Trọn đời vì sự nghiệp báo chí: Người “chấp bút” của lịch sử

L.T.S: Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, Báo Người Lao Động trân trọng giới thiệu những tấm gương nhà báo tiêu biểu, có nhiều đóng góp cho nền báo chí nước nhà.

Với nhà báo lão thành Hà Đăng, làm báo không phải để mưu cầu danh tiếng, mà để phụng sự lý tưởng và phục vụ nhân dân

Nhà báo Hà Đăng sinh năm 1929, tại Phú Yên. Ở tuổi 96, nhà báo Hà Đăng vẫn khiến giới báo chí và công chúng ngưỡng mộ khi cho ra đời cuốn sách "Tinh hoa cách mạng Việt Nam" vào ngày 5-6. Cuốn sách do Báo Nhân Dân phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật xuất bản, tuyển chọn 112 bài viết, nghiên cứu, bình luận, phỏng vấn của nhà báo Hà Đăng từ năm 1955 đến nay.

Sự nghiệp lẫy lừng

Gần 80 năm cống hiến cho nghề báo, nhà báo lão thành Hà Đăng có một sự nghiệp báo chí lẫy lừng. Ông đã trải qua hầu hết các cương vị công tác quản lý của Báo Nhân Dân: Phó Trưởng Ban, Trưởng Ban, Ủy viên Ban Biên tập, Phó Tổng Biên tập, rồi Tổng Biên tập. Ông cũng được giao đảm nhận nhiều công tác khác nhau như: 7 năm dự đàm phán Paris và tham gia mặt trận ngoại giao, 5 năm làm Trưởng Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, 5 năm là Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, 7 năm Trợ lý Tổng Bí thư…

Ông dí dỏm nói sự nghiệp của mình được gói gọn vắn tắt trong "5 cái hai": hai trung, hai đại, hai tổng, hai trưởng, hai trợ. Hai trung là hai nhiệm kỳ Ủy viên Trung ương Đảng 6 và 7 (từ năm 1986 đến 1996). Hai đại là hai khóa đại biểu Quốc hội 8 và 9 (từ 1987 đến 1997). Hai tổng là Tổng Biên tập Báo Nhân Dân (1987-1992) và Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản (1996-2001). Hai trưởng là Trưởng Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương (1992-1996) và Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng bản thảo Văn kiện Đảng toàn tập. Hai trợ là Trợ lý Tổng Bí thư Lê Duẩn (1984-1986) và Trợ lý Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh (2001-2006).

Nhà báo Hà Đăng chia sẻ, ông bắt đầu viết báo từ năm 1947, khi mới 18 tuổi. Bài báo đầu tay của ông có tên "Tâm sự đồng bạc trong két sắt", đăng trên Báo Phấn Đấu (tiền thân của Báo Phú Yên). Đó là thời điểm cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp vừa bước vào giai đoạn đầu, đất nước bộn bề gian khó, cần sự ủng hộ của toàn dân. Bài báo của ông kêu gọi những người giàu ủng hộ tiền bạc cho quỹ kháng chiến. Bằng cách diễn đạt độc đáo, giản dị mà đầy cảm xúc, "Tâm sự đồng bạc trong két sắt" nhanh chóng tạo hiệu ứng, khiến nhiều phú ông trong vùng mang tiền đến ủng hộ quỹ.

Năm 1950, ông chính thức bước vào nghề báo với danh nghĩa Thư ký Tòa soạn Tạp chí Miền Nam, Cơ quan của Ban đại diện Văn hóa cứu quốc Miền Nam Trung Bộ. Năm 1951, là phóng viên Báo Văn nghệ Liên khu 5. Năm 1952, là biên tập viên Báo Nhân Dân khu 5. Năm 1955, sau khi tập kết ra Bắc, ông trở thành phóng viên Báo Nhân Dân, công tác ở Ban Nông thôn, bắt đầu thời gian gần 70 năm gắn bó với tờ báo này.

Chính ở đây, ông ghi được một dấu ấn đặc biệt quan trọng đối với một phóng viên trẻ khi phóng sự "Ba lần đuổi kịp trung nông" của ông trở thành bài báo mở đầu cho phong trào "Gió Đại Phong" nổi tiếng… Cuối năm đó, bài phóng sự của nhà báo Hà Đăng được trao giải A, giải báo chí đầu tiên của Hội Nhà báo Việt Nam.

Năm 1968, khi đang là Trưởng Ban miền Nam của Báo Nhân Dân, ông được Tổng Biên tập Hoàng Tùng cử đi Paris làm Trợ lý Trưởng Đoàn đại biểu Mặt trận giải phóng dân tộc miền Nam Việt Nam và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam. Ông là một trong những thành viên quan trọng của phái đoàn Việt Nam tham gia đàm phán Hiệp định Paris năm 1973.

Hình mẫu để noi theo

Nhà báo Lê Quốc Minh - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân - nói rằng sống gần trọn một thế kỷ, nhà báo Hà Đăng đã dành toàn bộ cuộc đời mình cho công tác tư tưởng của Đảng, cống hiến cho báo chí cách mạng Việt Nam. "Cuộc đời của ông là cả một kho tàng phong phú các sự kiện, nhân vật, miền đất, thế thái nhân tình đã trải qua. Ông đã viết hàng ngàn bài báo, trong đó có những bài bút chiến sắc bén vạch trần bộ mặt kẻ thù, đấu tranh với những quan điểm, nhận thức sai trái; những bài ghi chép, phóng sự công phu, tinh tường, phát hiện những điển hình tiên tiến, mở ra phong trào thi đua mới và những bài chính luận mang tầm tư tưởng và có sức khái quát cao" - nhà báo Lê Quốc Minh nhận xét.

Theo nhà báo Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, nhà báo Hà Đăng là hình mẫu để noi theo. Ông là người giữ vững lý tưởng, thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, nhưng luôn gần gũi, thẳng thắn và hết lòng với đồng nghiệp.

Quả thực nhà báo Hà Đăng luôn đặt lợi ích của dân tộc lên trên hết, nhưng cách viết của ông lại rất gần gũi, dễ hiểu, chạm đến trái tim người đọc. Ông không chỉ viết để phản ánh mà còn viết để giáo dục, để định hướng và khơi dậy tinh thần yêu nước…

Chia sẻ về nghề báo, nhà báo Hà Đăng nói ông có nhiều bài học, đó là bài học về ý thức tổ chức kỷ luật. Bài học tiếp theo là học tập, học tập trong sách vở và trong công tác thực tế, học thầy và học bạn. Người nào chủ quan, tự mãn, tự cho rằng không cần học hành gì nữa thì không thể viết giỏi được, bởi có khi giỏi rồi mà ngòi bút vẫn sẽ cùn dần đi. Trường lớp đào tạo chính quy chỉ có thể tạo cho ta cái vốn ban đầu, còn có phát triển và làm được gì từ cái vốn ấy hay không phải qua tự đào tạo, tự rèn luyện. Ông nhấn mạnh, nghề báo chỉ say mê chưa đủ, còn phải học, phải tôi luyện để có vốn tri thức, vốn sống.

Nhớ lời dạy của Bác Hồ, rằng báo chí là một mặt trận, cán bộ báo chí là chiến sĩ cách mạng; cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ; bài báo là tờ lịch cách mạng, ông luôn tâm niệm rằng: "Làm báo không phải để mưu cầu danh tiếng, mà để phụng sự lý tưởng và phục vụ nhân dân".