Người bảo tồn chữ Nôm

Các đại biểu tranh luận gay gắt xem Việt Nam có chữ Nôm không. Đại biểu Mỹ, Nhật, Hàn Quốc đều cho là có, trong khi một số nước khác phản đối. Một chuyên gia Hồng Kông cầm tài liệu của tôi về nghiên cứu. Hai ngày sau ông này tuyên bố chữ Nôm có thật vì công trình của tôi mang tính khoa học sâu sắc và rất công phu”- giáo sư Việt kiều, giảng viên Đại học New York Ngô Thanh Nhàn đã mở đầu câu chuyện vào một buổi sáng mùa đông tại Hà Nội.

Là nhà ngôn ngữ học, toán học của Trường Đại học New York, giáo sư Ngô Thanh Nhàn còn nổi tiếng là người bảo tồn vốn cổ tiếng Nôm của dân tộc. Cứ nói đến lĩnh vực đó là ông say sưa không dứt. Rất nhiều công trình nghiên cứu đã được ông đưa vào sử dụng. Ông cho biết: Chữ Nôm đã có từ hơn 1.000 năm trước tại Việt Nam nhưng đến năm 1920, thực dân Pháp đã thay chữ này. Chữ Nôm mai một dần qua năm tháng và các cuộc chiến tranh. Nhiều thế hệ người Việt bây giờ chỉ còn biết về chữ Nôm qua sách vở mà thôi.

Ấp ủ ý tưởng “toàn cầu hóa” chữ Nôm, năm 1999, ông bắt tay tập hợp các chữ cái tiếng Nôm bị tản mát, chuẩn hóa mã chữ cái rồi đăng ký vào mã quốc tế. Hiện trong website: nomfoundation.org do ông lập ra đã có 9.299 chữ được mã hóa và đưa lên mạng toàn cầu sử dụng tiếng Anh và chữ quốc ngữ.

Từ năm 2002 đến 2004, ông cùng các đồng sự tạo ra bộ font chuẩn để từ năm 2004 đến nay, đã tổ chức hai lần hội nghị chữ Nôm, một lần ở Hà Nội (2004) và một lần ở Huế (2006). Giáo sư Nhàn hào hứng kể: “Chỉ qua hai hội nghị, đã thấy những tiến bộ đáng kể. Số người nước ngoài và thanh niên tham dự cũng tăng nhiều và lượng người truy cập website cũng tăng, trung bình 55.000 lần/tháng, có khi lên tới 250.000 lần/tháng”. Chữ Nôm cho ta thấu hiểu triết lý sống của người Việt cổ và rất linh nghiệm; giúp ta hiểu được thế nào là “vắt chân chữ ngũ”, “mặt chữ điền”, “kẻ chợ”, những câu tục ngữ, thành ngữ thể hiện tâm tư tình cảm, cuộc sống hằng ngày của người Việt. Ông Nhàn hóm hỉnh: “Chữ Nôm linh hơn chữ quốc ngữ”.

Dù sống ở xa quê hương nhưng giáo sư Ngô Thanh Nhàn là nhà hoạt động xã hội cho cuộc vận động cứu trợ và trách nhiệm nạn nhân da cam, nhằm góp thêm tiếng nói đòi công lý cho những nạn nhân nhiễm chất độc da cam của Việt Nam. Ông cho biết, năm 2007 này sẽ tổ chức Hội nghị chữ Nôm quốc tế lần thứ 3 tại ở Việt Nam tại TPHCM. Chưa hết, ông còn vận động lấy thêm chữ ký và tìm ra những bằng chứng xác thực buộc các công ty hóa chất Mỹ phải bồi thường cho các nạn nhân chất độc da cam.