Tìm hồn

Mỗi khi trời mưa, trại ông Sáu lúc nào cũng đông nghịt khách đến xin trú mưa. Ông chủ cười khề khà dễ dãi:

Vậy chớ không đụt đây thì đụt đâu mà xin với xỏ. Ghế đó, kéo ngồi đi, uống trà.

Gian trong cũng có một chiếc chõng tre, trên trải chiếu, có cả mùng, mền, gối được xếp cẩn thận. “Chắc đây là chỗ ngủ của cô Ri”. Tôi thẽ thọt vào tai chị sau khi đã quan sát kỹ lưỡng các thứ từ gian trước tới gian sau.

Cách chiếc chõng không xa là... bếp. Bếp gồm ba ông Táo xếp bởi ba viên đất sét được xắn vuông vắn, các cành củi khô vương vãi trong góc bếp, bồ hóng ám đen sì tấm vách chắn trước mặt, trên nóc và cả mấy cái cột tre, trông nham nhở, bẩn thỉu. Đầu bếp chính chắc cũng chẳng ai khác ngoài cô Ri. Tôi vừa nghĩ thế thì lập tức nghe tiếng nhừa nhựa của ông Sáu từ nhà trên gọi xuống:

- Ri! Nướng cho ba mấy con khô.

Cô Ri đang ngồi cạnh cửa sau, ngó ra cánh đồng chỉ thấy giăng mù một màn mưa trắng xám, tay liên tục rứt tóc, rồi đưa bàn tay đầy tóc ra sáng, ngó nghiêng ngó ngửa, xong cười khan một mình. Tôi thấy hàm răng trên của cô mất hết cái răng cửa. Lúc đó không hiểu cô Ri nghĩ gì, đôi mắt như muốn xé màn mưa mà nhìn, nhưng thực ra không nhìn gì cả. Mấy lúc thấy cô Ri ngồi rứt tóc như thế, tôi sợ điếng người, ôm cứng vai chị mà mắt không thể rời khỏi người phụ nữ ngây dại một cách bí hiểm ấy.

- Ri!

Đến khi có tiếng gọi lần thứ hai, cô Ri mới chậm rãi đứng dậy, tiếng “Ừ... ừ... ừ” còn trong thanh quản không buồn thoát ra khỏi miệng. Cô lừ đừ tiến về phía bếp.

Ở cái xứ này, ai cũng bảo cô Ri khùng. Chỉ có người khùng mới hay rứt tóc, cho tóc rụng từng mảng, rồi xòe tay ra nhìn, cười. Chỉ có người khùng mới hướng đôi mắt trống không ngó ra ruộng, ngó mông lung, xa khuất. Ngó mà như không thấy gì. Nhìn đăm đắm mà như không tìm gì.

Nhưng lạ một điều là tôi chưa từng thấy người khùng nào hiền như cô Ri vậy. Không nói nhảm, không đánh đập, cấu xé ai, lại còn biết nấu ăn, biết chăm sóc cha hết sức cẩn thận chu đáo.

Có người lại bảo cô Ri không phải khùng. Chẳng qua hồn vía cô bị lạc loài đâu đó.

Thế nên cô mới cứ ngó mông lung. Cô tìm hồn mình lạc.

***

Theo lời nội tôi, cô Ri ngày xưa đẹp nhất vùng, mà lại hiền hậu nết na, là đứa con gái cưng duy nhất của ông Sáu Kham trong số bảy người con, sáu trai, một gái. Gia tộc của ông Sáu đã mấy đời giàu nứt đố đổ vách. Ngày xưa, tất cả điền ruộng ở đây đều là của ông, cha ông Sáu. Đến đời ông, tuy có rơi vãi bớt bởi vài đứa con biết phá của, nhưng đất đai cũng còn nhiều, ông cũng vang danh là người giàu có nhất vùng như thời cha ông vậy. Quá nửa đất đai ở đây đều thuộc quyền sở hữu của dòng họ ông.

Nội hay thở dài: “Không biết kiếp trước con Ri làm chuyện gì tày trời mà kiếp này mang cái họa lớn quá. Cái họa đánh đuổi cả cuộc đời”.

Mỗi lần nghe tôi tò mò hỏi về cô Ri là mỗi lần nội nghẹn ngào kéo khăn lau mắt: “Con mẹ Hai Phưa, rồi trời không tha con mẻ”.

Nội kể: Cô Ri đem lòng yêu anh Bền là người xứ khác trôi dạt tới ở làm ruộng thuê ăn cơm trừ công cho nhà ông Sáu. Anh cần cù chịu thương chịu khó, chí thú làm ăn nên nhà chủ thương, cho thêm mỗi tháng hai chục đồng bạc trắng. Ấy vậy mà không biết điều, dám leo trèo làm con gái nhà chủ bụng mang dạ chửa. Khi gia đình ông Sáu phát hiện thì cái thai đã hơn hai tháng. Chẳng một gia đình danh gia vọng tộc nào lại chấp nhận chuyện cả dòng họ cao quý của mình tự dưng để lọt vô đứa hậu sinh của một thằng ở đợ. Bà mụ vườn trong xóm tên Hai Phưa được bí mật vời tới, cô Ri bị buộc phải uống một tô đầy thứ nước lá xanh đen, đặc quánh. Bà mụ thì hớn hở lãnh thưởng năm trăm đồng bạc te tái ra về. Đến nửa đêm hôm đó, người ta nghe tiếng thét kinh hồn phát ra từ ngôi nhà nền đúc rộng ba gian của ông Sáu. Cái thai đã trụy ra, còn cô Ri thì chết ngất.

***

Nỗi khổ tới đó chưa phải là cùng cực. Cô Ri vẫn chưa dứt được nợ đời. Cô không chết luôn, mà tới chiều hôm sau lồm cồm tỉnh dậy. Ôm cái bụng nhẹ hẫng, cô hỏi bà Sáu: “Má, con của con đâu rồi?”. “Hứ, cái đồ tội báo oan gia đó giữ làm gì mà hỏi”. Cô Ri ngước nhìn trời, không khóc, đôi mắt trỏng lơ, giọng ráo hoảnh: “Con ơi con, sao con không chọn chỗ mà đầu thai, đòi làm con má làm gì để chưa kịp tượng hình đã bị người đời ăn thịt”. Bà Sáu gầm gừ: “Mày rủa tao đó hả Ri? Có cha mẹ nào không muốn tốt cho con cái. Đời con còn dài, ráng tịnh dưỡng cho khỏe, tháng sau bên nhà thằng Tư Hò người ta tới hỏi đó. Họ giàu có đâu thua kém nhà mình, lại biết mầy như vầy, mà nó cũng cứ thương, người như vậy dễ tìm lắm sao con”.

Khi chuyện cô Ri có thai vừa bị phát giác, mà thủ phạm chính là anh Bền lập tức anh bị tống cổ ra khỏi nhà. Thế nhưng, anh vẫn chưa chịu về xứ mà còn loanh quanh trong xóm. Ai ngó bộ dạng anh Bền cũng thấy vừa thương vừa giận. Thương cho thân phận nghèo hèn, trôi sông lạc chợ, tứ cố vô thân. Giận vì không chịu thức thời, biết thân biết phận. Gối rơm theo phận gối rơm, có đâu dưới đất mà chồm lên cao. Ông Sáu Kham nghiến răng: “Cái thằng này muốn chết, thì tao cho chết”.

Bị mất đứa con, dẫu đau buồn nhưng cô Ri vẫn còn tỉnh táo. Cô chỉ thật sự điên dại khi chứng kiến cái cảnh một bọn người trong đó Tư Hò cầm đầu, đánh đập dã man anh Bền bằng những đoạn tầm vông còn tươi rói. Nhìn thấy anh Bền thoi thóp trên vũng máu, cô rú lên rồi ngất xỉu. Người ta mang cô về nhà, làm cho tỉnh lại. Tỉnh là tỉnh xác, chớ hồn cô vĩnh viễn lưu lại trên đoạn đê nhuốm đầy máu tươi nhầy nhụa, nhảy múa reo ca trên cánh đồng xanh mướt mạ non.

Không hiểu anh Bền chết sống thế nào mà sau đó không nghe ai nhắc tới tên anh nữa. Tư Hò vẫn cứ nhởn nhơ lấy vợ, sanh con, chiều chiều vận bộ đồ thiệt bảnh, tóc tém bảy ba, thả dài vô xóm.

Ông bà Sáu chạy thầy chạy thuốc cho cô Ri tốn tiền bạc không biết bao nhiêu mà kể. Lớp mời bác sĩ Tây, lớp kiếm thầy thuốc ta, kể cả những ông lang vườn, rồi mấy lão thầy cúng nhảy chồm chồm mồm hét inh ỏi gọi hồn gọi vía... Vậy mà cô vẫn cứ ngẩng mặt lên trời, đôi mắt trỏng lơ tìm trời xanh mây trắng, miệng tủm tỉm cười khan. Bà Sáu buồn rầu bỏ ăn mất ngủ ngót một năm rồi chết. Ông Sáu hận đời chia chác ruộng đất hết cho mấy người con trai, chừa lại miếng ruộng mà cô Ri đã chứng kiến cảnh anh Bền bị đánh đập, cất trại đem cô vô ở cùng ông. Vì ông nghĩ, hồn cô mất ở đó, biết đâu có ngày trời thương cho tìm lại được.

Ngày ngày, người ta vẫn thấy cô Ri đi đi lại lại trên đoạn đê đó, đôi mắt trống không nhìn chăm chăm vào cái gì không rõ, miệng tủm tỉm cười. Cô đau quá mà không khóc được nữa nên cười chăng? Trông cái dáng lừ đừ của cô, ai cũng bắt mủi lòng. Chắc cô chưa tìm hồn được.

Ông Sáu ngày ngày vẫn cắp chai đi mua rượu, không có bạn nhậu thì uống một mình. Uống tới say túy lúy rồi lăn quay ra vạt tre mà khóc, mà rên ư ử. Ông đang tự sám hối.

***

Năm nay, ruộng lúa trúng mùa. Tía tôi biểu, chưa năm nào lúa tốt như năm nay, bông lúa sai oằn, không một hột lép, mà thân thì đứng sững không ngã một cây. Tôi cũng chưa bao giờ được ngắm cánh đồng lúa chín đẹp như thế này, dưới một buổi chiều khô hanh nắng dịu nhẹ, gió vi vu. Căng ngực hít thở bầu không khí nồng nàn mùi lúa chín, lẫn lộn mùi bùn đất chưa kịp ráo dưới gốc rạ khô.

Nông dân hào hứng thu hoạch lúa. Vụ mùa cuối năm rôm rả tiếng cười nói, người người xôn xao bàn bạc tới một cái Tết tươm tất sum vầy. Cánh đồng sau mùa thu hoạch trống trơ mà vẫn thơm ngát mùi lúa chín. Mấy cây bạch đàn trên bờ đê thẳng vút lên trời cao, tự tình với gió, bẹo bỡn mây xanh. Trời đất giao hòa, lòng dạ người đàn bà để lạc mất hồn hình như cũng nghe xao xuyến. Cô Ri chắp tay sau lưng, đi đi lại lại, miệng tủm tỉm cười, mắt chăm chú nhìn, như muốn lật từng hòn đất, vạch từng ngọn cỏ.

Ngày đó Tư Hò đành chịu ấm ức về không. Không về không chớ chẳng lẽ cưới con khùng làm vợ? Đau. Tư Hò chửi đổng: Từ trước tới giờ Tư Hò này qua mặt ông trời nhiều rồi, hổng lẽ ổng muốn chơi xỏ mình một phen cho bõ tức?

Hắn cất cái ấm ức đó trong lòng, chớ không chịu bỏ qua. Mấy lần qua qua lại lại trại ông Sáu, Tư Hò xẩn bẩn ngó lom lom cô Ri ngồi trên vạt tre rứt tóc, đôi mắt trống không ngó mông ra ruộng, không còn sót lại một mảy nào hình bóng của cô Ri một thời làm hắn mê mẩn, thèm muốn điên dại, đến nỗi sẵn sàng giết người vì cô. Một lúc lâu, hắn mới lắc đầu, tặc lưỡi bỏ đi.

Nhưng lần này, hắn đã ngà say, lại đụng phải cô Ri trên nhánh đê hẹp té, nơi hai mươi mấy năm về trước anh Bền bị đánh đập dã man. Chắc cô lại nhớ nên ra đây tìm hồn.

Từ Hò chộp lấy cô, lựa nhựa: “Em đây hả Ri? Cớ gì mà em ghét tui tới vậy? Em trốn tui, trốn tới trên trời tui cũng tìm em lôi xuống”.

Cô Ri giãy giụa la hét dữ dội. Khi ông Sáu nghe thấy lật bật chống gậy chạy ra thì chuyện đã rồi. Nhìn đứa con gái ngây dại, quần áo rách nát, nằm thoi thóp trên triền đê, ông Sáu rên ư ử đầy đau đớn huơ gậy giáng tới tấp vào Tư Hò, vừa giáng ông vừa chửi: “Đồ cầm thú, đồ vô nhân. Con nhỏ ra tới nông nỗi này rồi mà mày cũng chưa chịu tha sao, hả?”. Tới gậy cuối cùng, Tư Hò đỡ được, hắn quật mạnh làm ông Sáu té xiểng liểng. Hắn chỉ thẳng vô mặt ông, kể tội: “Ông còn lớn tiếng rộng họng với tui? Con Ri nó điên là tại ông biểu tui đánh chết thằng Bền, ông nhớ chưa?”. “Nói bậy. Tao biểu mày đánh chết thằng Bền chớ không biểu mày đánh trước mặt con Ri”. “Làm sao tui biết con Ri nổi hứng lội ra ruộng lúc nào mà tránh? Ông là quân nói ngang, may mà thằng Bền chưa chết, chớ nó chết, ông đổ cho tui ngồi tù một mình...”. Vừa nói tới đó, Tư Hò kêu rú lên, thoắt nhìn đã thấy cô Ri đu trên người hắn. Cái mũi hắn bị cô Ri cắn phập, một dòng máu tươi chảy ròng ướt đẫm...

***

Không hiểu hồn tìm về với cô Ri từ lúc nào, lúc bị Tư Hò đè vật cô ra giữa triền đê, hay lúc ông Sáu và Tư Hò đối đáp. Hay là hồn nào khác nhập vào cô? Cô không im lặng, không tủm tỉm cười, đôi mắt không trổng lơ ráo hoảnh nữa. Cô bắt đầu biết khóc. Cô bắt đầu nói chuyện, dẫu là nói một mình. Cô cất những tràng cười dài nghe buốt óc. Cười xong, một tay chống nạnh, một tay cô chỉ thẳng ra trước mặt, nói như quát vô mặt người nào đối diện: “Tao không điên. Tao phải tỉnh để nhìn chúng bây ăn thịt nhau. Tao đi nhặt xương”. Nói xong, cô lại cười rũ rượi. Tràng cười này nối tràng cười khác, eo óc, thê lương.

Mấy ngày Tết năm đó, ở trong xóm người ta cứ nghe vẳng tới những tràng cười ghê rợn, mà không biết là của ai. Hết Tết, mọi người lại lục tục kéo vô ruộng, dọn đất, đốt đồng chuẩn bị cho vụ sau, họ không thấy cô Ri lững thững vô ra trong trại nữa. Cô đi đâu, không ai rõ. Ông Sáu nằm lăn lộn trên vạt tre khóc ư ử một mình. Người ta đồn cô Ri đã tỉnh, cô đi qua bên kia con sông Cái, tìm kiếm anh Bền. Cô Ri biệt tăm từ đó.