Nhà báo Hà Đăng, nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, nhận xét nhà báo Phan Quang không chỉ là một người viết báo xuất sắc mà còn là một nhà quản lý báo chí có tầm nhìn xa. Ông đã góp phần đặt nền móng cho sự phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam.
Miệt mài "đọc - đi - nghĩ - viết"
Nhà báo Phan Quang tên thật là Phan Quang Diêu, quê Quảng Trị. Ông bước vào nghề báo từ năm 1948, khi mới 20 tuổi. Những năm kháng chiến chống Pháp, ông viết Báo Cứu Quốc ở Liên khu IV. Cuối năm 1954, ông được điều ra Báo Nhân Dân và gắn bó lâu dài tại đây với 28 năm.
Từ một phóng viên, nhà báo Phan Quang đã trở thành người phụ trách các ban nội dung quan trọng rồi Ủy viên Ban Biên tập Báo Nhân Dân. Với ông, để viết được một bài báo hay, nhà báo phải "sống cùng sự kiện, hòa mình vào dòng chảy cuộc đời". Ông luôn sẵn sàng dấn thân, không ngại gian khổ và không ngừng học hỏi.
Những bài viết của nhà báo Phan Quang - từ xã luận, bình luận đến phóng sự điều tra, bút ký… - mang hơi thở cuộc sống và tầm vóc thời đại. Ông cùng với các nhà báo đương thời như Hoàng Tùng, Thép Mới, Hồng Hà, Hữu Thọ, Hà Đăng… đã hình thành nên một "thế hệ vàng" của báo chí cách mạng Việt Nam.
Nhà báo lão thành Phan Quang tặng sách cho Tổng Biên tập Báo Người Lao Động Tô Đình Tuân. Ảnh: HỮU HƯNG
Nhà báo Phan Quang chia sẻ rằng ông không thể nhớ mình đã viết được bao nhiêu bài báo, đến bao nhiêu vùng đất, gặp bao nhiêu đồng bào, đồng chí; rằng nhờ nghề báo mà tình yêu con người, tình yêu cuộc sống của ông nhân lên gấp bội. Nhà báo Hoàng Tùng, nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, từng nhận định Phan Quang là một trong những nhà báo "đi nhiều nhất, viết nhiều nhất".
Kinh nghiệm nghề nghiệp và việc lao động chuyên nghiệp, nghiêm túc được nhà báo Phan Quang tổng kết ngắn gọn qua 4 chữ "đọc - đi - nghĩ - viết". Với ông, điều khắc cốt ghi tâm là lời chúc đồng thời là lời nhắn nhủ của Bác Hồ dịp Tết Bính Thân (1956): "Chú là phóng viên, là nhà báo. Năm mới, Bác chúc nhà báo viết cho đúng, cho hay, có nhiều người đọc". Thực hiện lời dạy của Bác, ông xác định một tác phẩm báo chí muốn có chỗ đứng trong lòng người đọc thì phải "đúng, trúng, nhanh, hay".
Lan tỏa nhiều giá trị
Cả cuộc đời cống hiến, ở bất cứ cương vị nào, nhà báo Phan Quang cũng thể hiện rõ tâm huyết, làm tròn trách nhiệm của mình.
Năm 1987, Bộ Thông tin được thành lập, nhà báo Phan Quang được bổ nhiệm Thứ trưởng phụ trách mảng báo chí, phát thanh - truyền hình, đối ngoại... Ông đã có những đóng góp tích cực để thực hiện chủ trương đất nước mở cửa, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ với các nước. Từ năm 1988 - 1997, ông là Tổng Giám đốc, Tổng Biên tập Đài Tiếng nói Việt Nam, kiêm nhiệm Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam 2 nhiệm kỳ (1989-2000); đại biểu Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội 3 nhiệm kỳ (1987-2002).
Với sự dẫn dắt của nhà báo Phan Quang, Đài Tiếng nói Việt Nam đã có bước phát triển vượt bậc. Ông cũng có nhiều cống hiến cho công tác Hội Nhà báo Việt Nam. Từ năm 1991, ông và thường trực hội đã đề xuất thành lập Giải Báo chí toàn quốc - tiền thân của Giải Báo chí quốc gia hiện nay và được lãnh đạo Trung ương đồng ý.
Trên tinh thần "Quy ước đạo đức nghề nghiệp báo chí" đã được nhiều nước trên thế giới thực hiện, qua nhiều lần trao đổi, tổ chức hội thảo…, nhà báo Phan Quang khởi thảo "Quy ước đạo đức báo chí Việt Nam", được Đại hội toàn quốc lần thứ VI (năm 1995) của Hội Nhà báo Việt Nam thông qua. Không ít công việc do ông khởi xướng đã được Hội Nhà báo Việt Nam nhiều nhiệm kỳ tiếp tục thực hiện, đổi mới, nâng cao.
Nhà báo Thuận Hữu, nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, nhận xét với những đóng góp to lớn đối với sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam nói chung, với Hội Nhà báo Việt Nam nói riêng, Phan Quang là một trong những nhà báo tiêu biểu hàng đầu. Ông là một tấm gương nhà báo điển hình, có tầm ảnh hưởng và lan tỏa nhiều giá trị nghề nghiệp.
"Cuộc hôn nhân lý trí"
Vừa viết văn, làm báo vừa dịch thuật, là tác giả khoảng 50 đầu sách, ở lĩnh vực nào nhà báo Phan Quang cũng có những đóng góp nổi bật. Nhà báo Hà Đăng nhận định với nhà báo Phan Quang, "nghiệp báo, nghề văn là một hành trình bất tận".
Nhà báo Phan Quang yêu văn học nhưng lại làm báo. Theo ông, trong "cuộc hôn nhân lý trí" này, dần dà ông cũng tìm thấy tình yêu chân thực và đã sống hết mình, suốt đời chung thủy với nghề báo. Đọc những bài viết của ông, độc giả trân trọng biệt tài giao hòa "lửa báo với hơi văn", với cách truyền tải tư liệu, thông tin, dẫn dắt khéo léo; cách diễn đạt nhẹ nhàng mà tinh tế, bình dị mà sâu lắng.
Nhà thơ Trần Đăng Khoa cho rằng nhà báo Phan Quang quá đa tài nên chính ông đã… che lấp ông. Nhiều người vẫn nói đến Phan Quang như một nhà báo, nhà quản lý, nhà hoạt động xã hội nhưng lại quên mất ông là một nhà văn đặc sắc. "Ông là người có đóng góp lớn cho văn chương Việt Nam ở 2 mảng quan trọng là dịch thuật và sáng tác" - nhà thơ Trần Đăng Khoa nhấn mạnh.
Với sự hiểu biết sâu rộng và sức làm việc phi thường, ngoài mảng dịch thuật, nhà báo Phan Quang còn là tác giả của hơn 50 tác phẩm truyện ngắn, truyện vừa, bút ký, truyện thiếu nhi... Một số bản dịch của ông đã trở thành "kinh điển", như "Nghìn lẻ một đêm". Nhiều truyện ngắn do ông sáng tác những năm 1940 nhưng đến nay vẫn khiến người đọc đồng cảm, xúc động...
Theo nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, nhà báo Phan Quang là biểu tượng của sự bền bỉ và tận tụy. Ông là tấm gương sáng về tinh thần lao động không ngừng nghỉ. Ở tuổi ngoài 90, ông vẫn cần mẫn viết, đọc, nghiên cứu...
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 12-6
và quét mã QR
Bình luận (0)