Lưu Quý Kỳ - Cây bút sắc sảo của một thời (*)

Và tiệm hớt tóc đầu tiên ở chợ Quảng Huế là của ông thân sinh Lưu Quý Kỳ. Nay, đọc cuốn Lưu Quý Kỳ, người nghệ sĩ tài ba độc đáo, tôi hiểu thêm về ông, về người con của đồng đất bãi bồi bên triền sông Vu Gia nắng bụi mưa bùn.

16 tuổi, Lưu Quý Kỳ đã có truyện đăng báo. 18 tuổi (tháng 8-1937), Lưu Quý Kỳ đã thoát ly gia đình và được kết nạp Đảng. Nơi nào Đảng cần, nơi đó có Lưu Quý Kỳ. Bước chân của người cộng sản trẻ tuổi Lưu Quý Kỳ hiện diện khắp các nẻo đường Nam Bộ.

Sau ngày tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân, những người chiến thắng chỉ có mỗi tấm lòng sắc son với Đảng, với Tổ quốc, chứ mọi thứ còn bỡ ngỡ chưa tổ chức, chưa trang bị, chưa rèn luyện, thiếu kinh nghiệm. Ông chẳng ngại ngùng kể lại ngày Nam Bộ kháng chiến, tại Tân Định (Sài Gòn), Trần Văn Trà cầm một quả lựu đạn Nhật hỏi cách sử dụng, ông cũng lắc đầu không biết.
 
Ấy mà nhờ vào chí quyết thắng quân thù, nhờ bền bỉ học tập, nhờ được rèn luyện trong chiến đấu, mười mấy năm sau, Trần Văn Trà trở thành Tổng Tham mưu phó Quân đội Nhân dân VN và ông cũng trưởng thành theo những chặng đường lịch sử. Tinh thần ấy, quyết tâm ấy, lớp trẻ thời nào cũng cần học tập, nhất là trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Đọc Lưu Quý Kỳ, người nghệ sĩ tài ba độc đáo, tôi mới hiểu thêm, ngày chuẩn bị đi tập kết ra Bắc, vợ chồng ông phải nuốt nước mắt để lại hai đứa con nhỏ cho bà ngoại nuôi. Ngày Bắc đêm Nam, vợ chồng ông cũng như bao người con yêu nước khác làm hết sức mình để sớm đến ngày thống nhất. Ông trở thành cây bút vàng của làng báo chí VN. Bên cạnh lĩnh vực báo chí, Lưu Quý Kỳ còn làm thơ, viết văn.

Những tập bút ký, tùy bút, bình luận văn học... của Lưu Quý Kỳ cho thấy ông là cây bút sắc sảo của một thời. Với ông, trước sự nghiệp giữ nước và dựng nước, những chuyện riêng tư trong cuộc đời một cá nhân thật là bé nhỏ biết bao! Sự nghiệp của một con người, dù là tài ba kiệt xuất đến đâu, cũng chỉ là một giọt nước trong biển cả mênh mông! Qua đó, ta hiểu thêm sự trong sáng của một lớp người và xã hội ta đã có một thời như thế!

Để ghi nhận cống hiến của nhà báo, nhà văn Lưu Quý Kỳ, tôi nghĩ Hội Nhà báo VN cùng gia đình nên làm toàn tập Lưu Quý Kỳ hay hơn tập tuyển chọn này. Được vậy mới xứng đáng với tầm vóc của cây bút vàng trong nền báo chí VN hiện đại. Hội Nhà báo VN và chính quyền tỉnh Quảng Nam cũng nên tổ chức một hội thảo khoa học về Lưu Quý Kỳ - nhà báo cống hiến cho hòa bình và hữu nghị, như Tổ chức Quốc tế các nhà báo (OIJ) đã tôn vinh.

 (*) Lưu Quý Kỳ, người nghệ sĩ tài ba độc đáo, NXB Trẻ, 2009