Soldiers of Salamis của Javier Cercas từng tiêu thụ được hơn 1 triệu bản và giành được rất nhiều giải thưởng quan trọng, giúp nhà văn đổi đời. Trở thành một tác giả ăn khách, Cercas đã mạnh dạn từ bỏ công việc nhàm chán của mình tại trường đại học. “Tôi nghĩ, thành công cũng hay đấy chứ”, ông nói, “Khi người ta thành công, người ta thường nghĩ rằng, đó là do họ xứng đáng được như vậy chứ không vì sự may mắn.
Điều quan trọng nhất với nhà văn là viết được cuốn sách hay nhất mà anh ta có thể, một cuốn sách mà khi mới khởi thảo, anh ta tưởng rằng mình sẽ không thể viết nổi. Ngoài ra, cũng cần quan tâm đến việc sách của mình liệu có được đông đảo độc giả đón nhận hay không. Khi viết 3 cuốn tiểu thuyết trước, tôi đã nghiên cứu rất kỹ để viết thế nào cho hay. Nhưng thành công Salamis đạt được còn nhờ vào những nhân tố không xuất phát từ bản thân tôi”.
Nhiều nhà phê bình cho rằng, Soldiers of Salamis là một trò chơi văn học hậu hiện đại đáng ngạc nhiên. Ở đó, con người thực chen vai với những nhân vật tiểu thuyết. Người ta bàn cãi, tranh luận về bản chất của văn học qua tác phẩm này, về nguyên nhân vì sao người trần thuật được lấy tên là Cercas nhưng lại không phải là tác giả.
Soldiers of Salamis đã chọn đúng thời điểm để ra đời tại Tây Ban Nha, khi những nạn nhân của cuộc nội chiến vốn đã câm lặng suốt 60 năm qua bắt đầu phát biểu công khai. Đài phát thanh nước này đã mở một chương trình thu nhận những lời khai và câu chuyện có thật của người dân vào những năm 1940. Chương trình này thu hút một lượng thính giả đông đảo.
The Speed of Light trên thực tế được khởi thảo trước cả Salamis và đề cập đến cuộc chiến tranh tại Việt Nam. Cũng như trong Salamis, Cercas xây dựng nhân vật người kể chuyện là một nhà văn trẻ lần tìm về quá khứ: “Tôi không thuộc kiểu nhà văn vạch sẵn ra một đề cương trước và trung thành với nó cho đến cuối cùng, như Flaubert chẳng hạn. Tôi bắt đầu bằng một hình ảnh, bằng một chi tiết nào đó tôi chưa hiểu và cố gắng triển khai xem chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo. Tôi không biết trước những cuộc kiếm tìm này sẽ đưa tôi đến đâu”.
Trong Salamis, hình ảnh ẩn chứa cả một câu chuyện bí mật đó là hình ảnh một người lính trơ trọi giữa một khu rừng lạnh vắng sự sống con người. “Trong The Speed of Light, tôi cũng tạo được chi tiết khởi nguồn cho câu chuyện. Tôi có một đồng nghiệp từng có thời gian sống tại Việt Nam. Đó là một người đàn ông kỳ lạ, khiến tôi phải tò mò. Một buổi chiều yên tĩnh, tôi nhìn thấy anh ngồi trên chiếc ghế dài, một mình ngắm những đứa trẻ con đang chơi đùa. Anh ta lặng lẽ như đã ngồi đó từ lâu lắm. Tôi định đến chào anh. Nhưng rồi lại thôi. Hình ảnh ban đầu của câu chuyện là như thế”.
Rodney, người đàn ông đầu tóc rối bù, quần áo nhầu nhĩ đó đang ngồi trên chiếc ghế băng trong khuôn viên Đại học Midwest, nơi nhân vật người kể chuyện là một giảng viên tiếng Tây Ban Nha. Những người khác đều tìm cách tránh Rodney, riêng nhân vật “tôi” đã tìm đến bắt chuyện. Nhưng vào kỳ nghỉ Giáng sinh, Rodney đột nhiên biến mất. Người kể chuyện đến nhà ông để tìm hiểu xem chuyện gì đã xảy ra.
Ở đây, anh gặp bố của Rodney và bắt đầu hành trình tìm hiểu sự thật về người đàn ông bí ẩn này. "Điều lý thú của câu chuyện là cuộc truy tìm sự thật. Sự thật luôn tìm cách lẩn tránh. Cuốn tiểu thuyết kết thúc để lại một khoảng trống lớn được đặt ra từ giữa tác phẩm. Không ai biết chính xác chuyện gì đã xảy ra với Rodney tại Việt Nam”, nhà văn cho biết.
The Speed of Light còn bao gồm rất nhiều cuộc tranh luận về văn học Mỹ. Rodney và người kể chuyện trở thành bạn thân qua những cuộc chuyện trò về công việc viết lách. Khi Rodney hỏi người kể chuyện xem anh ta có thích Hemingway không, câu trả lời nhận được là: “Thật ra, tôi nghĩ, ông ta chỉ là c… Vài tuần sau, Rodney đáp trả: "Hemingway là một thứ máy dò kẻ ngốc: Những kẻ ngu ngốc không bao giờ thích Hemingway".
Nhưng ngoài đời, khi được hỏi chính câu này, nhà văn cho biết: “Tôi không hình dung được nền văn học thế kỷ 20 sẽ ra sao nếu thiếu Hemingway, thiếu sự trong sáng và chính xác mà ông đã tạo ra trong các trang văn. Tôi không biết nhà viết truyện nào xuất sắc hơn ông”.
Khi được nhận xét, những trang văn của ông không chứa nhiều sắc thái Tây Ban Nha mà mang hơi hướng văn chương Mỹ, nhà văn tỏ ra sung sướng: “Tôi coi đó là một lời khen. Văn phong kiểu Tây Ban Nha quá hoa mỹ với quá nhiều tính từ. Ngôn ngữ tiếng Anh có tính chất trực tiếp hơn”.
Javier Cercas sinh năm 1962 tại Ibahernando, Cáceres, Tây Ban Nha. Những năm 1980, ông giảng dạy tại Đại học Illinois ở Urbana (Mỹ), nơi được chọn làm bối cảnh của The Speed of Light. Từ 1989 đến 2006, nhà văn giảng dạy văn học Tây Ban Nha tại Đại học Girona. The Speed of Light là cuốn tiểu thuyết thứ năm của ông.
và quét mã QR
Bình luận (0)