Trường ca Đam San lên phim

Thực ra, từ năm 1994 đạo diễn Lê Dân đã có ý định đưa sử thi nổi tiếng của đồng bào Tây Nguyên lên phim nhưng khi ấy dự án tài trợ không đủ nên công việc phải ngưng lại. 10 năm qua, đạo diễn Lê Dân vẫn tiếp tục nghiên cứu, sưu tầm những tư liệu có liên quan đến con người và cuộc sống của dân tộc này. Đến nay, sau 6 lần chỉnh sửa, kịch bản đã tương đối hoàn tất.

Phải tạo được cái thần của Đam San

Đạo diễn Lê Dân đã gửi 12 bản thảo kịch bản phim Trường ca Đam San cho những người am hiểu lĩnh vực này để tham khảo ý kiến. Ông cũng tự dịch ra tiếng Anh và tiếng Pháp gửi cho đồng nghiệp, bạn bè ở các quốc gia này nhằm lấy thêm ý kiến. Sở dĩ đạo diễn Lê Dân muốn có sự góp ý từ nước ngoài vì từ những thập kỷ đầu của thế kỷ 20, Trường ca Đam San đã được ấn hành ở châu Âu. Ông cũng đã nghiên cứu kỹ bản sử thi bằng tiếng Pháp của tác giả Leopold Sabater và những bức tranh về Trường ca Đam San do người Pháp vẽ.

Bộ phim dự tính dài khoảng 100 phút với 112 phân cảnh, nội dung hết sức cô đọng, nhịp điệu nhanh. Một bản anh hùng ca hoành tráng và trữ tình là tiêu chí của những người làm phim. Điều quan trọng nhất là phải tạo được cái thần cho nhân vật Đam San. Hình ảnh Đam San tiêu biểu cho những anh hùng thời xưa, sống vì cộng đồng, sẵn sàng hy sinh cuộc sống riêng tư để làm buôn làng giàu mạnh. Đam San muốn cưới nữ thần mặt trời, đem ánh sáng về cho dân tộc mình. Cốt truyện gần như giữ nguyên đúng nhịp thở và màu sắc của sử thi Êđê. Tuy nhiên trong sử thi, Đam San chết giữa đầm lầy, còn trong phim, chàng gặp được nữ thần mặt trời, được nữ thần tặng ánh sáng. Một kết thúc thỏa nguyện ước của mọi người. Tính cách của nhân vật được tô đậm thật rõ nét, nhất là trong tình yêu, điều mà trong trường ca mô tả rất ít. Ngoài những nhân vật quần chúng, phim có khoảng 19 nhân vật chính, phụ, trong đó 3 nhân vật trung tâm là Đam San, H’Bia (vợ Đam San) và nữ thần mặt trời. Bối cảnh quay chính của phim là ở Buôn Ma Thuột, rất ít có sự di chuyển sang những địa điểm khác, vì vậy có thể rút ngắn thời gian thực hiện.

Trong phim có cảnh các lễ hội như lễ hội đua voi, lễ hội đâm trâu, lễ hội cầu phúc thể hiện nét đặc sắc trong đời sống tâm linh của đồng bào Tây Nguyên. Đạo diễn Lê Dân cho biết, những cảnh này sẽ được dàn dựng công phu, hoành tráng nhưng chỉ xuất hiện trên phim trong khoảng thời gian ngắn với tiết tấu gọn. Đặc biệt trong sử thi không hề nói chuyện Đam San cưỡi ngựa, nhưng người Êđê cho biết họ vẫn cưỡi ngựa và hình ảnh người anh hùng cưỡi ngựa không xa lạ với người dân nơi đây. Vì thế, trong phim sẽ có cảnh Đam San cưỡi ngựa. Ngựa cũng sẽ được huy động khá nhiều để tạo không khí sôi động cho phim.

Mong muốn được Nhà nước tài trợ

Đạo diễn Lê Dân cho biết, đây là phim có thời gian chuẩn bị lâu nhất trong sự nghiệp điện ảnh của ông. Hình ảnh Đam San đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân Tây Nguyên, vì vậy suốt 10 năm qua, họ đã trông chờ để được xem người anh hùng của dân tộc mình trên phim. Trong thời gian này, đạo diễn cũng nhận được sự đóng góp từ nhiều cộng sự là người dân địa phương. Đó là những tư liệu nhằm giúp đoàn làm phim xây dựng bối cảnh chính xác về nhà cửa, trang phục, nếp sinh hoạt từ những thứ nhỏ nhất như ngày đó người ta thường treo gùi lấy nước ở đâu và họ bảo vệ thành quả lao động của mình như thế nào. Tuy vậy diễn viên đảm nhận nhân vật chính phải là người biết diễn xuất do đó phải chọn diễn viên chuyên nghiệp. Trước khi bấm máy, những diễn viên này sẽ phải sống ở Tây Nguyên ít nhất nửa tháng để làm quen với môi trường và cuộc sống của người Êđê.

Thành công ở rất nhiều phim, đã khẳng định tên tuổi của mình trong hàng ngũ những đạo diễn tài ba của điện ảnh Việt Nam nhưng việc thực hiện phim đầu tiên về sử thi Tây Nguyên vẫn được đạo diễn Lê Dân cho là một thách thức lớn. Phim Trường ca Đam San còn là một thông điệp lịch sử – văn hóa, là tiếng nói của Việt Nam ra các nước khác. Do vậy, điều mà đạo diễn Lê Dân và đoàn làm phim mong mỏi hiện nay là Trường ca Đam San sẽ được Nhà nước tài trợ hoặc đặt hàng. Dự tính, chi phí cho phim khoảng hơn 10 tỉ đồng. Đạo diễn Lê Dân cho biết, Nhà nước tài trợ được chừng nào hay chừng đó, còn lại các hãng liên doanh sẽ tự huy động nguồn vốn.