“Né” làm phim thiếu nhi

Một cảnh trong phim Chuyện về người con của rồng làm xong lại cất kho. Ảnh do đoàn phim cung cấp

Thờ ơ với phim thiếu nhi

Ngoài 6 phim trong chương trình phim hè với giá vé đồng hạng (30.000 đồng/vé) là  Xì Trum, Kungfu Panda 2, Alvin 3, Mèo đi hia, Thần lorax, Nhóc Nhicolas - vốn là những phim cũ rất ăn khách thời gian qua, khán giả nhí còn có thêm nhiều “món” mới để lựa chọn như Madagascar 3 phiên bản 3D, Brave  3D, Bạch Tuyết và gã thợ săn, Điệp viên nhí; các phim 4D: Vũ trụ  huyền ảo, Ngôi nhà ma quái, Chiến binh Robot...

Đa dạng về thể loại và phương cách thể hiện, nội dung hấp dẫn, các phim kể trên không chỉ là “đặc sản” riêng của thiếu nhi mà còn phù hợp với mọi lứa tuổi nên vào rạp là trở nên ăn khách. Những ngày này, các suất chiếu cho thiếu nhi ở Trung tâm Chiếu phim Quốc gia đều “cháy” vé. Điều đó cho thấy nhu cầu thưởng thức điện ảnh của thiếu nhi rất lớn và phim thiếu nhi cũng là “mặt hàng” hái ra tiền. Vậy nhưng từ nhiều năm nay điện ảnh Việt Nam có vẻ... thờ ơ với thể loại này, cho dù  trong tiêu chí xét duyệt cả kịch bản và phim đều khẳng định: Ưu tiên đề tài thiếu nhi.

Cái gì tư nhân không tham gia mà thấy cần thì Nhà nước phải bỏ tiền làm. Trên thực tế, 2 năm trước cũng đã có một kịch bản phim thiếu nhi được Nhà nước duyệt tài trợ và đưa vào sản xuất. Tuy nhiên, khi phim hoàn thành thì nội dung đã không còn “thiếu nhi” nữa. Cũng vì  “không còn thiếu nhi” nên khi bộ phim này được chiếu cho thiếu nhi xem tại Liên hoan phim Việt Nam  lần thứ 17 tổ chức tại Phú Yên cuối năm ngoái, các em đã  hốt hoảng  la toáng lên vì “cận cảnh” khá nhiều cảnh sex. Đó là trường hợp bộ phim Tâm hồn mẹ của đạo điễn  Phạm Nhuệ Giang.

Nói về điều này, đạo diễn Vũ Xuân Hưng, Phó Giám đốc Hãng phim Truyện Việt Nam, đơn vị sản xuất Tâm hồn mẹ, khẳng định: “Nhân vật chính trong truyện ngắn Tâm hồn mẹ của Nguyễn Huy Thiệp là 2 đứa trẻ. Kịch bản chuyển thể do Phạm Nhuệ Giang thực hiện cũng 2 đứa trẻ là nhân vật chính. Vì thế, hội đồng duyệt mới “quyết” cho kịch bản này sản xuất ở phạm vi... phim thiếu nhi. Nhưng rồi trong quá trình thực hiện, chẳng hiểu thế nào mà  đạo diễn lại đẩy bà mẹ (do Hồng Ánh đóng) vốn là nhân vật rất phụ lên thành nhân vật chính và tâm hồn thì... đã bị “méo mó” có tần suất xuất hiện nhiều  hơn 2 nhân vật trẻ con. Không chỉ có những cảnh sexy, tư tưởng, suy nghĩ, hành vi... của nhân vật bà mẹ này  cũng thực sự “không ổn” đối với cảm nhận của khán giả nhí. Vì vậy, chẳng thể nói đây là phim cho thiếu nhi được”.

Nghịch lý ở chỗ kịch bản được duyệt là đề tài thiếu nhi nhưng khi phim ra lại thành cho người lớn, thậm chí là... đề tài nhạy cảm nhưng từ đạo diễn, hãng sản xuất... cũng không bị hội  đồng duyệt “thổi còi” cho thấy cơ quan cấp phép có phần dễ dãi; phần khác, cũng chưa thật sự quan tâm đến đối tượng thiếu nhi đúng như tiêu chí ưu tiên trong xét duyệt, cấp tiền sản xuất phim.

Đủ thứ khó

Một nguyên nhân khác cơ bản hơn là tình trạng khan hiếm tới mức báo động kịch bản viết cho thiếu nhi. Nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã lý giải: “Muốn có phim thiếu nhi thì phải có kịch bản đề tài thiếu nhi bảo đảm chất lượng. Trên thực tế, đây là đề tài khó mà hầu hết các biên kịch đều... “né”. Lý do là tâm hồn các nhà biên kịch đã  hết chất “trẻ con” từ lâu, họ lại không chịu dấn thân, đầu tư tìm hiểu xem trẻ con thích gì, cần gì, nghĩ như thế nào và ứng xử ra sao với những tình huống cụ thể. Không hiểu trẻ, nếu cứ “cưỡng bức” ngòi bút của mình theo tư duy “buộc phải trẻ hóa”, hệ quả là những kịch bản khiên cưỡng “đội mũ trẻ” nhưng thực tế vẫn là “trẻ giả”.

Cũng theo biên kịch Trịnh Thanh Nhã, lâu nay, những đợt phát động sáng tác cho trẻ em trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật nói chung và điện ảnh nói riêng thực chất chỉ là “cho vui”. Việc này cần được khởi động lại đúng cách. Nghĩa là cần  phải thực hiện bài bản như điều tra xã hội học về điện ảnh  với nhóm đối tượng là trẻ em;  chiếu phim cho trẻ xem để các em tự bình luận, mổ xẻ; tự đưa ra những hướng giải quyết mâu thuẫn, xử lý tình huống  với tư cách là ... “đạo diễn”; tổ chức những lớp viết kịch bản cho thiếu nhi  với nhóm đối tượng là trẻ em có sự dìu dắt của các nhà biên kịch  chuyên nghiệp. Trên cơ sở những kịch bản có chất liệu tốt, các nhà biên kịch chuyên nghiệp sẽ cùng các tác giả nhí xây dựng những kịch bản điện ảnh đủ chất lượng làm phim.