Sự thật của giải thưởng

Câu chuyện MTV Việt Nam thông qua phiếu bầu của người hâm mộ để chọn ca sĩ Hồ Ngọc Hà đại diện Việt Nam tham gia tranh giải tại giải thưởng MTV EMA 2014 ở hạng mục Best Worldwide Act (Nghệ sĩ ngoài châu Âu xuất sắc nhất) tạo nên 2 luồng dư luận trái chiều. Dù thích hay không thích Hồ Ngọc Hà tham gia tranh tài tại một giải thưởng danh giá (ít nhất là tầm quốc tế) thì các ý kiến tranh luận vẫn cứ làm nóng dư luận từng ngày.

Niềm vinh dự lớn

Hãnh diện là đương nhiên vì khi ca sĩ Việt Nam lập được thành tích ở một đấu trường âm nhạc quốc tế là ghi dấu son cho nền âm nhạc Việt Nam, nhiều dấu son sẽ thành điểm sáng. Tính đến nay, Mỹ Tâm là ca sĩ Việt được tôn vinh tại nhiều đấu trường âm nhạc mang tầm quốc tế nhất. Trong đó, mới đây nhất là giải thưởng World Music Awards (Giải thưởng âm nhạc thế giới), Mỹ Tâm được trao hồi tháng 5-2014. Thông tin qua báo chí cho biết cô được tôn vinh với giải thưởng Nghệ sĩ có album bán chạy nhất trong lãnh thổ tại lễ trao giải World Music Awards, diễn ra vào ngày 27-5 tại thành phố Monte Carlo (Monaco). Hình ảnh ca sĩ Mỹ Tâm cầm biểu tượng giải thưởng được đăng tải trên hãng thông tấn AP và sau đó tràn ngập trên các báo trong nước.

Mỹ Tâm là ca sĩ Việt đầu tiên được vinh danh tại World Music Awards, tương tự khi cô nhận giải MTV EMA 2013 (Giải Video âm nhạc của MTV châu Âu) ở hạng mục Nghệ sĩ Đông Nam Á xuất sắc nhất và MAMA (giải thưởng Mnet Asian Music Awards) 2012 hạng mục Nghệ sĩ Việt Nam xuất sắc nhất. Trên danh nghĩa, những sự kiện này rõ ràng là niềm vinh dự lớn cho nền âm nhạc Việt Nam vì từ đây thế giới bắt đầu biết đến âm nhạc Việt Nam thông qua những giải thưởng quốc tế có sức hút rộng rãi công chúng và giới chuyên môn.

Ca sĩ Mỹ Tâm nhận giải World Music Awards tại Monaco hồi tháng 5- 2014

Với quy mô lớn mang tính toàn cầu trên hình thức của các giải thưởng này, dễ hiểu khi một ứng viên được chọn đại diện Việt Nam đi tranh tài đã gây nên nhiều tranh cãi. Hạng mục Best Worldwide Act (Nghệ sĩ ngoài châu Âu xuất sắc) tại Giải thưởng âm nhạc châu Âu (Europe Music Awards - EMA) do kênh truyền hình MTV tổ chức, ra đời được 3 năm trong lịch sử 20 năm của giải thưởng này luôn gây ra tranh cãi từ khi ra đời. Sẽ chẳng có gì đáng nói nếu các ứng viên nghệ sĩ hàng đầu thế giới không có mặt trong hạng mục mới này suốt 3 năm qua. Mọi người nghi ngờ việc các ngôi sao hàng đầu của thế giới chưa thể đánh bại được các ứng viên khác đến từ khu vực châu Á.

Mục đích quảng bá và thu lợi

Năm nay, chưa thể nói khả năng chiến thắng của đại diện Việt Nam là ca sĩ Hồ Ngọc Hà sẽ đến đâu nhưng rõ ràng việc giành giải thưởng cao nhất là chuyện bất khả thi. Nhìn lại hành trình chiến thắng của đại diện Việt Nam ở đấu trường quốc tế, cụ thể là ca sĩ Mỹ Tâm, rõ ràng giải thưởng có được chỉ mang tính chất giao lưu là chính. Bởi lẽ MTV EMA có cả một lịch sử hoạt động, cơ cấu cũng như những góc khuất trong đó mà không phải ai cũng biết.

Giải thưởng Nghệ sĩ quốc tế xuất sắc (Best Worldwide Act) nằm trong số 15 hạng mục chính của MTV EMA, ra đời với mục đích thu hút sự chú ý của người yêu nhạc toàn cầu bằng hình thức trao toàn quyền quyết định người chiến thắng cho người hâm mộ. Các đề cử tại hạng mục thường bao gồm đại diện đến từ đủ các khu vực theo vị trí địa lý, gồm châu Phi, Ấn Độ, Trung Đông, châu Á - Thái Bình Dương, châu Âu, khu vực Mỹ Latin và Bắc Mỹ. Không khó để nhận ra sự chênh lệch quá lớn về danh tiếng của các ứng viên được đề cử trong hạng mục này. Nếu những đại diện đến từ Bắc Mỹ, Anh và một số quốc gia Mỹ Latin, châu Âu là những cái tên cả thế giới đều biết thì các ứng viên còn lại bị khu biệt bởi rào cản ngôn ngữ bao gồm cả tiếng nói lẫn âm nhạc. Nhưng suốt từ khi hình thành, những người chiến thắng đều đến từ châu Á. Vậy kết quả này nói lên điều gì?

Ghi tên những ứng viên tên tuổi vào danh sách đề cử của giải thưởng, MTV VMA đang nỗ lực thu hút sự chú ý của người yêu nhạc toàn cầu bên cạnh việc khẳng định uy tín tầm cỡ của giải thưởng này với những giải thưởng cạnh tranh khác. Giống như MTV VMA, World Music Awards hay MAMA, những giải thưởng mà nhạc Việt bắt đầu được mời tham gia cuộc chơi, đều đang trong quá trình quảng bá chính bản thân họ. Mở rộng thị phần và tầm ảnh hưởng của họ trên thị trường nhạc Việt (coi trọng thị trường trước khi nhìn nhận nghệ sĩ) hoặc đa dạng hóa tính khu vực cho thương hiệu giải thưởng là mục tiêu chủ yếu của các giải thưởng này. Trong đó, khi Mỹ Tâm nhận giải MAMA lợi ích không thuộc về cô (tức làm tăng sức ảnh hưởng của Mỹ Tâm ở thị trường khu vực) mà chính MAMA mới gặt hái lợi ích trong việc làm tăng sức hấp thụ của K-Pop với công chúng Việt thông qua tần suất xuất hiện dày đặc của nghệ sĩ Hàn tại thị trường biểu diễn Việt. Trong khi đó, với giải World Music Awards (giải thưởng bình chọn online đơn thuần), giải thưởng trao cho Mỹ Tâm không phải là một giải thưởng về thể loại âm nhạc, nó đơn giản là ghi nhận cho mức độ phổ biến về hình ảnh và hoạt động của ca sĩ mà thôi. Và quan trọng nhất, ở bất cứ đâu, đất sống của một giải thưởng chính là quảng cáo và doanh thu. Thu hút càng nhiều công chúng theo dõi, đồng nghĩa doanh thu của nhà tổ chức tăng lên.

Điều đó làm cho những cuộc tranh cãi giữa các fan (người hâm mộ) Việt Nam trở nên nực cười bởi nó đơn giản là một cuộc chơi và người chơi chỉ có hai lựa chọn: chơi chung hoặc đừng chơi nếu không thích.