Kiên Giang - Hà Huy Hà từ lối mòn ra đại lộ

Chương trình được dàn dựng trang trọng, bởi nhân vật chính vừa là một nhà thơ, nhà báo, vừa là soạn giả đã có hơn 60 năm gắn bó với nền văn học nghệ thuật  nước nhà.

Từng tiết mục biểu diễn đã được khán giả đón nhận nồng nhiệt, đem lại cho rạp Quốc Thanh không khí ấm áp, xua đi nỗi lo của nhà thơ, soạn giả Kiên Giang suốt mấy tuần qua. Sự hiện diện của đông đảo khán giả, nghệ sĩ và bạn yêu thơ trong đêm 27-10 là niềm hạnh phúc của ông ở tuổi 76. Ông tự bạch: “Tôi tên thật là Trương Khương Trinh, sinh năm 1927 tại Rạch Giá, Kiên Giang. Học hết lớp 12 tôi tham gia kháng chiến chống Pháp 9 năm, làm biên tập viên, phóng viên báo Tiếng súng kháng chiến ở chiến khu 9. Năm 1955, tôi về Sài Gòn viết báo cho các tờ: Dân Chủ Mới, Tiếng Chuông, Dân Ta, Dân Tiến... Kiên Giang là bút danh khi tôi làm thơ, còn viết báo tôi lấy tên Hà Huy Hà. Bút danh này khiến bọn mật thám  lầm tưởng tôi có họ hàng với đồng chí Hà Huy Tập, Hà Huy Giáp nên chúng đã bắt tôi. Sau khi nghe giọng nói Nam Bộ của tôi, chúng thả tôi ra và cảnh cáo không được viết những bài chống  lại  cảnh lố lăng du nhập từ nước ngoài”.

Bài thơ Xe trâu với giọng ngâm  của Ngô Đình Long đã mang lại cho chương trình dấu lặng buồn man mác. Kiên Giang sinh ra trong gia đình nghèo. Cha đi phát cỏ mướn, mẹ thì kéo xe trâu lấy tiền mướn thầy dạy ông ăn học. Chiếc xe trâu kéo cỏ, cũng là nơi ông nằm ngủ, ăn học. Cả cuộc đời cha mẹ ông đã tần tảo để đổi lấy chữ nghĩa cho ông và hướng ông theo nghiệp thi ca, nên ông đã đúc kết về đời mình bằng bốn câu thơ:

Từ lối mòn xưa ra đại lộ

Đường đời hoa nở vượt chông gai

Kết duyên sân khấu, duyên văn học

Nửa thế kỷ qua xế bóng rồi...

Ca sĩ Vân Khánh đã hát ca khúc Hoa trắng thôi cài trên áo tím trong niềm xúc động. Đây là bài thơ nổi tiếng của Kiên Giang  đưa tên tuổi của ông vào văn đàn Việt Nam,  năm 1958 và được nhạc sĩ Huỳnh Anh phổ nhạc.

Nhà văn Sơn Nam nhận xét: “Kiên Giang là một thi sĩ thành công, một soạn giả đã đưa thi ca vào sân khấu,  để lại cho đời những vở tuồng mang đậm chất thơ: Áo cưới trước cổng chùa, Người đẹp bán tơ, Ngưu Lang – Chức Nữ, Sơn nữ Phà Ca... Còn trong thơ ca, Kiên Giang đã viết những câu thơ mà nhiều nhà nghiên cứu cứ ngỡ là ca dao: “Ong bầu vờn đọt mù u, Lấy chồng càng sớm tiếng ru càng buồn”. Thơ  Kiên Giang cũng như thơ  Nguyễn Bính có nét chung bình dị, mộc mạc, nhưng một bên là chân quê Nam Bộ, còn một bên là chân quê Bắc Bộ”.

Chất thơ trong các kịch bản cải lương của Kiên Giang là khuôn mẫu để các soạn giả trẻ noi theo. Các nghệ sĩ: Lệ Thủy, Tô Kim Hồng, Minh Châu, Ngọc Đáng đã tái diễn sinh động trích đoạn Áo cưới trước cổng chùa. Phượng Hằng hóa thân vào nàng Châu Long dệt tơ nuôi chàng Lưu Bình (Kim Tử Long) ăn học (trích đoạn Người đẹp bán tơ). Đặc biệt, HTV còn công bố một đoạn băng ghi âm 7 phút có giá trị về cuộc phỏng vấn tác giả bài Dạ cổ hoài lang - nghệ sĩ Cao Văn Lầu - mà người thực hiện là nhà báo Kiên Giang lúc ông mới hơn 20 tuổi. Nhiều khán giả đã không cầm được nước mắt khi nghe ông tâm sự về quãng đời tuổi thơ cơ cực,  cùng nghị lực vươn lên từ lối xưa đói nghèo. Ông đã đưa vào tác phẩm của mình nét đẹp dung dị, tinh thần yêu nước và ý chí vượt qua gian khổ. Thơ và kịch bản của Kiên Giang vẫn giữ mãi chất thanh xuân. 76 tuổi vẫn còn sung sức sáng tác, ông là một  minh chứng hùng hồn rằng người nghệ sĩ không có tuổi.