Cảm "Truyện Kiều" bằng ngôn ngữ ballet

Vở múa ballet "Kiều" của Nhà hát Giao hưởng nhạc vũ kịch TP HCM (HBSO), sau thời gian nỗ lực tập luyện, sẽ chính thức ra mắt suất đầu tiên vào ngày 20-6 tại Nhà hát TP HCM. Sau đó, vở sẽ được diễn theo đơn đặt hàng của Hội Hữu nghị Việt - Mỹ vào ngày 22-7 và một đêm diễn tại Nhà hát Lớn Hà Nội vào ngày 14-8.

Giá trị hồn cốt Việt

Đây là lần đầu tiên "Truyện Kiều" của đại thi hào Nguyễn Du được đưa lên sân khấu thông qua hình thức múa ballet. Nghệ sĩ Tuyết Minh, người chuyển thể và tổng đạo diễn cho vở diễn, khẳng định: "Đây là dự án ấp ủ của cả Hội Nghệ sĩ múa Việt Nam. Điều mà chúng tôi muốn mang đến cho khán giả là giá trị hồn cốt Việt trong vở ballet mà tác phẩm "Kiều" chính là cầu nối". Với tâm huyết đó, ê-kíp kỳ vọng "Kiều" sẽ trở thành vở ballet nổi tiếng thế giới của Việt Nam.

Các nghệ sĩ đang nỗ lực tập luyện cho ngày ra mắt vở diễn ballet “Kiều”. Ảnh: PHÚ HẢI

Vở diễn ballet chọn lọc thể hiện "Truyện Kiều" gồm 3 hồi, 15 cảnh. Ê-kíp thực hiện muốn qua đó làm nổi bật giá trị đạo làm người mà đại thi hào Nguyễn Du muốn gửi gắm. 15 cảnh là những sắc thái tâm lý khác nhau, sự tiếp nối và tương phản của các bức tranh khác nhau sẽ làm nên sự lôi cuốn, hấp dẫn và bất ngờ của câu chuyện qua từng khoảnh khắc. Một hành trình khát khao đi tìm hạnh phúc, khát khao sự tự do và công bằng cho con người, đặt trong bối cảnh ngang trái, éo le của xã hội đương thời đã làm nổi bật lên những giá trị nhân văn sâu sắc, qua hệ tư tưởng của triết lý phương Đông về nhân sinh và cội nguồn của bản thể con người.

Sự hòa trộn nhuần nhuyễn các thủ pháp, kỹ thuật của múa ballet kinh điển châu Âu với múa truyền thống của Việt Nam, cùng với những hiệu ứng về phục trang, đạo cụ, sân khấu và nghệ thuật thị giác hiện đại, mới mẻ tạo nên một tác phẩm múa nhiều cảm xúc.

Điểm nhấn ấn tượng trong vở múa ballet "Kiều" chính là phần âm nhạc với hai phong cách: semi classic (bán cổ điển) do nhạc sĩ Việt Anh thực hiện và dân gian, dân tộc của Việt Nam do nhạc sĩ Chinh Ba thực hiện. Âm nhạc của nhạc sĩ Việt Anh mang âm hưởng châu Âu đa tầng, đa diện, có phong cách hòa thanh hiện đại, mới mẻ, sử dụng những âm hưởng dàn nhạc như semiclassic, rất hiệu quả trong những đại cảnh và diễn tả nội tâm. Trong khi đó, nhạc sĩ Chinh Ba sẽ mang đến không gian âm nhạc hoàn toàn khác, ấn tượng mạnh bởi khai thác những âm thanh vocal hòa trộn với những âm điệu truyền thống, không dựa trên điệu thức châu Âu và cũng không hoàn toàn dựa trên điệu thức dân gian hay truyền thống nào. Những âm thanh đột ngột, gần như vô điệu tính hòa quyện những âm hưởng nhạc cụ truyền thống gây ấn tượng rất mạnh, xuất hiện trong những phân khúc kịch tính, lột tả những tính cách dữ dội sẽ mang lại những cảm xúc đặc biệt với người thưởng thức. Chinh Ba là một nghệ sĩ trình diễn thơ và nghệ thuật âm thanh sắp đặt đã có nhiều sáng tạo thành công.

Với đòi hỏi cao về chuyên môn, ballet "Kiều" cần một dàn diễn viên có trình độ kỹ thuật, sự xuất thần trong diễn xuất ngôn ngữ cơ thể, để qua đó có thể toát lên được những nét điển hình nhân vật. Vai Thúy Kiều do nghệ sĩ Trần Hoàng Yến đảm trách, Kim Trọng do nghệ sĩ Đàm Đức Nhuận, Từ Hải do nghệ sĩ Hồ Phi Điệp đảm nhiệm. Trong đó, nghệ sĩ múa Sùng A Lùng sẽ thể hiện hai vai khác biệt là người kể chuyện - Nguyễn Du và Tú Bà... Đây đều là những nghệ sĩ có chuyên môn nghề vững vàng.

Hội nhập văn hóa Đông - Tây

Nghệ sĩ Tuyết Minh thừa nhận nhiều chuyên gia lẫn người trong nghề e dè trước việc "Truyện Kiều" lên sân khấu ballet bởi sự đồ sộ về thi ca, ngôn từ lẫn nền văn hóa Việt đậm nét trong nó. Tuy nhiên, chị tự tin tác phẩm múa qua sự sáng tạo của mình và các cộng sự sẽ không làm khán giả thất vọng. "Bài toán chúng tôi đặt ra ở đây là làm thế nào để có thể hội nhập tốt hai nền văn hóa Đông - Tây qua vở diễn mà vẫn bảo đảm sự mượt mà, không khiên cưỡng. Muốn như thế, các diễn viên trước hết phải thấm đẫm văn hóa phương Đông, cốt cách, tinh thần và bản sắc văn hóa của người Việt và mang những thứ ấy truyền tải đến khán giả" - Tuyết Minh chia sẻ.

Ê-kíp thực hiện vở múa ballet "Kiều" khẳng định họ muốn đây là vở ballet mang bản sắc Việt, là sáng tạo của người Việt dựa trên những quy chuẩn của loại hình nghệ thuật ballet danh tiếng trên thế giới. Vở ballet "Kiều" ra đời vì những người thực hiện có chung tình yêu với các tác phẩm văn học, nghệ thuật của Việt Nam, thậm chí là "yêu cách nghĩ, cách cảm mộc mạc của người Việt" nên "Kiều" phiên bản múa ballet cũng sẽ giản dị, mộc mạc nhưng chất chứa nhiều xúc cảm.

Theo nghệ sĩ Tuyết Minh, chính sự giản dị, mộc mạc ấy là nét riêng của ballet Việt Nam so với ballet kinh điển của thế giới. Chị tin rằng khán giả sẽ có nhiều thứ để thưởng thức từ những đường nét cơ thể, phong cách múa, trang phục mang đậm văn hóa Kinh Bắc, thanh âm của lẩy Kiều, ca trù, hát xẩm được phối khí với dàn nhạc giao hưởng, song tấu giữa Cello và đàn nhị… đến cách tư duy và chiều sâu tâm hồn văn hóa Á Đông. Hơn hết, với nhiều bản dịch phát hành trên thế giới, "Truyện Kiều" chính là cầu nối để tác phẩm này đến được với thế giới.