê mướn để đắp đổi qua ngày. Khi 2 con lớn bước vào bậc THPT rồi đại học, gánh nặng mưu sinh dồn cả lên vai anh, bởi chị lúc ấy đã mất sức lao động, không còn khả năng làm việc nặng.

Gia đình anh thuộc diện được địa phương quan tâm, hỗ trợ. Thế nhưng, anh chưa bao giờ tỏ ra ỷ lại. Nhiều lần tôi tìm đến, mong viết bài giới thiệu hoàn cảnh gia đình anh để kết nối với báo đài hoặc các chương trình thiện nguyện, anh đều nhẹ nhàng từ chối. Anh cười, nói ngắn gọn mà dứt khoát: "Tôi lo được, thầy ạ"!

Câu nói ấy, cùng nụ cười hiền trên gương mặt sạm nắng, khiến tôi lặng người. Tôi hiểu đằng sau sự điềm nhiên ấy là những tháng ngày bươn chải, là mồ hôi, là những lo toan không dễ chia sẻ. Niềm hạnh phúc lớn nhất của anh chính là kết quả học tập của các con.

Hai người con đầu đã tốt nghiệp đại học, đang tìm việc làm. Con thứ ba đang học năm thứ ba đại học. Hai em nhỏ hơn vẫn theo học bậc phổ thông. Một điểm chung đáng quý: tất cả các con đều học khá, giỏi.

Câu chuyện của anh, về ý chí vươn lên bằng chính sức lao động của mình, không trông chờ vào sự giúp đỡ, khiến tôi không khỏi suy nghĩ, nhất là khi đặt bên cạnh một số trường hợp khác mà tôi từng gặp.

Không ít lần, tôi nghe những lời than thở từ các gia đình thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo. Với họ, sổ hộ nghèo như một "cứu cánh": được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí, con cái đi học được miễn học phí, được ưu tiên nhận hỗ trợ từ các tổ chức, nhà hảo tâm. Có những gia đình vì những ưu đãi ấy mà không muốn thoát nghèo, dù nếu cùng nhau nỗ lực lao động, họ hoàn toàn có thể xây dựng một cuộc sống ổn định hơn.

Thậm chí, có trường hợp còn tìm mọi cách để tiếp tục nằm trong diện hưởng chính sách: cho con cháu nhập hộ khẩu vào nhà ông bà có sổ hộ nghèo, kê khai thu nhập thấp hơn thực tế, hoặc cố tình thể hiện sự nghèo khổ, bệnh tật khi các đoàn thiện nguyện đến địa phương…

Cũng là đối diện với khó khăn nhưng cách lựa chọn thái độ sống lại rất khác nhau. Người lạc quan sẽ nhìn thấy những mặt tích cực để phấn đấu vươn lên. Chính vì vậy, ý nghĩa nhân văn của các chính sách an sinh xã hội chỉ thực sự lan tỏa sâu rộng khi đến với những người biết tự đứng dậy, biết coi sự hỗ trợ là điểm tựa, chứ không phải là nơi để bám víu hay trục lợi.

Ở góc độ giáo dục con cái, tinh thần tự lập, vượt khó của cha mẹ chính là bài học sống động và bền bỉ nhất. Không cần những lời dạy lớn lao, chính cách sống ấy sẽ dần thẩm thấu, trở thành hành trang quý giá để con cái bước vào đời bằng đôi chân vững vàng và lòng tự trọng.