Ngày Tết ở quê bây giờ không còn nhà nào lạnh bếp. Người xưa nói "vắng đàn ông lạnh nhà, vắng đàn bà lạnh bếp". Nhà phải có bếp; có bếp mới ra gia đình. Và bếp lửa nhà nào đỏ ngày ba bữa thì nhà đó no đủ. Nửa buổi, nửa chiều đến bếp nhà ai thấy còn ấm thì coi như nhà đó có cái ăn; còn thấy tro tàn bếp lạnh thì biết nhà đó đói. Nói chung, ngày chưa có bếp gas, chưa có bếp điện, bà con quê tôi cứ giả vờ bước vào bếp xin chút lửa đốt điếu thuốc lá là biết nhà ấy no hay đói.
Ngày xưa, người ta đi tìm dâu thì cứ tìm cách xộc vào bếp là biết được cô gái nhà ấy có ngăn nắp, đảm đang hay không. Do vậy, sau khi nấu ăn xong, người ta thường dọn bếp gọn gàng. Than hồng được ủ kỹ dưới tro, xung quanh "ông kiềng" được quét, tém sạch sẽ; giàn dưới thì nồi niêu phải được rửa sạch, úp gọn gàng; dưới cùng, củi loại gì sắp ra loại đó ngay ngắn. Nền nhà bếp cũng được quét dọn sạch sẽ… Cứ nhìn vào cái bếp mà suy ra tính tình của cô gái để quyết định có nên nhờ mai mối tới dạm hỏi về làm dâu nhà mình hay không.
Ngoại trừ những khi nấu ăn bằng rơm, chứ nấu bằng củi mà không ủ than lại để tới bữa phải đi xin lửa thì cô gái nhà đó bị đánh giá thấp về mặt đảm đang. Tiếng lành đồn xa, tiếng dữ đồn ba ngày đường. Do vậy, ở quê (bây giờ cũng thế), cái bếp luôn gắn với sự đảm đang của người phụ nữ. Ngày xưa nấu nồi đất thì trong ống đũa bếp hoặc tấm bửng bên hông bếp có đèo thêm cái cặp nhắc. Cặp nhắc là một đoạn tre tròn cỡ ngón tay, dùng để "cặp" vào cổ nồi, "nhắc" xuống cho tiện. Sử dụng cặp nhắc cũng phải khéo tay chứ không thì úp nồi như chơi. Trong góc bếp thường có cái chổi bằng rạ lúa nếp (bền hơn rạ lúa tẻ) để người phụ nữ quét dọn bề mặt bếp sau khi làm xong bữa cơm…
Bây giờ ngồi nhớ lại, hình ảnh làn khói bếp vương trên mái rạ làm cho tôi cứ nôn nao nghĩ đến Tết ở quê nhà với bếp lửa hồng reo vui.
và quét mã QR
Bình luận (0)