TRỌN ĐỜI VÌ SỰ NGHIỆP BÁO CHÍ (*): Ngòi bút vì Đảng, vì dân

 Không chỉ là một trong những cây bút chính luận sắc sảo của báo chí cách mạng Việt Nam, nhà báo Trần Bạch Đằng còn là người góp phần định hình tư duy đổi mới qua từng trang viết đầy tâm huyết

Nhà báo Trần Bạch Đằng (1926-2007) tên thật là Trương Gia Triều. Ông là nhà nghiên cứu, nhà văn và là nhà báo có nhiều đóng góp cho nền báo chí nước nhà. Sau ngày đất nước thống nhất, ông vừa công tác ở Trung ương vừa giúp lãnh đạo TP HCM trong chỉ đạo "xé rào, bung ra" và viết báo cổ vũ đổi mới.

Nhạy bén, sâu sắc

Ông Trần Bạch Đằng tham gia cách mạng từ năm 17 tuổi. Năm 1946, ở tuổi 20, ông được giao phụ trách tờ báo Chống xâm lăng của Thành ủy Sài Gòn. Năm 1951, ông trở thành Tổng Biên tập Báo Nhân dân miền Nam của Trung ương Cục.

Trước năm 1975, ông Trần Bạch Đằng lần lượt đảm nhận các vai trò quan trọng: Bí thư Thành ủy Sài Gòn, Phó trưởng Ban Phụ trách Ban Tuyên huấn Trung ương Cục và Ủy viên Đoàn Chủ tịch Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam.

Không chỉ là một chiến sĩ cách mạng kiên trung, một cán bộ lãnh đạo đầy bản lĩnh trong thời kỳ kháng chiến, ông còn là một nhà nghiên cứu, nhà báo, nhà văn lớn. Ông đã có nhiều đóng góp sâu sắc trong việc xây dựng nền văn hóa mới, đặc biệt ở TP HCM sau ngày đất nước thống nhất. Những bài viết của ông trong thời kỳ đổi mới đã có sức mạnh động viên, khuyến khích nhân tố tích cực; đấu tranh không khoan nhượng với tư tưởng bảo thủ, lạc hậu, quan liêu, bao cấp.

Bà Trần Hồng Ánh (tên thật là Trương Gia Hồng Ánh) - con gái của nhà báo Trần Bạch Đằng - nhớ lại: "Sau ngày đất nước thống nhất, nhà tôi như một "gian phòng khiếu nại" khi người dân thường xuyên đến phản ánh vấn đề này, vấn đề kia. Lúc đầu, nhiều người không dám gặp trực tiếp ba tôi. Mỗi ngày tôi dắt xe đạp đi làm, họ canh giờ đó để gửi gắm những lời nhắn, những bức thư, những câu chuyện nhờ chuyển đến ba tôi".

Từ thực tế cuộc sống và tình hình đất nước, nhà báo Trần Bạch Đằng đã viết hàng trăm bài báo về những vấn đề mà Đảng và nhân dân quan tâm. Sự nhạy cảm của người làm báo cùng tư duy nhạy bén, sâu sắc đã giúp ngòi bút của ông luôn khai thác, gợi mở những vấn đề lớn của xã hội.

Cổ vũ đổi mới

Với tầm nhìn sâu rộng, tư duy sâu sắc và phong cách viết báo sắc bén, ông Trần Bạch Đằng luôn tiên phong trong việc phản ánh, định hướng dư luận, cổ vũ những giá trị mới, tiến bộ, phù hợp với nhu cầu phát triển của đất nước và khát vọng đổi mới của nhân dân.

Trong những tác phẩm của nhà báo Trần Bạch Đằng, điển hình là "Đổi mới - Đi lên từ thực tế", được Nhà Xuất bản Trẻ in lần đầu vào năm 2004, tập hợp 100 bài viết đặc sắc của ông, gắn liền với thực tế đổi mới và phát triển của đất nước từ năm 1975 - 2000. Tác phẩm gồm 3 phần: "Thôi thúc của đổi mới", "Gian nan buổi đầu" và "Chín năm cho một cuộc hồi sinh", phần nào khắc họa diện mạo của đất nước và tinh thần của nhân dân trong những năm đầu sau ngày đất nước thống nhất đến năm 2000.

Đây là một công trình chính luận đồ sộ, đầy tâm huyết của nhà báo Trần Bạch Đằng, mạnh mẽ cổ vũ nhân tố tích cực, ủng hộ hành động đổi mới từ cơ sở. Từng trang viết của ông còn thể hiện sự thẳng thắn, quyết liệt trong đấu tranh với tư tưởng bảo thủ, trì trệ, quan liêu, bao cấp. Chính tinh thần ấy đã thổi luồng sinh khí mới vào báo chí, văn hóa, tư tưởng thời kỳ đầu đổi mới, truyền cảm hứng bước vào thời kỳ chuyển mình của đất nước.

Nhiều năm sau ngày nhà nghiên cứu Trần Bạch Đằng qua đời, nhiều người vẫn nhắc đến ông cùng những lời gan ruột: "Làm thế nào để đất nước tiếp tục đi nhanh hơn trên con đường đổi mới; làm thế nào để Đảng giữ vững vai trò lãnh đạo và cán bộ, đảng viên luôn gần dân, được dân tin dân mến...".

"Con đường đẹp nhất là đi theo Đảng"

Trò chuyện cùng con gái của nhà báo Trần Bạch Đằng, chúng tôi càng hiểu, càng ngưỡng mộ một người chiến sĩ cách mạng kiên trung, đa tài trong thời chiến lẫn thời bình. Bà Ánh tự hào: "Ba tôi là người có tầm nhìn xa, rất thông minh, sâu sắc, đặc biệt là rất nhạy bén với thời cuộc. Ba có một niềm tin tuyệt đối vào lý tưởng mà mình đã chọn. Có những thời điểm thăng trầm, ba vẫn bình tĩnh nhìn thấu thực tế, luôn tin Đảng, theo Đảng".

Chính niềm tin ấy đã ảnh hưởng sâu sắc đến bà Ánh, dù bà không chọn theo nghề báo hay làm chính trị. "Tôi chọn nghề dạy học và trở thành đảng viên, có lẽ vì đã thấm nhuần từ ba mình một lý tưởng sống chân thành và bền bỉ. Tôi vẫn còn nhớ như in câu nói của ba: "Với ba, con đường đẹp nhất là đi theo Đảng" - bà Ánh xúc động.

Với bà Ánh, nhà báo Trần Bạch Đằng là "một người đàn ông lớn" - lớn trong sự nghiệp, lớn trong tư tưởng. Cha bà còn là người chồng, người cha mẫu mực, đáng kính và đầy yêu thương. Cách ông sống, cách ông yêu, cách ông dạy dỗ - lặng lẽ nhưng sâu sắc, trí tuệ và tử tế - mãi là niềm tự hào của gia đình, con cháu. 

(còn tiếp)

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 12-6