Lỗ hổng showbiz: Sáng tác “vay mượn”

Việc ban tổ chức rút những ca khúc gây bão dư luận thời gian qua của Sơn Tùng M-TP khỏi các bảng xếp hạng âm nhạc trong nước không thể làm vơi đi những lo ngại về khả năng sáng tác của giới trẻ hiện nay. Không thể phủ nhận những sáng tác trẻ đang đóng góp tích cực cho đời sống âm nhạc hiện đại nhưng một khi tài năng không được sử dụng đúng sẽ tạo nên những hiệu ứng tiêu cực.

Sự thật của “hiện tượng”

Showbiz Việt gần đây xuất hiện khá nhiều những giọng ca kiêm nhạc sĩ với những ca khúc được công chúng ghi nhận. Nổi bật là những sáng tác của giọng ca Sơn Tùng M-TP. Những ca khúc đậm chất thời thượng về giai điệu, hiện đại về phối khí và gần gũi về ca từ nhanh chóng chiếm được tình cảm của phần lớn công chúng trẻ hiện nay.

Nhờ đó, cái tên Sơn Tùng M-TP trở thành “ngôi sao trẻ” được các sân khấu ca nhạc săn đón, như một “hiện tượng”. Và chính thời điểm Sơn Tùng M-TP lên tới “đỉnh cao” sự ái mộ của công chúng, người ta phát hiện những sáng tác của anh vay mượn phần beat (hòa âm) từ K-pop.

Những bài hát ăn khách của chàng ca sĩ sinh năm 1994 này liên tục bị người nghe nhạc qua mạng phát hiện sử dụng beat của các ca khúc nước ngoài. Trước đó, ca khúc Cơn mưa ngang qua bị tố là giống với một ca khúc tiếng Hàn mang tên Sarangi Mareul Deutjianha do nhóm Namolla Family (Hàn Quốc) trình bày vào năm 2010, ca khúc Em của ngày hôm qua được cho là có một số đoạn nhạc giống với Every night, do nhóm nhạc Hàn Quốc Exid trình bày...

Sơn Tùng M-TP trình diễn trong chương trình Bài hát yêu thích. Ảnh: Dương Bình Nguyên

Những người Hàn Quốc cũng phát hiện vụ việc này và tỏ thái độ phê phán. Nhạc sĩ Dương Khắc Linh cho biết một người bạn của anh là nhà sản xuất âm nhạc người Hàn Quốc, có quan hệ thân thiết với tác giả ca khúc Every night do nhóm Exid trình bày, nói đã phát hiện nhiều ca khúc Việt Nam trong danh sách ca khúc ăn khách trên các bảng xếp hạng trong nước mượn phần beat trong nhiều bài hát K-pop.

“Người bạn Hàn Quốc thực sự phẫn nộ và gọi điện cho tôi. Khi làm việc với anh ta, tôi cảm thấy rất xấu hổ vì không phải chỉ một mà hàng loạt bài hát được nhiều ca sĩ trình diễn có vay mượn beat nhưng không xin phép” - nhạc sĩ Dương Khắc Linh bức xúc.

Cách làm của người không biết chơi nhạc

Phản ứng của nhiều nhà sản xuất âm nhạc Hàn Quốc không phải không có cơ sở khi tình trạng sáng tác vay mượn giống Sơn Tùng M-TP khá phổ biến ở Việt Nam hiện nay. Điểm chung nổi bật của nhiều ca khúc dạng này chính là tính xu hướng, hợp thời so với mặt bằng âm nhạc đang được công chúng yêu nhạc trên thế giới yêu thích.

Tuy nhiên, với giới chuyên môn, sự “vay mượn” này không khó nhận diện bởi thường đó là những người sáng tác trẻ không chơi được bất cứ nhạc cụ nào. Vì không thể đánh được hợp âm nên khi sáng tác, họ phải vin vào những beat nhạc có sẵn hoặc những sáng tác có sẵn để phát triển thêm. Họ là những người rành công nghệ và có khả năng thẩm âm tốt nhưng điều đó không đủ để tạo nên những sáng tác thực sự.

Thực tế, ở nước ngoài, tình trạng vay mượn beat của những ca khúc khác không hiếm. Nhưng cái khác biệt là “sự vay mượn ấy luôn được biến hóa thành cái riêng bởi sự sáng tạo của người viết. "Nếu không thể sáng tạo nên hợp âm riêng, người viết ca khúc có thể mượn ý tưởng từ vòng hợp âm có sẵn. Nhưng sự vay mượn chỉ được phép dừng lại ở đó, thậm chí sự vay mượn có vẻ hợp pháp cũng phải che dấu đi bằng một bản hòa âm phối khí hoàn toàn mới bởi trong ca khúc, người sáng tác cần thể hiện sắc thái, cá tính riêng biệt” - nhạc sĩ Lê Quang nói.

“Tất nhiên, đây chỉ là cách làm của những người không biết chơi nhạc cụ. Còn ở thời này, rất hiếm nhạc sĩ không thể chơi được bất cứ nhạc cụ nào” - ca sĩ - nhạc sĩ Thanh Bùi phân tích thêm.

Hành vi khó chấp nhận

Bằng những phân tích của riêng mình, giới chuyên môn khẳng định việc mượn beat của ca khúc khác để hoàn thiện sáng tác của mình là không vi phạm luật. Nhưng mượn và chép nguyên xi là 2 việc khác xa nhau. “Vay mượn để phát triển cái riêng khác với việc Sơn Tùng M-TP lấy beat của những bài nổi tiếng. Sau khi sáng tác xong, ca sĩ này lấy luôn beat đó đi hát, đi thi, thậm chí bán nhạc trên iTunes là điều không thể chấp nhận. Đáng lý, Sơn Tùng M-TP chỉ mượn beat để hình thành ý tưởng riêng và nhờ người khác hòa âm phối khí lại với màu sắc gần giống thì tạm chấp nhận được” - nhạc sĩ Dương Khắc Linh nói.

Đồng thuận với quan điểm này, ca sĩ - nhạc sĩ Thanh Bùi khẳng định: “Thực tế, không chỉ phần melody (giai điệu), lyric (lời bài hát) có bản quyền mà ngay cả phần beat (hòa âm) cũng có bản quyền. Vì vậy, cách làm của Sơn Tùng M-TP không phải đạo nhạc nhưng là hành vi sai trái vì lấy phần beat của người khác đi hát”.

Ca sĩ- nhạc sĩ trẻ Đinh Mạnh Ninh đã không ngần ngại bày tỏ quan điểm cá nhân về sự việc của Sơn Tùng M-TP: “Sơn Tùng M-TP đã vi phạm luật tác quyền khi lấy lại y nguyên phần beat của bản gốc để viết giai điệu mới mà không xin phép hay trả tiền, thậm chí còn đi biểu diễn và thu lợi nhuận từ kinh doanh nhạc chuông, nhạc chờ. Đây là điều không nên với một ca sĩ theo đuổi con đường ca hát chuyên nghiệp".

Kỳ tới: Tung hô thiếu trách nhiệm