Ấm áp ngày trở về

Khi những chiếc lá rơi vào cuối mùa thu, khi "thơ tình cuối mùa thu" ai thầm đọc trong hanh hao, se lạnh để cảm nhận cái rét đầu đông là sự chuyển tiếp giữa hai mùa mát - lạnh, cũng đúng vào độ cuối tháng 10 đầu tháng 11 dương lịch, ta bỗng giật mình khi các phương tiện truyền thông bắt đầu đăng tải lịch bán vé tàu Tết, vé máy bay Tết hoặc kế hoạch phục vụ Tết của các bến xe liên tỉnh. Ai đó thầm thì như lời của mùa Xuân: Tết lại đến rồi.

Công nhân tại TP HCM lên xe về quê ăn Tết Ảnh: KHÁNH AN

Càng cận kề Tết, diễn ra trong tháng chạp, nhịp sống chuẩn bị cho Tết càng chộn rộn và hối hả. Chỉ cần nghe trên loa truyền thanh hoặc xem trên truyền hình phát những ca khúc về mùa Xuân, về Tết sum vầy, về chốn quê nhà, đã nghe ra âm hưởng tiếng gọi của sự trở về. Đối với những người bôn ba khắp các phương trời của đất nước trong công cuộc mưu sinh, lập nghiệp, những người sống và làm việc ở các thành phố, đặc biệt là những người xa xứ định cư ở nước ngoài, sự trở về càng có ý nghĩa thiêng liêng hơn.

Trở về, trước hết là về với nơi chôn nhau cắt rốn, với tổ tiên, với những người thân đã khuất, bao kỷ niệm, kỷ vật còn hiện hữu trong nếp nhà xưa, mảnh vườn xưa. Những lời rì rầm thành kính, khấn vái người thân ở nơi gò cao, các khu nghĩa địa trong chiều cuối năm bên những làn khói hương trầm mặc. Ngày trở về của những người xa quê, xa xứ là để sum vầy, đoàn tụ. Người ta vẫn thường gọi là Tết đoàn viên. Có tiếng nổ tí tách nơi bếp lửa hồng của nồi bánh chưng xanh, có những làn gió xuân nhẹ nhàng, mơn man làm rung rinh những cánh hoa rực rỡ và xao động những vòm lá.

Bên mâm cỗ của ngày Tết, có đủ các âm thanh tạo nên một "đại hợp âm" rộn rã: tiếng cười nói râm ran; tiếng lanh canh của cốc chén, bát đĩa; tiếng mời chào ấm áp, thân thương. Trong hương vị ngày Tết, vừa thưởng thức những món ăn ngon đậm đà hồn Việt, người ta vừa chúc tụng nhau những điều tốt đẹp nhất. Có lẽ, không chỉ là dịp đoàn tụ mà còn là khoảng lặng để con người ta thể hiện lòng bao dung nhất, thơm thảo nhất. Tết đến, người ta sẵn sàng độ lượng, bỏ qua hết những bất hòa, xích mích. Nhắc và nhớ về những người đã khuất, anh em gia đình nào đó không còn nghĩ tới việc tranh chấp quyền thừa kế, khi có người định cư ở thành phố giờ nhường nhịn nhà cửa, đất đai cho người ở quê hương lo nhang khói ông bà, cha mẹ, tổ tiên. Với danh nghĩa là mừng tuổi hoặc "phát vốn", những người có tiềm lực khá giả hơn sẵn sàng "mở hầu bao" tạo điều kiện cho người còn vất vả, gian lao để phát triển kinh tế, xây cất nhà cửa hoặc đầu tư cho con cái ăn học, tìm kiếm việc làm. Ở gia đình khác, những khoản cho vay trong năm cũ chỉ lấy tiền gốc không thu lãi hoặc "nếu có thì lúc nào trả cũng được". Gặp gỡ, sẻ chia và đùm bọc nhau trong sự trở về của ngày Tết còn mang ý nghĩa đặc biệt đó.

Sự trở về trong ngày Tết là trở về với những ký ức. Hiểu rộng hơn, xa hơn đó là sự trở về với những giá trị văn hóa Việt, với những phong tục tập quán ngàn đời để lại, đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Người ta trồng cây nêu ngày Tết là để xua đuổi tà ma, đen đủi cầu mong sang năm gặp nhiều may mắn, no đủ, tốt lành. Trở về với những ký ức đẹp của Tết xưa, người ta còn hóa thân, tắm mình vào những trò chơi dân gian (như đánh đu, cướp cù, cướp phết, kéo co, ném còn, đua thuyền...); đắm mình vào những câu hò, điệu lý, khúc dân ca, làn điệu chèo... để thâu đêm suốt sáng ngân rung, cảm nhận cái độc đáo vô bờ của từng điệu thức cha ông để lại.

Và kia, nơi những ga tàu, những bến xe, những cảng hàng không, cảng biển rồi dọc ngang những cung đường đất nước, hàng triệu con người xa quê, xa xứ đang thổn thức, khấp khởi cho cuộc hành trình sum họp và đoàn tụ. Để sau chuỗi ngày tràn ngập niềm vui ở chốn quê nhà, họ tạm biệt mùa Xuân, tạm biệt quê hương để trở lại nơi xuất phát. Bởi họ vững tin rồi mùa Xuân sẽ quay về!