NSƯT Bạch Tuyết: Tôi nhìn đời mình theo biểu đồ hình sin

. Phóng viên: Năm nay chị dàn dựng nhiều chương trình tạo được tiếng vang cho sân khấu cải lương, trong đó đêm Cội nguồn Việt (3-10 tại Nhà hát TPHCM) đã tạo được dấu ấn đậm nét về âm nhạc cải lương. Giữa nghề diễn viên và nghề đạo diễn, chị thú vị nhất nghề nào?

- NSƯT Bạch Tuyết: Phải nói ngay là tôi dù có “đi đâu loanh quanh” thì rốt cục - nghệ sĩ biểu diễn là “vai trò chính” của đời tôi. Đảm nhận công việc đạo diễn chỉ là thêm một lối đi trên con đường nghệ thuật của tôi. Cảm hứng sáng tạo của người nghệ sĩ biểu diễn là thăng hoa với chính họ và giao thoa xúc cảm với bạn diễn. Còn trong sáng tạo của đạo diễn, bạn phải tính đến khả năng bao quát chung, là đường dây liên kết các tuyến nhân vật - vai diễn cùng âm nhạc, mỹ thuật sân khấu... Mỗi xúc cảm sáng tạo mang đến cho tôi những hương vị hạnh phúc khác nhau.

. Theo chị, sân khấu cải lương muốn phát triển trong thời hội nhập cần những yếu tố nào?

- Như tôi đã khẳng định nhiều lần, đây là loại hình nghệ thuật có tính chất động và mở, do đó, là thời hội nhập hay chưa hội nhập thì nghệ thuật cải lương vẫn luôn tồn tại bằng nội lực của chính nó cũng như tính thích ứng cực kỳ nhạy bén của nó với điều kiện ngoại sinh. Một vở cải lương muốn ở lại trong lòng người xem vẫn luôn bảo đảm tính giá trị về mặt tư tưởng, tính văn học, mỹ học và đồng thời, là một nghệ thuật thể hiện hài hòa, quyến rũ trong âm nhạc, trong thiết kế không gian sân khấu. Giữa thời buổi lên ngôi của kỹ nghệ tiêu khiển, dĩ nhiên, cải lương cần phải nắm bắt và khai thác yếu tố marketing, văn hóa trong kinh tế - kinh tế trong văn hóa để song hành với nhịp sống ngày nay.

. Sau những thành công trong công tác đạo diễn, chị đúc kết được điều gì cho nghề nghiệp của mình? Liệu khán giả chỉ còn biết đến đạo diễn Bạch Tuyết mà sẽ ít có cơ hội xem chị diễn?

- Với nghiệp diễn viên, tôi là một nghệ sĩ biểu diễn khó tính với chính bản thân mình, thì trong công tác đạo diễn, tôi có vẻ... dễ tính hơn - nếu so với bản chất “quyền lực” của vị trí công việc này. Là một diễn viên, tôi sẽ cầm trên tay chiếc chìa khóa giải mã cánh cửa nhân vật của mình. Còn một đạo diễn, tôi cầm cả chùm chìa khóa để mở, có khi lại khóa, cả một cánh cổng. Và tôi nghĩ, khi khán giả còn yêu thương, nhiệt thành ghé qua ngôi nhà cải lương, tôi sẽ luôn có mặt ở đó để mở cổng hoặc mở cửa đón tiếp họ.

- Tôi vốn nhìn cuộc đời mình theo biểu đồ hình sin với những khoảng dao động lên - xuống. Sự lên của khoảng này là sự xuống của khoảng kia, và chính nó dưỡng nuôi sự sống cho nhịp tim - cuộc đời mình. Tôi đã qua cái tuổi thực hiện những ước mơ, tôi chỉ tiếp tục làm những công việc mà đời tôi ấp ủ, yêu thích, có chút hiểu biết và tận tâm muốn được trả ơn: cải lương, Phật giáo.

. Nhiều người trong giới chuyên môn nhận xét: “Bạch Tuyết nổi tiếng vì thích làm những điều người khác không làm”. Chị nghĩ sao?

- Bạn có xem vở Đời cô Lựu không, nếu có, bạn sẽ nhớ một câu của cô Lựu bảo với Kim Anh: “Con cứ lên trên đám cúng đình, coi bà con làm sao, mình làm y vậy là trúng hà!”. Tôi đã học bài học ấy từ nhân vật của tôi đấy. Vấn đề là “coi bà con” chứ không “copy bà con”. Sự sáng tạo của Thái hậu Dương Vân Nga có hay đến chừng nào thì tôi cũng không thể lặp lại điều đó ở bất kỳ một vai diễn lịch sử nào khác và đời làm nghệ thuật là một chuỗi sáng tạo bất tận. Sự sáng tạo ấy chẳng lẽ nào lại được đánh đồng là... dị thường như bạn vừa nêu!

. Theo chị, bằng cách nào có thể lôi kéo khán giả trẻ đến với sân khấu cải lương? Nhiều người cho rằng nên đẩy nhanh tiết tấu, chọn lọc đề tài và cắt giảm thời lượng một vở diễn?

- Một tác phẩm nghệ thuật có giá trị cao không bằng các tiêu chí dài, ngắn, nhanh, chậm, do đó không thể cắt, gọt, đục, đẽo như thế được. Vấn đề là có khi, chỉ một tình huống nhỏ nhưng là điểm xoáy của tâm lý thì phải dụng công, dụng tài, dụng sức để nối dài trên sàn diễn. Tại sao chúng ta lại nghĩ công chúng trẻ với đầy sự “nôn nóng”, “thiếu kiên nhẫn” đến thế nhỉ! Khán giả trẻ sẽ chủ động đến với cải lương khi nào vở diễn đạt được chuẩn giá trị, trong nhiều chuẩn thì có một điều mà cải lương hiện nay chưa làm được là thiếu vắng hơi thở cuộc sống ngày nay, do đó, thiếu vắng luôn hình ảnh, sức sống của các bạn trẻ trong vở diễn, vai diễn...