Ứng phó mưa bão dồn dập

Vừa vui mừng vì cơn bão mạnh nhất thế giới năm 2025 - siêu bão Ragasa - suy yếu từ chiều 25-9, người dân lại đang thấp thỏm lo về cơn bão khác mang tên Bualoi chuẩn bị vào biển Đông. Đây là cơn bão thứ 20 trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương trong năm nay.

Bão số 10: Hướng đi khó lường

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, lúc 15 giờ ngày 25-9, vị trí tâm bão Bualoi ở khoảng 11,1 độ vĩ Bắc; 128,1 độ kinh Đông, cường độ cấp 12, giật cấp 15. Dự báo đêm 26-9, bão Bualoi đi vào vùng biển phía Đông khu vực giữa biển Đông, trở thành cơn bão số 10 của nước ta trong năm 2025.

Sau khi vào biển Đông, bão số 10 được dự báo di chuyển nhanh theo hướng Tây Bắc, hướng về khu vực quần đảo Hoàng Sa vào ngày 28-9, với cường độ tiếp tục tăng, có khả năng đạt cấp 12-13, tức rất mạnh.

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, việc dự báo hướng di chuyển sau đó và điểm đến cuối cùng của bão số 10 hiện còn phân tán, chưa có độ tin cậy cao. Tùy vào hoạt động của hệ thống cao cận nhiệt đới trong những ngày tới, bão có thể đi thẳng vào khu vực Đà Nẵng - Huế hoặc di chuyển dọc ven biển Bắc Trung Bộ, Đông Bắc Bộ.

"Dù đổ bộ ở đâu, nguy cơ xuất hiện một đợt mưa lớn diện rộng là rất cao do hoàn lưu bão tương tác mạnh với địa hình. Ngoài ra, các hoạt động tàu thuyền trên khu vực Bắc và giữa biển Đông có nguy cơ chịu ảnh hưởng của gió rất mạnh và sóng lớn trong khoảng ngày 27 đến 29-9" - Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cảnh báo.

Trước diễn biến bất thường của bão số 10, Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia đã có công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố ven biển từ Quảng Ninh đến An Giang, đề nghị chủ động ứng phó.

Các địa phương, cơ quan chức năng cần theo dõi chặt chẽ bản tin cảnh báo, dự báo và diễn biến của bão; thông báo cho thuyền trưởng, chủ các phương tiện, tàu thuyền neo đậu tại bến hoặc đang hoạt động trên biển biết để chủ động phòng tránh và có kế hoạch sản xuất phù hợp, bảo đảm an toàn về người và tài sản; sẵn sàng lực lượng, phương tiện để triển khai cứu hộ, cứu nạn.

Vì sao xuất hiện nhiều bão?

Những năm gần đây, đến hết tháng 9 thường chỉ có 4-6 cơn bão, nhiều nhất cũng chỉ 6 cơn bão. Tuy nhiên, năm nay, đến thời điểm này, nếu tính luôn bão Bualoi, nước ta ghi nhận có 10 cơn bão và 4 áp thấp nhiệt đới. Riêng tháng 9 có 4 cơn bão, gồm Ragasa, Mitag, Tapah và sắp tới là Bualoi, cao hơn trung bình nhiều năm 4-5 cơn.

TS Trương Bá Kiên, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng khí hậu - Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu, dự báo từ tháng 9 đến tháng 11, số lượng xoáy thuận nhiệt đới hoạt động trên biển Đông và ảnh hưởng đến Việt Nam (đặc biệt ở khu vực Trung Bộ) có khả năng ở mức xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm. Trung bình nhiều năm, từ tháng 9 đến tháng 11 có khoảng 5-6 cơn bão/áp thấp nhiệt đới hoạt động trên biển Đông và 3-4 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam. Một điểm đáng chú ý là số lượng bão mạnh (từ cấp 12 trở lên) có khả năng cao hơn trung bình nhiều năm.

Theo ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, nguyên nhân trực tiếp khiến tháng 9 có nhiều bão là do hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới. Dải hội tụ này đang hoạt động mạnh và ổn định ở xích đạo - khu vực rất thuận lợi để hình thành các nhiễu động khí quyển và xoáy nhỏ. Chính các nhiễu động này là mầm mống hình thành áp thấp nhiệt đới rồi phát triển thành bão. Gần đây, Ragasa và Bualoi đều xuất phát từ cơ chế này.

Ông Khiêm cho biết hai yếu tố then chốt hình thành bão là nhiệt lực và động lực. Về nhiệt lực, chỉ cần nhiệt độ mặt nước biển 26-27°C là đủ để khởi phát bão. Hiện tại, nhiệt độ bề mặt biển tại Tây Bắc Thái Bình Dương và phía Đông Philippines lên tới 28-29°C.

Ngoài ra, điều kiện động lực hiện nay cũng rất thuận lợi cho sự hình thành bão. Cụ thể, tháng 9 là thời điểm giao mùa từ hè sang thu, gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh kết hợp với nhiễu động gió Đông từ áp cao cận nhiệt đới, tạo ra các xoáy thuận quy mô vừa, giúp những nhiễu động nhỏ trên biển nhanh chóng phát triển thành vùng áp thấp và bão.

Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia thông tin tháng 9 mới là giai đoạn đầu mùa mưa bão ở miền Trung. Thông thường, cao điểm bão tại khu vực này rơi vào tháng 9 đến 11, thậm chí kéo dài sang đầu tháng 12.

Với nền nhiệt bề mặt biển cao bất thường, nguy cơ xuất hiện bão mạnh trong tháng 10 và 11 là rất lớn. Thống kê cho thấy nhiều cơn bão mạnh thường hình thành ở phía Đông Philippines rồi đi vào miền Trung Việt Nam trong giai đoạn này. Từ đầu năm đến nay, đã có ít nhất 3 cơn bão gây mưa, lũ cho miền Trung.

Vì vậy, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia khuyến cáo người dân và chính quyền địa phương cần thường xuyên theo dõi bản tin dự báo, chủ động gia cố nhà cửa, neo đậu tàu thuyền, cắt tỉa cây xanh và kiểm tra hồ chứa trước khi bão đến; sẵn sàng mọi phương án để ứng phó, phòng tránh.