Mark Twain - người khôi hài nhất nước Mỹ

Nhưng ở một lĩnh vực khác, cả Gladstone lẫn Kipling đều không đọ được với Mark Twain. Bởi, Mark Twain không chỉ là người đàn ông nổi tiếng nhất, ông còn là người hài hước nhất.

Tuy nhiên, việc được biết đến như một người đàn ông hài hước không khiến cho nhà văn cảm thấy hài lòng. Vợ con ông cho rằng danh hiệu đó chưa xứng đáng với ông. Nhưng sự hài hước là tài năng thiên bẩm, là kế sinh nhai, là phương thuốc giúp nhà văn đối diện với những hoàn cảnh u tối đeo bám lấy cuộc đời.

Những trang viết của Mark Twain đem tiếng cười đến cho hàng triệu người, còn những bài nói chuyện của ông tạo ra một làn sóng ái mộ một cách quá khích. Trong những khán phòng đông nghịt, ông, một người đàn ông nhỏ nhắn, mớ tóc bù xù, hàng râu quai nón rậm đứng cạnh chiếc bục nhỏ trên sân khấu, có thể khiến hàng trăm người cười lăn, cười bò, cười đến không ngừng được chỉ bằng cách nói, nhìn và ngừng nghỉ.

Ông có thể chọc cười từ những kẻ lưu manh, bặm trợn tại California đến những kẻ huênh hoang, khoác lác phía đông cũng như mọi tầng lớp xã hội khác. Ông khiến cả người London lẫn người Paris cùng cười. Sau khi tham dự một buổi nói chuyện của ông ở Chicago, Ulysses S. Grant, tổng thống Mỹ, nhà lãnh đạo quân sự trong cuộc nội chiến – người nổi tiếng là nghiêm nghị - đã tâm sự với nhà văn: ông khiến cho các khớp xương tôi đau nhức vì cười.

Còn Mary Mason Fairbanks, khi quan sát nhà văn tại một bữa tiệc tối trên tàu đã không giấu nổi băn khoăn rằng, không hiểu nhà văn có biệt tài nào mà khiến cho những người đàn ông có vẻ ngoài uyên bác, thâm trầm lại phải cười lăn lộn ra như thế.

Sức mê hoặc mà Mark Twain có được không đơn thuần chỉ nhờ vào tài năng sử dụng ngôn ngữ của nhà văn. Ông còn là một nghệ sĩ trình diễn. Ông biết tinh lọc ngôn từ và tập đi tập lại bài nói chuyện cho đến khi thuộc lòng từng câu, từng chữ, từng chỗ ngừng nghỉ hay nhấn nhá để có thể trình bày một cách thoải mái và đầy ma lực nhất. Thêm vào đó, nhà văn cho biết, ông còn có tầm nhìn của một chiếc kính viễn vọng, có khả năng soi thấu từng người nhất định trong khán phòng.

Phân biệt rõ sự khác nhau về kiểu khôi hài giữa các quốc gia, Mark Twain cho rằng, bất cứ kẻ ngốc nào cũng có thể chọc cười được bằng những câu chuyện kiểu Pháp hoặc kiểu Anh vì tiếng cười bật ra chủ yếu từ nội dung. Còn thành công của cách gây cười kiểu Mỹ phụ thuộc rất nhiều vào nghệ thuật kể chuyện - một lối kể đòi hỏi sự tinh tế và tính nghệ thuật cao.

Người nghệ sĩ khôi hài hiểu rằng, một trong những bí quyết kể chuyện là làm ra vẻ nghiêm trang và cố tình giấu kín cho đến cuối cùng những chi tiết mà thoạt đầu ngỡ như chúng chẳng có gì gây cười cả.

Một phần dựa vào nghệ thuật dẫn dắt, một phần dựa vào nội dung. Ngẫm mình mà suy rộng ra, nhà văn cho rằng người khôi hài thực sự là một người nghiêm nghị, nếu không nói là một người mang trong mình những nỗi buồn lớn. Và hiệu quả của câu chuyện ít nhiều còn phụ thuộc vào những cảm nhận của khán giả về về người kể chuyện. “Gốc rễ sâu xa của bản thân sự hài hước không phải là niềm vui mà là nỗi buồn”, nhà văn nói.

Twain là ngôi sao vĩ đại đầu tiên của nước Mỹ. Bản thân ông cũng có khí chất của một ngôi sao. Ông hay giận dỗi rồi lại hay ân hận về cách ứng xử của mình. Ông rất nhạy cảm với những lời phê bình. Mọi cử chỉ nhỏ thể hiện sự thiếu tôn trọng đều có thể khiến nhà văn nổi giận. Nhưng ông mang nụ cười đến cho mọi người và hạnh phúc khi làm được điều đó.

Mark Twain tên thật là Samuel Langhorne Clemens sinh ra tại bang Florida, Missouri (Mỹ) vào 30-11-1835, nhưng lớn lên chủ yếu ở bang Hannibal, một thành phố cảng nằm bên sông Mississippi. Những ngày tháng tập sự nghề lái tàu trên sông Mississippi đã đem lại nhiều kinh nghiệm sống quý báu đồng thời trở thành cảm hứng lớn trong sáng tác của nhà văn. Bút danh của ông cũng bắt nguồn từ sông biển. Mark Twain nghĩa là "mark two" - tương đương với 2 sải (gần 4 m) - một dấu hiệu báo cho người lái tàu biết đường đi an toàn.

Mark Twain là tác giả của những cuốn tiểu thuyết nổi tiếng như: Con ếch nhảy trứ danh ở Calaveras, Những cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer, Những cuộc phiêu lưu của Huckleberry Finn… Nhiều nhà phê bình cho rằng, văn học hiện đại Mỹ chỉ thực sự bắt đầu từ khi có Mark Twain.