LHP Việt Nam lần thứ 19: Truyền thống hay đổi mới?

Liên hoan Phim (LHP) Việt Nam lần thứ 19 bắt đầu khởi động bằng buổi họp báo công bố vào sáng 29-10 tại TP HCM. Theo đó, sự kiện lớn 2 năm một lần này của điện ảnh Việt Nam sẽ diễn ra tại TP HCM, nơi có thị trường điện ảnh sôi động nhất nước, từ ngày 1 đến 5-12. Người trong giới và cả công chúng đang kỳ vọng có những đổi mới mang tính đột phá ở LHP tầm quốc gia này.

Nhiều phim chưa phải đáng mừng

Khác với LHP Việt Nam lần thứ 18 chỉ có 19 phim dự thi, Ban Tổ chức (BTC) LHP Việt Nam lần thứ 19 tỏ ra phấn khởi cho biết số lượng phim tham dự sẽ tăng lên rất nhiều. Đến nay, 34 phim được sản xuất từ sau LHP lần thứ 18 đã đăng ký tham dự liên hoan. Nếu LHP lần thứ 18 năm 2013 có nhiều phim thảm họa và hài nhảm nhất thì LHP lần này sẽ không còn. BTC sẽ có hội đồng tuyển chọn sàng lọc qua các vòng nhằm loại bỏ các phim thảm họa và hài nhảm ngay từ đầu.

Cảnh trong phim “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”. (Ảnh do nhà sản xuất phim cung cấp)

Tuy nhiên, theo cách nhìn nhận của bà Ngô Phương Lan, Cục trưởng Cục Điện ảnh, vẫn còn đâu đó những bộ phim không hay, không đạt chất lượng nhưng so với năm 2013, phim thảm họa đã giảm. Chất lượng phim nhìn chung được nâng cao thì khả năng phim bị loại bỏ trong số các tác phẩm dự thi qua sàng lọc của BTC sẽ không nhiều.

BTC cho biết lần đầu tiên, LHP Việt Nam có chương trình “Toàn cảnh Điện ảnh Việt Nam” trình chiếu trước công chúng những bộ phim tham dự liên hoan nhưng không được chọn vào danh sách phim tranh giải. Vì thế, BTC cũng sẽ cần số lượng.

Dù không tranh giải Bông sen vàng, bạc nhưng các phim tham gia chương trình “Toàn cảnh Điện ảnh Việt Nam” lần này có cơ hội nhận giải “Phim được khán giả yêu thích nhất”. Đây được xem là sáng kiến của BTC nhằm bảo toàn số lượng phim tham dự liên hoan dù không đạt chuẩn về mặt chuyên môn, phần lớn trong số đó đã ra rạp chiếu và ai cũng biết mức độ xàm nhảm của nó như thế nào.

Theo các nhà chuyên môn, nếu sàng đi lọc lại, chắc hẳn chỉ có chưa đến 10 phim đạt chuẩn tác phẩm điện ảnh để xét trao giải. Đó là chưa kể số này được chia theo những dòng phim khác nhau với những tiêu chí xem xét khác nhau nên khó công bằng phân thắng bại.

Liệu có còn đồng giải vàng?

LHP Việt Nam lần thứ 18 kết thúc với dư âm tranh cãi khi có đồng giải Bông sen vàng phim truyện điện ảnh. Hai bộ phim “Những người viết huyền thoại” và “Scandal - Bí mật thảm đỏ” cùng đoạt giải Bông sen vàng đều là những phim được đánh giá cao về chuyên môn. Tuy nhiên, khi xét về yếu tố thương mại, hiệu quả doanh thu phòng vé thì rõ ràng “Những người viết huyền thoại” không có cửa. Song, vì đây là phim đề tài truyền thống cách mạng nên BTC không thể dễ dàng xếp sau bộ phim thiên về yếu tố giải trí. Tóm lại, với BTC, cả yếu tố ăn khách và yếu tố giáo dục truyền thống cách mạng đều quan trọng như nhau nên Giải Bông sen vàng của LHP Việt Nam lần thứ 18 phải chia đều cho cả 2 phim.

Cách đánh giá này cho thấy đã có bước tiến trong nhận thức của những người quản lý điện ảnh và giới chuyên môn. Điều đó cho thấy kiểu xét giải theo lối truyền thống là Bông sen vàng luôn trao cho những tác phẩm điện ảnh đề tài truyền thống cách mạng, do nhà nước đặt hàng tài trợ, hãng phim nhà nước sản xuất đã bị thách thức qua kết quả LHP Việt Nam lần thứ 18. Tính ăn khách trong tác phẩm điện ảnh bắt đầu được coi trọng.

Tuy không còn nghiêng hẳn về tư duy truyền thống nhưng BTC LHP Việt Nam lần thứ 18 cũng chưa can đảm đổi mới hoàn toàn cách nhìn nhận và đánh giá các giải thưởng. Dù vậy, giới chuyên môn trẻ đang làm phim hướng đến công chúng rất đồng tình ủng hộ tư duy đổi mới bước đầu này. Họ đang chờ đợi LHP lần thứ 19 sẽ có những bước tiến táo bạo hơn nhằm đổi mới toàn diện, tạo đà cho điện ảnh Việt Nam phát triển mạnh mẽ.

Theo họ, thực tiễn của Điện ảnh Việt Nam đang có những yếu tố thiên thời - địa lợi - nhân hòa để LHP lần này mạnh dạn đổi mới. Nếu “Scandal - Bí mật thảm đỏ” chưa đủ mạnh để giành lấy Bông sen vàng LHP Việt Nam lần thứ 18 thì người trong giới tin rằng “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”, cũng của Victor Vũ, đủ sức xoay chuyển tình hình tại LHP Việt Nam lần này. Cho đến nay, “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” là phim duy nhất được nhà nước tài trợ đạt doanh thu trên 60 tỉ đồng. Chưa bàn đến chất lượng nghệ thuật hay trình độ làm nghề, chỉ riêng doanh thu bán vé thôi thì các phim làm bằng vốn 100% của nhà nước như “Đứa con của làng”, “Người trở về” chẳng phải đối thủ cạnh tranh của “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”.

Chờ cú hích từ quản lý

Thành công của bộ phim “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” cả về nghệ thuật lẫn thương mại giữa lúc điện ảnh Việt Nam đang sa đà theo dòng phim thương mại, không coi trọng giá trị nghệ thuật làm thức tỉnh nhiều nhà sản xuất phim. Cục Điện ảnh cho biết sẽ cố gắng định hướng sáng tác cho các hãng phim tư nhân để tiến tới đa dạng, phát triển hài hòa các dòng phim. Trên cơ sở đó, từng bước định hướng, nâng cao về chất lượng các dòng phim. Cục Điện ảnh cũng đang đầu tư kinh phí nhiều hơn vào những dự án phim giàu tính nghệ thuật để cân đối.

Thị trường kinh doanh chiếu phim đang phát triển mạnh là điều kiện thuận lợi để phát triển điện ảnh. Tuy nhiên, thị phần đang thuộc về các nhà đầu tư nước ngoài. Theo Hiệp hội Phát hành phim Việt Nam, trong số hơn 50 cụm rạp tại các thành phố lớn như: TP HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, Nha Trang, Cần Thơ..., số rạp chiếu phim có vốn đầu tư nước ngoài chiếm đến trên dưới 80%. Tỉ lệ này sẽ còn gia tăng nhanh hơn nữa trong tương lai. Thị trường chiếu phim đang mở rộng nhưng chủ yếu phát hành phim ngoại nhập. Phim Việt Nam đang chiếm một tỉ lệ hết sức khiêm tốn và thường thua thiệt trong ăn chia doanh thu.

Theo Cục Điện ảnh, mục tiêu LHP lần thứ 19 đặt ra là lôi kéo khán giả đến với LHP ngày càng đông và yêu mến phim Việt Nam. Khi phim Việt Nam được nâng dần về lượng và chất, thu hút sự quan tâm, yêu mến của khán giả thì việc cân đối tỉ lệ phim nhập với phim trong nước sản xuất sẽ dần được rút ngắn.