Hai cuộc nổi dậy của người Palestine

Người ta đã dùng từ intifada để gọi tên các cuộc nổi dậy của đông đảo quần chúng ở Bahrain, Ả Rập Saudi, Iraq, Tây Sahara. Đặc biệt, từ này được sử dụng để chỉ các sự kiện xảy ra trên vùng lãnh thổ Palestine gắn liền với cuộc xung đột giữa người Ả Rập với Israel. Trong lịch sử xung đột giữa người Ả Rập và Israel, nổi lên 2 cuộc nổi dậy như thế ở vùng đất Palestine.

Cuộc chiến tranh đá

Theo hãng tin RIA Novosti (Nga), cuộc nổi dậy đầu tiên nổ ra vào ngày 9-12-1987 và kéo dài trong 6 năm, đến năm 1993. Trong thời gian này, gần 1.200 người Palestine và 170 người Israel đã thiệt mạng. Đôi khi người ta còn gọi cuộc nổi dậy này là cuộc chiến tranh đá, bởi vì khi đó người Palestine chủ yếu sử dụng đá và vũ khí tự tạo để chống lại người Israel.

Trong suốt mấy tháng trước khi nổ ra cuộc nổi dậy thứ nhất này, đã xảy ra nhiều sự kiện làm tăng thêm sự thù địch giữa người Palestine và người Israel. Ngoài ra, ngày 6-12-1987, một thương gia Israel đã bị giết chết trên vùng lãnh thổ bị chiếm đóng ở Dải Gaza. Ngay sau đó, ngày 8-12-1987, một xe chở binh sĩ Israel đã đụng phải chiếc xe chở người Palestine làm việc ở Israel trở về trại tị nạn Jabalia ở Dải Gaza. Sau đó, ở Dải Gaza đã nhanh chóng lan truyền lời đồn đại vụ tai nạn giao thông này đã được sắp đặt trước và là sự trả thù của người Israel.

Ngày 9-12-1987, ở Jabalia đã nổ ra một cuộc biểu tình phản đối. Người Palestine đốt lều trại, thanh thiếu niên ném đá vào xe tuần tra của Israel. Hậu quả là binh sĩ trên một trong những chiếc xe tuần tra đã nổ súng bắn vào đám người này, khiến một thanh niên Palestine thiệt mạng và một số người bị thương. Tình trạng mất trật tự lan rộng ra khắp Dải Gaza, sau đó lan sang cả Bờ Tây sông Jordan. Ngày 19-12-1987, tình trạng lộn xộn đã lan đến tận Jerusalem.

Thoạt đầu, cách tấn công chủ yếu của những người nổi dậy là phục kích binh sĩ Israel. Lợi dụng ưu thế về số lượng người của mình (thường có mấy chục người tham gia cuộc tấn công như thế), thanh thiếu niên Palestine ném đá vào người Israel. Chẳng bao lâu sau, họ tự vũ trang cho mình những cái chai chứa dung dịch gây cháy, những quả lựu đạn, súng bắn lửa và chất nổ.

Israel điều động các lực lượng quân đội để đối phó với sự nổi dậy của người Palestine. Không chỉ người Palestine, ngay cả người Israel cũng lên án các phương cách tàn bạo mà quân đội Israel áp dụng.

Ngày 31-7-1988, Quốc vương Hussein của Jordan đã không chờ đợi kết quả của cuộc nổi dậy và tuyên bố từ bỏ phần lãnh thổ nước mình nằm trên Bờ Tây và phía Đông Jerusalem.

Ngày 15-11-1988, Hội đồng Quốc gia của Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) bỏ phiếu thông qua việc thành lập Nhà nước Palestine với thủ đô đặt ở Jerusalem, cho dù phần lãnh thổ này vẫn thuộc quyền kiểm soát của Israel. Ngày 2-4-1989, ông Yaser Arafat được bầu làm tổng thống của Nhà nước Palestine.

Sau năm 1989, Israel đã lấn át được nhưng không thể diệt trừ hẳn sự nổi dậy của người Palestine. Phong trào của người Palestine bị chẻ nhỏ ra và trong suốt một thời gian dài, các phe cánh khác nhau quay sang đánh nhau.

Tháng 9-1993, các nhà lãnh đạo Israel và PLO ký một hòa ước. Theo đó, người Palestine phải chịu trách nhiệm giải quyết các vấn đề của người Ả Rập ở Dải Gaza, đồng thời Israel duy trì sự kiểm soát các khu dân cư của người Israel.

Cuộc nổi dậy Al-Aqsa

Cuộc nổi dậy thứ hai khởi đầu vào tháng 9-2000, với nguyên nhân trực tiếp là chuyến thăm Temple Mount (thánh địa của ba tôn giáo trên thế giới: Cơ đốc giáo, Hồi giáo và Do Thái giáo) ở Jerusalem của nhà lãnh đạo cánh hữu Likud Ariel Sharon mà phía Israel cho là hành động hợp pháp. Bởi theo hòa ước, mọi người đều được phép đến đây. Cuộc nổi dậy này còn được gọi là Al-Aqsa (theo tên của nhà thờ Hồi giáo hiện nằm trên Temple Mount).

Đầu tháng 10-2000, ở các thành phố và làng mạc phía Bắc Israel đã diễn ra các cuộc biểu tình. Những người tham gia đã chặn các ngả đường, đốt lều trại, ném đá vào những xe chạy ngang qua và xô xát với cảnh sát Israel. Hậu quả, 13 người thiệt mạng và vài chục người Ả Rập là công dân Israel bị thương. Trong số những người bị thương còn có cả nhân viên cảnh sát.

Ngoài ra, cuộc nổi dậy thứ hai còn kèm theo một loạt vụ tấn công do các chiến binh cảm tử đến từ Dải Gaza, Judea, Samaria thực hiện. Chính quyền Israel đáp trả bằng cách lập các đồn kiểm soát, tăng cường bố ráp và bắt giữ; ai kháng cự đều bị bắn chết. Sau các vụ tấn công lớn, Israel ra lệnh phong tỏa tạm thời toàn bộ lãnh thổ của người Palestine. Cuối cùng, người Israel bị cấm bước chân vào vùng đất của người Palestine sinh sống.

Đỉnh điểm của cuộc nổi dậy thứ hai là vào tháng 3-2002, khi xảy ra các vụ bạo loạn trên lãnh thổ Judea và Samaria cũng như bên trong Israel. Kể từ tháng 4-2002, cuộc nổi dậy thứ hai giảm đi cường độ và đến mùa thu năm đó ngày càng ít xảy ra các vụ đụng độ giữa người Palestine với cảnh sát Israel.

Tháng 11-2004, lãnh tụ Yaser Arafat của người Palestine qua đời tại bệnh viện ở Paris. Trước đó, lãnh tụ Hamas là Ahmed Yassin đã tử vong vì đạn pháo của không quân Israel. Kể từ đây, cuộc nổi dậy bắt đầu mang tính chất cục bộ và không bao trùm cả lãnh thổ Palestine.