Tổng lực kích cầu tiêu dùng

Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), trong 2 tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành ước đạt hơn 1,13 triệu tỉ đồng, tăng 9,4% so với cùng kỳ năm trước. Dù vậy, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành trong tháng 2 ước đạt 561.700 tỉ đồng, giảm 2,5% so với tháng 1.

Sức mua giảm mạnh

Khảo sát thực tế tại thị trường TP HCM từ sau Tết Nguyên đán 2025, cho thấy hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ chưa trở về nhịp kinh doanh bình thường. Trong khi đó, sức mua qua các hệ thống siêu thị trong 2 tháng đầu năm cũng giảm mạnh, với nhiều ngành hàng giảm bình quân 10% so cùng kỳ năm ngoái.

Có nhiều nguyên nhân khiến nhu cầu tiêu dùng đang có xu hướng giảm. Theo ông Ralf Matthaes, Giám đốc điều hành IFM Research, người tiêu dùng Việt Nam bước vào năm 2025 với tâm lý thận trọng, chỉ số niềm tin tiêu dùng duy trì ở mức 54%, trong khi 41% người tiêu dùng tiết giảm chi tiêu. Sau COVID-19, người dân chuyển sang mua sắm trực tiếp nhiều hơn, đồng thời ưu tiên vào các mặt hàng thiết yếu như giáo dục, thực phẩm và y tế và cắt giảm chi tiêu vào danh mục không cần thiết. Người tiêu dùng ngày càng nhạy cảm với giá cả, ưu tiên săn khuyến mãi và tìm kiếm những lựa chọn mua sắm tiết kiệm hơn.

Ông Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc Siêu thị Go! Thăng Long, cũng nhìn nhận trừ mặt hàng thực phẩm, từ sau Tết Nguyên đán đến nay, sức mua rất chậm, đặc biệt người tiêu dùng không "mạnh tay" mua sắm các mặt hàng gia dụng, thời trang hay bánh kẹo, bia rượu, nước ngọt… Điều này dẫn tới nhiều mục tiêu tăng trưởng của siêu thị đặt ra bị âm.

Nhằm khôi phục nhu cầu tiêu dùng nội địa, Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp đã và đang tích cực triển khai các biện pháp. Các hệ thống siêu thị trên cả nước cũng tập trung nguồn lực cho việc kích cầu này, trong đó tập trung vào các ngành hàng chủ lực như thực phẩm, quần áo, hóa mỹ phẩm… Đơn cử như hệ thống WinMart/WinMart+/WiN áp dụng chính sách giảm giá 50%, mua 1 tặng 1, đồng thời giảm giá cố định 20% cho hội viên với sản phẩm rau sạch WinEco, thịt mát MEATDeli. Nhà bán lẻ này cũng đang tích cực kết hợp cùng các nhãn hàng như Sunsilk, Dove, Colgate… triển khai các chương trình kích cầu mua sắm. Trong khi đó, hệ thống Co.opmart, Co.opXtra, Co.op Food (thuộc Liên hiệp HTX Thương mại TP HCM - Saigon Co.op) liên tiếp thực hiện 3 đợt khuyến mãi lớn, đợt mới nhất sẽ kéo dài đến hết ngày 12-3 để cung ứng hàng hóa chất lượng, giá bình ổn kèm theo ưu đãi lớn ra thị trường.

Theo Giám đốc siêu thị Go! Thăng Long Nguyễn Minh Tuấn, hơn ai hết, doanh nghiệp (DN) phải chủ động, linh hoạt triển khai các biện pháp để tăng sức mua, lấy lại nhịp kinh doanh sôi động vốn có. Hiện tại, hệ thống siêu thị Go! triển khai nhiều chương trình khuyến mãi, tạo lễ hội và không gian mua sắm để gia tăng trải nghiệm mua sắm. Bà Tống Thị Ngân, Giám đốc Công ty CP HAQ Hà Nội (chuyên phân phối bánh kẹo), cũng cho hay công ty chủ động đưa ra nhiều chương trình khuyến mãi, giảm giá sâu nhằm tăng mức cung ứng hàng hóa ra thị trường.

Hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp

Kích cầu và thúc đẩy tiêu dùng được xác định là 1 trong 3 động lực then chốt (xuất khẩu, tiêu dùng trong nước, đầu tư công) để thúc đẩy tăng trưởng GDP đạt 8% trong năm nay.

Đây cũng là một trong những đề xuất được các chuyên gia đưa ra tại chương trình Cà phê Doanh nhân HUBA lần thứ 81 với chủ đề "DN thành phố với mục tiêu tăng trưởng 2 con số", do Hiệp hội DN TP HCM (HUBA) tổ chức, ngày 8-3.

TS Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, cho rằng trong tình hình sức mua, chi tiêu của người có xu hướng giảm rất thấp, rất cần chính sách kích cầu, chính sách giảm thuế GTGT, giãn, hoãn nợ cho DN… Việc tạo điều kiện để DN "bơm hàng hóa" ra thị trường cũng chính là cách để thúc đẩy mạnh mẽ cho động lực then chốt này.

"Với những biến động từ thị trường quốc tế do tác động chính sách của chính phủ Mỹ, muốn tăng trưởng GDP 8% của cả nước hoặc tăng trưởng 2 con số ở TP HCM, cần thúc đẩy tăng trưởng nội địa. Cùng với đó là tăng đầu tư của khu vực kinh tế tư nhân với mong muốn DN đổ tiền vào đầu tư, sản xuất, kinh doanh. Các kênh khác cũng cần đẩy mạnh là giải ngân đầu tư công, xuất khẩu, tăng trưởng tín dụng khoảng 16% (tương đương khoảng 2,5 triệu tỉ đồng sẽ được "bơm" thêm ra nền kinh tế) qua kênh ngân hàng" - TS Võ Trí Thành đề xuất.

Cũng theo chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành, bên cạnh chính sách kích cầu, giảm thuế, phí, giãn - hoãn nợ, quan trọng nhất là phải tạo ra hào khí của 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước khơi lòng tin của thị trường, lòng tin của khu vực tư nhân để họ mạnh dạn đổ vốn làm ăn.

PGS-TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cũng nói rằng kinh tế TP HCM muốn tăng trưởng 2 con số, vai trò của cộng đồng DN rất lớn. Trước việc hơn 50.000 DN ngừng kinh doanh, đóng cửa, thu hẹp mặt bằng do gặp khó khăn trong tháng 1-2025, chuyên gia này đề nghị lúc này rất cần các giải pháp hỗ trợ khu vực DN tư nhân. "Muốn đạt tăng trưởng kinh tế 8% của cả nước hay tăng trưởng 2 con số ở TP HCM, cần những giải pháp đột phá, từ việc tính toán các giải pháp cụ thể xem tổng vốn bơm ra thị trường bao nhiêu, các dự án khó khăn được tháo gỡ thế nào… Tâm thế phải sẵn sàng cho việc bứt phá" - PGS-TS Trần Đình Thiên nói thêm.