Gặp người đầu tiên phát hiện gà lôi lam mào trắng

Gần 15 năm trước, thuật ngữ gà lôi lam mào trắng (LLMT) bắt đầu được các nhà khoa học trong và ngoài nước thường xuyên nhắc đến, khi Hội Trĩ thế giới tặng vườn thú Hà Nội 2 cá thể. Mà tổ tiên gần 100 năm trước của hai con gà này chính là những con gà LLMT được một người Pháp lúc ấy đem về từ Quảng Trị. Vào thời điểm Hội Trĩ tặng gà cho Việt Nam, gà LLMT được các nhà khoa học xem như đã tuyệt chủng ở ngoài thiên nhiên trên toàn thế giới.

Khi biết được thông tin gà LLMT từng có mặt ở Quảng Trị, anh Lê Văn Quý luôn trăn trở với câu hỏi, phải chăng giống gà này bây giờ vẫn còn tồn tại trong các cánh rừng? Cuộc đời anh Quý đã nhiều lần gắn bó với những loài muông thú, động vật quý hiếm. Nhưng chưa khi nào anh bị cuốn hút vào vòng đam mê như chuyện về gà LLMT.Anh nhớ lại: “ Nhiều chuyến mãi mê đi tìm kiếm, tối nằm ngũ tôi mơ thấy gà LLMT bay về đậu quanh mình. Nhưng tỉnh lại chỉ là một giấc mơ mà thôi”.

Chưa phát hiện ra gà LLMT, anh Quý xem công việc của mình như chưa hoàn thành. Thế là anh cứ mang ba lô lên đường tìm đến các bản làng dân tộc. Gặp bà con, anh đưa ảnh gà LLMT ra và chỉ hỏi có mỗi câu:“ Có thấy loài gà này đang sinh sống ?” Có nhận được câu trả lời hay không anh vẫn cung cấp cho bà con địa chỉ của mình.“Để rồi, mỗi lần nghe chuông điện thoại reo, hay có người lạ tìm đến là tôi cứ nghĩ có thông tin mới về gà LLMT từ người dân báo về”- Anh Quý nhớ lại nỗi chờ mong về sự phát hiện giống gà này. Hết năm này đến năm khác trôi qua nhưng chẳng thấy tin tức gì về gà lôi lam.Nhưng lòng say mê khoa học mãi hối thúc anh cứ tiếp tục đi tìm gà LLMT bằng một sự kiên trì , nhẫn nại. Có lần, anh cùng các nhà khoa học lội bộ suốt mấy ngày giữa rừng để mong tìm cho được dấu vết của giống gà này. Rồi may mắn đoàn đã phát hiện được những bằng chứng nhỏ của gà LLMT trên những vùng bìa rừng mà chúng vừa đi qua để kiếm ăn. Anh Quý lại kỳ vọng vào một ngày gần nhất được tận mắt nhìn thấy con gà LLMT hiện hữu ngoài thiên nhiên.

Anh Lê Văn Quý

Thế rồi, một ngày đầu mùa thu cách đây bảy năm, trong một lần đi điều tra, anh Quý bắt được một con chim lạ gần giống gà lôi lam. Sau khi đem hình ảnh ra đối chiếu thì được biết chính xác đó là con gà LLMT mà bấy lâu nay anh cất công đi tìm.

Ngay tức khắc, con gà LLMT này trở thành vật chứng sống duy nhất của thế giới sau gần 100 năm chúng vắng bóng ngoài thiên nhiên. Để bảo vệ nó, ngành Kiểm lâm đã cấp một giấy phép vận chuyển đặc biệt cùng một chiếc ô tô đưa con gà cực kỳ quý hiếm này ra “ nhờ ” vườn thú Hà Nội nuôi giữ giúp. Vì lúc ấy Quảng Trị chưa có trung tâm cứu hộ động vật hoang dã. Tin vui loan đi nhanh, nhưng các nhà khoa học trên thế giới vẫn chưa đồng ý con gà LLMT vừa được anh Quý phát hiện là mẫu vật sống ở ngoài thiên nhiên. Thế là, một mẫu gen của con gà này được mang qua Thuy Sĩ làm thí nghiệm. Cuối cùng, các nhà khoa học thế giới đã công nhân: Quảng Trị là địa bàn duy nhất trên thế giới còn gà LLMT sinh sống ở ngoài thiên nhiên.

Chuyện con gà LLMT đã nhanh chóng trở thành vấn đề của quốc gia. Thủ tướng Chính Phủ đã quyết định phê duyệt dự án xây dựng khu bảo tồn thiên nhiên Đakrông nhằm bảo tồn nguồn gen của giống gà đặc hữu này”. Vẻ mặt tự hào, anh Quý nói: “ Đakrông hiện là khu bảo tồn duy nhất trên thế giới thành lập ra nhằm bảo tồn loài gà LLMT.” Tiếp sau đó, anh Lê Văn Quý cùng anh em trong Chi cục Kiểm lâm Quảng Trị phát hiện thêm được 4 con gà LLMT nữa. Hiện vẫn chưa có nhà khoa học nào xác định được có bao nhiêu con gà LLMT đang sinh sống trong trong khu bảo tồn này. Nhưng theo dấu vết của chúng để lại cho thấy số lượng gà LLMT ở đây đến hàng trăm cá thể.

Các nhà khoa học đã ghi nhận anh Lê Văn Quý là người đầu tiên trên thế giới phát hiện được gà LLMT còn sinh sống ở ngoài thiên nhiên, sau gần 100 năm được cho loài gà này đã tuyệt chủng.