Dấu ấn Mai Vàng trong hành trình nhạc Việt

Có là tình cờ không nếu nhìn lại những ca khúc đoạt giải Mai Vàng - từ bài đầu tiên Giã từ dĩ vãng cho đến bài hát mới nhất đăng quang Bốn chữ lắm- chúng ta sẽ thấy rất thú vị khi Mai Vàng ghi dấu ấn trong hành trình 20 năm qua của nhạc nhẹ Việt Nam? Chắc là không tình cờ nếu nhìn từ chính góc độ khán giả. Bởi lẽ, với một giải thưởng hình thành từ sự yêu thích của công chúng, không gì lý giải hợp lý hơn bằng chính sự yêu thích ấy.

Tính trào lưu, xu hướng

Chúng ta hãy cùng nhớ lại bài hát được giải đầu tiên: Giã từ dĩ vãng (Nguyễn Đức Trung). Bài hát thoạt đầu được viết cho bộ phim cùng tên, phim truyền hình Việt Nam được yêu thích bậc nhất lúc ấy. Đây có thể coi là một trong những ca khúc góp phần mở đầu cho trào lưu nhạc Việt cuối những năm 1990, đưa Phương Thanh trở thành ca sĩ hàng đầu khi đó cũng như mở ra xu hướng mới với những ca khúc nhạc phim được sáng tác theo hướng có thể… ra thị trường.

Một ca khúc nhạc phim khác đi cùng tiếng hát Mỹ Linh - hiện tượng lúc ấy - khi ra khỏi bộ phim, đến với thị trường ca nhạc đã tạo nên “cơn sốt”, giúp ca sĩ đoạt được Giải Mai Vàng: Chị tôi của nhạc sĩ Trọng Đài. Ca khúc Chị tôi có ý nghĩa rất lớn trong việc tạo ra làn sóng Hà Nội, với bài hát Hà Nội và ca sĩ Hà Nội trên thị trường nhạc Việt từ năm 1996 đến hết thập niên 1990.

Nhóm MTV và Ayor trình diễn ca khúc Bốn chữ lắm trên sân khấu lễ trao Giải Mai Vàng 2014 Ảnh: Hoàng Triều

Được giải từ sự bình chọn của khán giả và mỗi năm chỉ có một giải cho bài hát nên ca khúc đoạt Mai Vàng thường có đặc trưng là tiêu biểu cho một xu hướng thịnh hành ở từng thời điểm. Nếu bài hát ấy gắn với một dòng nhạc nào đó - chẳng hạn nhạc Xuân, nhạc cho tuổi học trò, nhạc quê hương - thì nó luôn có một vị trí nổi bật cho dù nhiều năm đã qua. Chúng ta có thể thấy điều này với những ca khúc như Dịu dàng sắc Xuân (Nguyễn Nam) - đến nay vẫn là bài nhạc xuân được hát rất nhiều và đặc biệt là Tình thơ (Hoài An).

Tình thơ có lẽ là một trong những bài hát được giới trẻ học đường yêu thích nhất, cũng là ca khúc có sức ảnh hưởng rất lớn tới cả một dòng nhạc dành cho giới học sinh, sinh viên. Với ngôn ngữ âm nhạc hiện đại, tiết tấu vui tươi, lời ca trong sáng, bài hát này cũng ra khỏi không gian trường học để trở thành một trong những ca khúc nhạc trẻ thịnh hành nhất trong giai đoạn đăng quang của nhạc trẻ Việt Nam thời Làn sóng xanh.

Một tên tuổi không thể không kể đến khi nhắc tới những bài hát đoạt Giải Mai Vàng: nhạc sĩ Lê Quang. Anh có tới 3 bài hát giành được Mai Vàng: Dòng máu Lạc Hồng, Giấc mơ màu xanh, Việt Nam 2020. Dù sáng tác rất nhiều tình khúc nhưng với Mai Vàng, nhạc sĩ Lê Quang lại có duyên ở những bài hát mang chủ đề ca ngợi lòng yêu nước và tình yêu thiên nhiên, con người Việt Nam. Với Dòng máu Lạc Hồng, Lê Quang đã mở ra một dòng trong nhạc Việt mà nay đang có sức ảnh hưởng rất mạnh: Những bài hát yêu nước trong thời kỳ mới. Sự ủng hộ nhiệt liệt của khán giả trẻ với những bài hát này đã không chỉ đem lại cho Đan Trường và nhạc sĩ Lê Quang một hướng đi mới, rất thành công mà còn mở đường cho nhiều nhạc sĩ trẻ khác viết những bài hát về đất nước, con người Việt Nam bằng ngôn ngữ âm nhạc mới mẻ.

Một tên tuổi khác cũng cần phải kể đến là nhạc sĩ Đức Trí. Anh có 2 ca khúc giành Giải Mai Vàng: Katy Katy và Ước mơ trong đời. Với Katy Katy, đây phải được xem là ca khúc đánh dấu một bước ngoặt của V-pop. Bài hát này ra đời khi mà thời đỉnh cao của nhạc Việt đã đi qua. Nó đem lại những niềm tin về một cuộc thăng hoa mới, nhạc Việt sẽ tiếp cận gần hơn những dòng nhạc đang thịnh hành trên thế giới. Điều đó đã xảy ra, gần 10 năm sau ngày Katy Katy làm mưa làm gió trên thị trường ca nhạc và giành Giải Mai Vàng.

Những gì được nhạc sĩ Đức Trí thể hiện trong Katy Katy ngày nay chính là chất liệu được ưa chuộng nhất của nhạc trẻ Việt. Bài Ước mơ trong đời được viết cho bộ phim Nữ tướng cướp rất nhanh chóng trở thành một trong những ca khúc được yêu thích nhất trong năm, là bước đệm quan trọng để ca sĩ Hồ Quỳnh Hương chinh phục khán thính giả và sau đó là chinh phục công chúng Mai Vàng.

Tiếp sau các bài hát của Lê Quang, Đức Trí, phải nhắc tới 2 ca khúc đoạt Giải Mai Vàng khác gần như đã góp phần mở toang cánh cửa cho những dòng nhạc thời thượng nhất tràn vào nhạc Việt: Dẫu có lỗi lầm (Hồ Hoài Anh) và Chuông gió (Võ Thiện Thanh).

Dẫu có lỗi lầm có thể nói là một trong những bài hát gây “sốt” bậc nhất nhạc Việt lúc nó ra đời. Đây là bản R&B dễ nghe với tiết tấu đầy cuốn hút, ra đời vào lúc R&B đang trở thành một trong những xu hướng chính của nhạc trẻ nên được đón nhận nồng nhiệt. Còn Chuông gió xuất hiện khi trào lưu nhạc điện tử ở Việt Nam bắt đầu nhen nhóm. Với bài hát này, nhạc điện tử Việt thoát khỏi không gian mang tính thử nghiệm để đến với đại chúng, thực sự tạo nên phong trào sáng tác và biểu diễn nhạc điện tử, nhạc dance thịnh hành đến giờ.

Tính dự báo

Với Mai Vàng, nếu nhìn các ca khúc từng đoạt giải, ta thấy được hành trình nhạc Việt đã đi qua; nhìn vào ca khúc mới được giải, ta có thể đưa ra những dự đoán cho xu hướng mới của nhạc Việt. Điều đó đã được chứng minh từ những năm trước và vẫn tiếp tục đúng cho tới bây giờ.

Khi Tình về nơi đâu (Thanh Bùi) được giải với sự biểu diễn của một nghệ sĩ Việt có nhiều hoạt động quốc tế nhất hiện nay cùng ngôi sao ca nhạc châu lục - Tata Young, chúng ta có thể thấy rằng xu hướng kết hợp đa phong cách, pha trộn các yếu tố Việt và quốc tế sẽ trở thành phong cách được ưa chuộng. Năm nay, khi bài hát đình đám bậc nhất trong năm là Bốn chữ lắm (Phạm Toàn Thắng) được giải, xu hướng ấy càng được củng cố.

Bốn chữ lắm còn đặc biệt hơn ở chỗ nó sự kết hợp hoàn hảo các chất liệu âm nhạc Việt Nam, rất truyền thống, rất dân tộc, với những phong cách âm nhạc hiện đại và phổ thông nhất hiện nay trên thế giới nhưng không hề tạo ra cảm giác khiên cưỡng. Bài hát vang lên như một khúc đồng dao thời mới, trẻ trung, rộn ràng, đầy tinh thần lạc quan cả khi nói về những nỗi đau trong đời.

Trước Mai Vàng, Bốn chữ lắm đã giành hàng loạt giải thưởng từ khán giả đến giới chuyên môn - điều rất lâu rồi mới lặp lại trong nhạc Việt, khi thị hiếu khán giả trùng với sự lựa chọn của giới chuyên môn. Có thể nói, Mai Vàng một lần nữa lại có sự lựa chọn đúng đắn khi Bốn chữ lắm trở thành ca khúc của năm. Dựa theo “công thức” đã nhắc tới trong bài, chúng ta có quyền hy vọng vào một năm 2015 nhiều trái ngọt của nhạc Việt, từ những gì mà Bốn chữ lắm đã làm được.