Những lối đi dưới hàng cây tăm tối

Dù viết giữa không gian ấm cúng của nước Nga hay trong những năm tháng sống lưu vong tại Pháp, I.Bunin luôn thuỷ chung tình yêu đất nước, những người dân và cả thiên nhiên của xứ sở.

Dù thời gian đã ngày càng xa cách, nhưng những áng văn của I.Bunin vẫn đầy sức hấp dẫn với bạn đọc. I.Bunin dường như lúc nào cũng trẻ trung khi viết về tình yêu chân thực mà không kém phần lãng mạng và say đắm. Hẳn nhiều độc giả Việt Nam khó có thể quên truyện ngắn Say nắng, với một mối tình thoáng qua ngỡ như một cuộc phiêu lưu tình ái lạt lẽo mà để lại dư âm khắc khoải cho chàng trung uý trẻ. Hay một lần được yêu duy nhất trong đời cứ hằn mãi trong nỗi niềm của chàng quý tộc bảnh trai (Ngày thứ hai chay tịnh)... Các nhân vật của Bunin ẩn hiện trong những khoảnh khắc, không tài nào nắm bắt. Mỗi người đều có một sức sống mãnh liệt bên trong, nên trong con mắt của người yêu họ, của độc giả - đó đều là những nhân vật gây ấn tượng, khiến chỉ một lần gặp thôi mà nhung nhớ khôn nguôi. Tựa như một phụ nữ trẻ, có chồng và một gia cảnh nghèo khó đã nồng nhiệt đón nhận một người tình mới quen trên tàu (Những tấm danh thiếp). Chị đã lao vào vòng tay chàng nhà văn trẻ đẹp trai, nổi tiếng như để hưởng thụ một ước mơ đột ngột xuất hiện trong đời, biết đâu có bao bâng khuâng sẽ mãi được lưu lại trong góc trái tim nhà văn.

Với cách kể chuyện giản dị, hành văn thanh nhã, truyện của I.Bunin có chiều sâu nhờ những quan sát tinh tế, chiều sâu xúc cảm và nhất là chất thơ luôn phảng phất đâu đó trong mỗi dòng chữ. Đọc tập truyện của I.Bunin để một lần nữa khám phá nước Nga và tâm hồn Nga.

Ivan Alecxeevits Bunin sinh ngày 10/10/1870 tại Voronezh, trong một gia đình dòng dõi quý tộc lâu đời nhất nước Nga, nhưng đã suy tàn. Ông chỉ học 4 lớp trường trung học rồi ở quê nhà cho tới năm 19 tuổi. Chính thời gian ở quê đã tạo nền móng cho sự nghiệp văn chương của I.Bunin sau này, với sự cảm thụ những bí ẩn bi thảm của lịch sử Nga và tính cách dân tộc Nga. Năm 1900, tác phẩm Những quả táo Antonov cùng với một số truyện ngắn, bài thơ khác đã khiến ông nổi tiếng. Mấy năm sau, 2 truyện vừa Nông thôn (1909-1910) và Xukhodol (1911) đã đưa Bunin trở thành những nhà văn hàng đầu lúc bấy giờ. Sau năm 1917, giống như một số nhà văn nghệ sĩ khác, ông lưu vong ra nước ngoài, chủ yếu sống ở vùng Provence, phía Nam nước Pháp. Suốt 30 năm ở nư ớc ng oài, ông vẫn tiếp tục viết nên những tuyệt tác, trong đó có cuốn tiểu thuyết duy nhất – Cuộc đời Akxeniev.

Năm 1933, I.Bunin được tặng giải thưởng Nobel Văn học.

Sau chiến tranh, nhiều lần ông có ý định về thăm quê nhưng vì tuổi già nên không thực hiện được nguyện vọng đó. Ông qua đời năm 1953 ở Paris.

Di sản văn học của I.Bunin không đồ sộ cho lắm. NXB Văn học nghệ thuật Maxcơva xuất bản toàn tập tác phẩm gồm 9 tập, trong đó có 1 tiểu thuyết, còn chủ yếu là truyện ngắn, truyện vừa và thơ.