Nguyễn Quang Thiều giải thích: Đúng là tôi không có mấy kinh nghiệm viết kịch bản phim truyện. Trước đây, tôi có thử làm Cảnh sát hình sự trong nhóm mấy anh em viết kịch bản cho bộ phim truyền hình nhiều tập này, rồi cũng viết dăm ba cái kịch bản phim video, nhưng phim truyện nhựa thì quả thực là một điều mới mẻ đối với tôi.
Phóng viên: Anh có được khích lệ bởi những thành công gần đây của một người bạn, nhà văn Nguyễn Quang Lập, hay không?
- Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: “Tố chất” của anh Lập về sân khấu, điện ảnh rất đậm đặc; bởi vậy nên thành công của anh ấy trong mấy bộ phim vừa qua là điều tất yếu. Còn tôi thì... đi lòng vòng thế nào đó rồi bây giờ bỗng dưng lại trở thành người viết kịch bản phim truyện. Nhưng tôi sẽ là Nguyễn Quang Thiều trong kịch bản này.
Vậy thì tại sao lại là Nguyễn Minh Châu với Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành của ông?
- Vì sao Hãng phim Truyện lại chọn truyện ngắn Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành để tôi chuyển thể thì cũng có thể hiểu được. Trong di sản văn học của Nguyễn Minh Châu, tôi thấy phần truyện ngắn của ông có những đóng góp rất lớn cho văn học Việt Nam, mặc dù thời trẻ, tôi đã từng đọc không sót một chữ nào trong tiểu thuyết Dấu chân người lính của ông. Nguyễn Minh Châu có một cách thể hiện rất độc đáo trong nhiều truyện ngắn của mình, đó là việc ông đã thân phận hóa đời sống, nâng lên những tầm mới. Nhưng nếu được quyền thì tôi sẽ chọn những truyện ngắn rất hay của ông như Phiên chợ Giát hoặc Khách ở quê ra để chuyển lên màn ảnh lớn chứ không chọn Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành.
Hẳn là khi đặt tên truyện ngắn của mình về người đàn bà trên một chuyến tàu tốc hành, Nguyễn Minh Châu đã gửi gắm vào trong đó ít nhiều một hình tượng về sự chuyển động. Vậy tại sao anh lại đổi thành “mộng du”? Phải chăng để cho nó “thị trường” hơn?
- Đối với một số người, mộng du có thể là một yếu tố “thị trường”, cả về văn học cũng như điện ảnh, nhưng đối với một số người khác, trong đó có tôi, “mộng du” là một yếu tố mang tầm quan trọng sống còn trong kịch bản điện ảnh này! Ngay cả chúng ta đây, đang sống trong hiện thực đấy mà chắc gì đã không phải là đang mộng du!
Đây là câu chuyện về người đàn bà tên Quỳ, trong suốt những năm tháng chiến tranh đã bỏ lỡ những dịp nắm bắt hạnh phúc cho đời mình chỉ vì đôi khi nhìn thấy những tật vặt vãnh của người khác, chẳng hạn như ở người đàn ông mà chị yêu quý lại có mồ hôi tay (!). Rồi chị lấy một người chồng mà sau đó bị đi tù và câu chuyện là những chuyến tàu chị đi thăm chồng... Đó là một người đàn bà luôn khao khát sự hoàn thiện trong cuộc đời này, điều mà chúng ta biết là không thể có được. Chị luôn sống trong một không gian có ba chiều, trong đó có hai chiều quá khứ và hiện tại; còn chiều thứ ba là những cơn mộng du!
Anh có tin chắc là kịch bản điện ảnh sẽ chuyển tải được những điều mà nhà văn đã gửi gắm trong tác phẩm của mình hay không?
- Khi viết kịch bản này, tôi tin rằng mình đã dò được sát theo mạch tư tưởng của tác phẩm văn học. Khi người phụ nữ nhân vật chính sống trong những cơn mộng du, chị vẫn luôn đầy khao khát, đầy hiện thực. Ba yếu tố quá khứ, hiện tại và mộng du xoắn bện trong đời sống của nhân vật, khó tách biệt được với nhau; cái này là bệ đỡ cho cái kia, chuẩn bị cho cái kia, cứu rỗi, tựa lưng vào nhau để cùng song hành tồn tại. Trong khi đó thì theo tôi, đa số con người hiện đại ngày nay chỉ sống với một trong ba chiều và đó là một bi kịch. Nếu chỉ sống với quá khứ thì nặng nề, nếu hiện tại quá thì thật nhỏ bé và nếu cả đời chỉ mộng du thì đúng là bi thảm.
Vậy anh có tin rằng đạo diễn sẽ thực hiện được điều mong muốn của anh không?
- Một đạo diễn có hỏi tôi: “Này Thiều, cậu muốn thể hiện mộng du trên màn ảnh như thế nào?”. Tôi không trả lời cụ thể, nhưng yếu tố quan trọng trong kịch bản là sự chuyển đột ngột! Sẽ không có cái kiểu nhân vật chính nhắm mắt lại rồi từ từ chìm vào mộng du hay một đoạn quá khứ bắt đầu tái hiện! Điều chính yếu là những chiều kích trong đời sống nhân vật không tách rời nhau ra theo cái kiểu thủ pháp điện ảnh như thế mà nó xoắn bện vào nhau, khó có thể tách rời. Có nghĩa là khán giả sẽ phải hết sức cực nhọc trong việc xâu chuỗi những tình tiết trong bộ phim, sống cùng với trạng thái tâm lý của nhân vật... Âëy là mong muốn của tôi thế, nhưng đạo diễn thể hiện như thế nào thì lại là chuyện của đạo diễn.
Trong quá khứ, đã từng có những kinh nghiệm “đau thương” về sự hợp tác giữa người viết kịch bản và đạo diễn, đôi khi nơi gặp nhau lại là ở... tòa án! Vậy anh có lo ngại không?
- Nguyễn Thanh Vân là một đạo diễn tài hoa, đã có nhiều kinh nghiệm làm việc với các tác giả kịch bản. Anh ấy đã làm việc với tôi nhiều lần và rất kỹ lưỡng về từng trường đoạn, cái nào nên bỏ đi, cái nào nên đưa lên đầu để gây ấn tượng. Tôi có đưa kịch bản cho anh ấy đọc và khi trả lại, tôi thấy bên lề mỗi trang, Vân đều ghi chú những dòng rất cụ thể: “Tuyệt vời”, “Có mùi vị”, “Nên bỏ đi”... Tôi đã đọc những dòng ghi chú ấy và thấy hầu hết chúng đều rất xác đáng. Nếu như có một chỗ nào đó mà tôi không đồng ý hoặc Vân không đồng ý thì chúng tôi tranh luận để tìm ra cách giải quyết. Đó là một cách làm tôn trọng nhau và tôi cho rằng giữa đạo diễn và người viết kịch bản nên có một mối quan hệ làm việc như thế. Sau khi chúng tôi thống nhất được với nhau về kịch bản, tôi nói với Vân: “Bây giờ, nó là của ông!”.
Có vẻ như anh đã trở thành một người của điện ảnh rồi! Liệu sau Người đàn bà mộng du, anh có “thừa thắng xốc tới” trong địa hạt lắm gian truân này không?
- Chẳng phải là “thừa thắng xốc tới” gì cả mà tôi đã làm rồi! Hãng phim Truyện Việt
Chẳng lẽ anh cứ làm công việc chuyển thể truyện ngắn của người khác, trong khi “giang hồ” đồn đại rằng truyện ngắn của anh cũng có nhiều chất điện ảnh đấy chứ! Mùa hoa cải bên sông là một ví dụ...
- Tôi biết vậy! Chính vì thế mà tôi đã tự mình chuyển thể một truyện ngắn của tôi thành kịch bản phim nhựa, là truyện Người đàn bà ở ngã ba đồi. Cũng xong rồi! Đây là một kịch bản do Cục Điện ảnh đầu tư và duyệt, nghe nói sẽ giao cho anh Đỗ Minh Tuấn đạo diễn.
Vậy thì bây giờ phải giới thiệu anh như thế nào đây: nhà thơ, nhà văn, nhà báo, dịch giả hay nhà viết kịch bản Nguyễn Quang Thiều?
- Tôi là Nguyễn Quang Thiều, còn gọi là “nhà” hay “lều” gì đó thì không quan trọng lắm. Nói vậy chứ mặc dù phiêu lưu vào lĩnh vực điện ảnh nhưng tôi đâu có bỏ thơ văn. Tôi đang dịch khoảng 200 bài thơ của ba nhà thơ hàng đầu của Hàn Quốc hiện nay. Công việc tuyển chọn khoảng 100 bài thơ ngắn của tôi để làm thành một tập cũng đang ở vào giai đoạn cuối. Ngoài ra, tôi cũng đang cùng với một nhà thơ Mỹ thực hiện một tuyển tập thơ nữ Việt
Về đời sống loài ruồi chăng?
- Không! Nhân vật chính trong suốt bản trường ca này chỉ đi tìm câu trả lời cho một câu hỏi duy nhất: Liệu đời sống mà anh ta đang sống có phải là đời sống không?
Đó có phải là anh không?
- Cho phép tôi không trả lời câu hỏi này!
Xin cảm ơn anh về cuộc trò chuyện.
và quét mã QR
Bình luận (0)