Nguyễn Phan Quế Mai: “Tấc đất” đớn đau

Tôi đang nghe Tổ quốc gọi tên mình/ Bằng tiếng sóng Trường Sa, Hoàng Sa dội vào ghềnh đá/ Tiếng Tổ quốc vọng về từ biển cả/ Nơi bão tố dập dồn, chăng lưới, bủa vây… Cứ mỗi khi giai điệu này cất lên, không ít người lại xúc động bật khóc. Ca khúc Tổ quốc gọi tên mình, được nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn phổ nhạc từ bài thơ Tổ quốc gọi tên của nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai, trở thành bài hát nằm lòng của giới trẻ, được thu âm, thu hình và dàn dựng dày đặc trong các chương trình hát về biển đảo thân yêu trong những ngày qua. Thế nhưng, đến nay, trong một số bản thu âm hoặc ghi hình, những người thực hiện chỉ nhớ tới tác giả phần nhạc mà quên đi người sáng tác những vần thơ - chất liệu làm nên tác phẩm âm nhạc lay động lòng người.

Tiếng lòng của người con đất Việt

Nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai lục lại ký ức: Đó là những ngày tháng 6-2011, lúc ấy biển Đông dậy sóng vì tàu Bình Minh 2 bị tàu Trung Quốc cắt cáp khi đang khảo sát địa chấn trên thềm lục địa của Việt Nam. Hòa chung tâm trạng và suy nghĩ về trách nhiệm của văn nghệ sĩ trước thời cuộc, Quế Mai đã mang theo nỗi niềm đau đáu trên chuyến bay từ Việt Nam sang châu Âu, để rồi tác phẩm Tổ quốc gọi tên tràn đầy cảm xúc ra đời.

“Máy bay cất cánh, tôi nghiêng người nhìn qua cửa sổ. Hà Nội trải dài dưới mắt tôi. Tổ quốc tôi đó, những ngôi nhà nhỏ xinh lấp lánh ánh nắng, những thửa ruộng ngời lên như ngọc, những lùm cây xanh thẳm bình yên đang tỏa bóng xuống dòng sông Hồng uốn quanh như dải lụa mềm. Điều gì sẽ xảy ra nếu sự bình yên ấy bị một thế lực nào giày xéo? Điều gì sẽ xảy ra nếu ai đó cắt rời những tấc biển khỏi tấc đất Việt Nam? Ôi Tổ quốc, Tổ quốc! Tôi gọi thầm …” - Nguyễn Phan Quế Mai hồi tưởng.

Nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai. (Ảnh do nhân vật cung cấp)

Bài thơ được đăng báo sau đó. Thật bất ngờ, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn gọi điện đến Quế Mai xin được phổ nhạc. Khi phổ thơ thành ca khúc Tổ quốc gọi tên mình, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn đã bỏ bớt nhiều câu. “Tôi thầm cảm ơn nhạc sĩ vì cho dù chúng tôi chưa có dịp gặp nhau nhưng con người nghệ sĩ trong anh đã hiểu được cảm xúc cũng như thông điệp sâu thẳm mà tôi đã gửi gắm trong từng câu thơ của mình” - Quế Mai thổ lộ.

Tổ quốc đang ở nơi đầu sóng ngọn gió. Là người con đất Việt, trong những ngày này, Quế Mai cho hay lòng chị luôn cồn cào hướng về quê hương. Quế Mai cho biết chị chắc chắn sẽ sớm trở về để có dịp bước chân lên chuyến tàu hội ngộ với lính đảo. Dù ở bất cứ nơi đâu, chị sẽ “tiếp tục đến với những anh hùng nơi tuyến đầu canh giữ biển trời của đất nước bằng những sáng tác mới hướng về biển đảo”.

Gương mặt ấn tượng của thi đàn

Nguyễn Phan Quế Mai là một người con xa xứ nhưng lòng luôn hướng về Tổ quốc. Chị là một nhân tố lạ trong làng văn học Việt thời gian qua. Bất cứ ai gặp gỡ Quế Mai cũng sẽ cảm nhận được ngay sự ấm áp từ trái tim của chị và tình yêu cuộc sống tràn trề trong chị.

Quế Mai sinh ra ở Ninh Bình nhưng lại lớn lên trên dải đất miền Trung nắng gió, từng trải qua một tuổi thơ vất vả, tự hoàn thiện nhân cách, tự tìm kiếm con đường học tập và vươn lên bằng tri thức. Vì thế, bên trong người phụ nữ mảnh mai này dường như có sức sống mãnh liệt luôn tiềm ẩn và một khát khao vươn lên cháy bỏng.

Quế Mai giỏi ngoại ngữ, chị từng đoạt nhiều giải thưởng hồi còn đi học, tự tìm học bổng ra nước ngoài học tập rồi lập gia đình với người nước ngoài. Bắt đầu sáng tác từ năm 2006, mỗi tác phẩm của Quế Mai luôn gây dấu ấn trong lòng người đọc. Trong đó, tập du ký Từ tuyết đến mặt trời gồm những bài tản văn đầy cảm xúc và kiến thức về các vùng đất ở khắp nơi trên thế giới mà Quế Mai đã có dịp đặt chân đến.

Tập thơ đầu tiên Cởi gió của Quế Mai (năm 2006) được coi như một “màn chào” đối với thi đàn Việt Nam. Tập Trái cấm ra mắt năm 2009 cũng được các nhà thơ đàn anh hào hứng chia sẻ và ủng hộ. “Tôi đã đọc bản thảo tập thơ này trong 1 ngày. Một ngày cuốn tôi trôi về cái phía của một tâm trạng đang yêu, muốn yêu và khao khát được yêu… Giữa thế kỷ XXI, thời đại vi tính đang chiếm vị trí ưu thế mà còn nghe được câu hỏi đáng yêu, còn nhận ra những suy tư hoa mộng như thế ai mà không xúc động?” - nhà thơ Lê Minh Quốc nhận xét.

Đến tập thơ Những ngôi sao hình quang gánh (năm 2011), Nguyễn Phan Quế Mai đã thực sự là một cái tên tạo dấu ấn nổi bật trong số những người trẻ đang tìm lối bước vào khu vườn văn chương. Những ngôi sao hình quang gánh của Nguyễn Phan Quế Mai được các nhà thơ đàn anh như Nguyễn Trọng Tạo, Nguyễn Quang Thiều đánh giá rất cao về sự tìm tòi trong hình thức thể hiện, rất cách tân và chuyển tải cảm xúc sâu sắc của con người và thời cuộc.