Thành Cát Tư Hãn - Thời thế luận anh hùng!

Từ một vị anh hùng trở nên một đấng minh quân, lập nên đế nghiệp rồi trở thành một vĩ nhân lịch sử thì ngàn năm có một. Thiết Mộc Chân - Đại Hãn với tên gọi Thành Cát Tư Hãn là một điển hình.

Ân cừu và nợ máu

Nhóm tác giả bộ phim chân dung lịch sử quy mô, hoành tráng Thành Cát Tư Hãn (30 tập), gồm nhà biên kịch Du Trí Tiên, Chu Diệu Đình và đạo diễn Vương Văn Kiệt, đã rất bạo tay khi tái hiện rõ nét và sống động bối cảnh lịch sử thế kỷ 12, 13 vùng Đông Bắc Tây Á. Khắp miền thảo nguyên hoang mạc mênh mông còn bóng dáng chế độ công xã thị tộc và manh nha chế độ phong kiến tập quyền. Đó là thời mà để sống và tồn tại, để ngẩng cao đầu thì phải gây chiến chiếm đoạt, là trả nợ máu, rửa nhục triền miên. Cái gọi là anh hùng, thủ lĩnh được đếm bằng số đầu gia súc, số “váy” đàn bà, số đất đai xâm lấn. Nó ở trên cả tình cốt nhục, giống nòi. Quyền lợi - sinh tồn là lý tưởng. Trong bối cảnh đó, người thủ lĩnh anh hùng Dạ Tốc Cai, xa hơn là Yểm Ba Hài - cha và ông của Thiết Mộc Chân cũng không thoát khỏi vòng ân cừu - nợ máu. Dân tộc Mông Cổ bấy giờ như tấm da ngựa rách nát, người dân du mục, thảo nguyên đòi phải thay đổi - đòi được sống và sống khác trong khi trước mặt là các vương quốc lân bang hùng mạnh. Nhưng ai làm và làm sao đây?

Tư tưởng bình thiên hạ

Nói vậy, để thấy rằng Thành Cát Tư Hãn là một tái hiện chân thực lịch sử, không giả định, không phóng tác. Nhóm tác giả có chủ đích khi khắc họa, đặc tả thân thế, sự nghiệp một chân dung lịch sử có thực và phức tạp. Họ đã làm một cuộc mạo hiểm và họ có lý. Bởi, khác với các bộ phim trước cùng đề tài anh hùng thời loạn, hay loạn thế anh hùng... hoặc ngay cả các bộ phim về Thành Cát Tư Hãn, vốn bối cảnh lịch sử và sự đặc tả hoàn cảnh lịch sử cụ thể thường rất mờ và chung chung, ở bộ phim này, bối cảnh và hoàn cảnh lịch sử cụ thể không chỉ làm nền cho nhân vật mà còn tham gia vào quá trình phát triển tính cách, diễn biến và sự hình thành tư tưởng bình thiên hạ với phép nhân trị mà Thành Cát Tư Hãn áp dụng. Bộ phim vì thế thuyết phục người xem bởi sự hợp lý và lô-gích trong xây dựng hình tượng nhân vật.

Biết cầu thị, biết lắng nghe

Hạt nhân của sự thể hiện chuyển biến tính cách, tư tưởng của Thiết Mộc Chân là mối quan hệ vừa thâm giao vừa cựu thù với Trác Mộc Hợp, hai kẻ anh hùng thảo nguyên, hai huynh đệ, hai đối thủ đồng cân. Cũng là hai thái cực phản ánh quan niệm, tư tưởng, tính cách an dân - trị quốc, bình thiên hạ. Có rất nhiều chi tiết sinh động thể hiện mối tương giao hiện thực một cách nghệ thuật trong phim. Nó biểu hiện được cái lẽ: Thiết Mộc Chân - Thành Cát Tư Hãn (sau này) đã biết tạo điều kiện thuận lợi cho mình trong hoàn cảnh khắc nghiệt, biết xoay chuyển tình thế và biết nhìn xa trong bối cảnh thời thế còn tù mù, rối ren. Điểm khác biệt nữa của nhân vật so với những anh hùng cùng thời (khá đông) là ông cầu thị, biết lắng nghe cả những điều... trái ý. Quan hệ của Thành Cát Tư Hãn với Dã Toại vương phi hay chiêu nạp quân sư Sở Tài (người Hán) và Khưu Xư Cơ - Trường Xuân Chân Nhân là những ví dụ cho cốt cách của một anh tài. Chính nó là đồng cỏ non tươi nuôi dưỡng, chăm bồi cốt cách tinh thần, tư tưởng nhất thống thiên hạ của Thành Cát Tư Hãn.