Chiếc tàu gỗ nâu trầm

Con sóng ngoài sông từng đợt vỗ vào bờ, nó càng mạnh hơn khi chiếc tàu cuối cùng của ngày chạy về ngang qua cái xóm nhỏ xa xôi heo hút này. Sống giữa mảnh đất vắng vẻ buồn tênh, Hoài thường ít có niềm vui cho riêng mình, trừ những câu chuyện cổ tích bà thường kể mỗi tối. Những chuyến tàu sông chính là niềm vui, niềm mong đợi lớn nhất của Hoài.

Hoài thích nhìn chuyến tàu sông chạy qua. "Nó đẹp lắm! Lớn lắm!" - Hoài nói vậy với bà sau mỗi lần đứng dưới bến đợi chuyến tàu chạy về. Bà nói Hoài gạt bà, những chiếc tàu mà bà nhìn thấy chỉ nhỏ xíu, ngắn ngủn, một cái ống khói bé tẹo bên trên nhả khói chậm rãi trắng đục. Ngoài những người ngồi lum khum trước mũi tàu chỉ trỏ cho anh "lơ" chỗ nào là bến nhà của mình để tàu ghé đúng chỗ, chẳng còn gì để bà ngắm. Hoài vẫn tin rằng ý niệm của mình về chiếc tàu chạy qua trong mỗi buổi hoàng hôn là đúng. Trong thâm tâm của Hoài, chiếc tàu đẹp tựa một con cá khổng lồ có hai con mắt sáng rỡ ở trước mũi, lừ lừ tiến về xóm vắng.

Hoài mải mê ngắm chiếc tàu trong những buổi chiều. Hoài ngồi trên bãi cỏ ngóng đợi từ khi mặt sông còn phẳng lặng cho đến lúc nghe được tiếng xình xịch của động cơ chiếc tàu quay đều, tiếng nước sục sạo. Hoài đứng dậy nhìn như nuốt chửng chiếc tàu vào trong lòng. Màu gỗ thâm trầm của chiếc tàu hòa cùng màu đỏ gạch của bầu trời chiều và màu nâu của nước sông khi hoàng hôn hắt xuống.

Minh họa: HOÀNG ĐẶNG

Bà không kể cho Hoài nghe nhiều về chiếc tàu đó, chỉ nói cho Hoài biết chiếc tàu đó chạy ngang qua con sông này từ hồi bà còn là thiếu nữ. Rồi bà lấy chồng, sinh con. Mẹ Hoài lớn lên, từng chiều cũng ra bờ sông ngóng chiếc tàu. Bà nói Hoài giống mẹ. Bà mắng Hoài giống ai không giống lại đi giống mẹ. Hoài tự nhủ có ai trên đời mà không giống mẹ của mình.

Mà, bà nói vậy cũng có lý do riêng của bà, không phải vì bà ghét hay lạnh lùng với con gái mà vì mẹ Hoài cũng theo chuyến tàu ấy mà đi. Bà không giữ được con gái. Hoài cũng không giữ được mẹ.

Người trong xóm nói mẹ Hoài đi theo tiếng gọi của tình yêu. Người khác độc mồm hơn thì bảo mẹ Hoài đi theo trai, bỏ đứa con đỏ hỏn ở nhà với người bà gầy còm lẻ bóng. Lúc ấy Hoài còn thơ dại, bà vẫn thường đặt Hoài trên chiếc võng bên mái hiên cho gió đưa lắc lư để rảnh tay làm những việc vặt quanh nhà. Hoài ngoan lắm, ít khi khóc đòi mẹ. Bà nghĩ chắc trời sinh trời dưỡng, từ nhỏ tới lớn, Hoài chưa một lần ốm đau. Hoài lớn lên như chim trời, như cây cỏ.

Người ta bảo rằng mẹ Hoài đi theo chiếc tàu ấy thì Hoài cứ lần theo đó mà tìm. Nhưng Hoài nào biết con sông ấy chảy về đâu, cả bà cũng không biết. Bởi sông dài lắm, như cuộc đời. Bà thường ví cuộc đời dài dằng dặc như là sông, trôi mông lung như là nước. Những con sông không bao giờ ngưng chảy. Sông trôi về phương nào đã mang theo mẹ của Hoài. Những con sông chở trên mình những chiếc tàu, trong đó có chiếc tàu gỗ màu nâu trầm mà Hoài vẫn thấy.

Hoài nghĩ tới chuyến trở về của mẹ. Nhưng dường như điều đó là vô vọng. Bà nói: "Mẹ mày không về nữa đâu". Không phải bà nhẫn tâm cắt đứt mầm hy vọng trong Hoài mà bà sợ Hoài thất vọng. Thà không hy vọng còn hơn là hy vọng nhiều để thất vọng thêm nhiều.

Bà nói đợi chờ chỉ thêm thất vọng là bởi bà đã đợi người bà thương suốt mấy mươi năm trời, đợi từ khi tóc xanh cho đến lúc tóc bà bạc trắng mà người ấy vẫn chưa một lần quay lại. Bà không đợi con gái, dù bà cũng thương con. Không thương sao được khi mẹ Hoài chính là đứa con gái duy nhất mà bà rứt ruột đẻ ra. Rồi mẹ sinh ra Hoài.

Những cuộc đi cứ tiếp diễn, liên miên trên bến sông này và những bến sông khác nữa. Xóm ngày càng thưa vắng, xa xôi. Người ta mong cầu an vui chốn khác mà bỏ xa cái chốn "khỉ ho cò gáy" này? Người ta thích đèn điện hơn đèn dầu, thích nhà cao tầng hơn chòi tranh vách lá?... Quê nghèo chỉ còn là vệt ký ức mà họ chẳng đoái hoài nghĩ suy?

Bà nói với Hoài: "Nếu mẹ mày về thì đã về từ lâu rồi! Mày đừng hy vọng nữa, đừng trông chờ vào chiếc tàu đó nữa, nó không bao giờ ghé lại bến mình nữa đâu con".

Hoài vẫn chờ. Dù nắng mưa, dù sóng gió, dù làm gì thì chiều chiều Hoài cũng ra bờ sông đợi chuyến tàu đi ngang qua phả khói trắng trên sông chiều.

Nhưng mẹ vẫn không trở về. Người ta nói mẹ tàn nhẫn bỏ đứa con mà đi chừng ấy năm chưa một lá thư, lời nhắn gửi dù chuyến tàu ấy vẫn xuôi ngược trên dòng sông này và Hoài vẫn đón đợi không sót một chuyến tàu nào.

Mẹ đã bỏ Hoài đi ngót nghét cũng mười năm tròn. Mười năm, mười mùa xuân đi qua trên xóm vắng này. Hoài vẫn đợi. Có những buổi chiều Hoài đứt ruột vì nhớ mẹ, khi thấy cánh chim chiều bay la lả tìm về tổ ấm. Hoài ước giá mà mình cũng giống như con chim được ngủ yên trong đôi cánh ấm áp yêu thương của mẹ.

Hoài vẫn nuôi cái mầm ước mơ ấy. Con tàu mang theo bóng hình của mẹ không lớn lên như cuộc đời của Hoài nhưng nó vẫn in trong tâm tưởng của Hoài. Thời gian trôi qua, con tàu nâu trầm ngày một nâu trầm hơn. Nước sông ngấm vào từng thớ vỏ của nó, bóng loáng lên, đẹp hơn nhưng lặng lẽ và u buồn hơn. Bây giờ, điều mà Hoài lo sợ nhất có lẽ là sự biến mất của chiếc tàu và sự ra đi của bà. Mỗi lần ngồi nhổ tóc sâu cho bà, Hoài lại ướt đôi mắt. Bà như ngọn đèn trước gió. "Hoài đẹp như mẹ" - bà nói vậy. Tóc Hoài dài, da dẻ Hoài trắng hồng như da dẻ của mẹ, nắng không thể ngấm vào da Hoài.

Hoài vẫn thường thấy mẹ trở về trong giấc mơ nhưng chiếc tàu gỗ nâu không chịu cập bến. Hoài chới với đưa bàn tay theo về phía chiếc tàu để nắm níu nó lại nhưng chiếc tàu ở xa quá.

Có lần, Hoài mơ một buổi chiều, đứng trên bến sông, bỗng thấy chiếc tàu chạy ngược, không xuôi chiều về xóm vô danh mù tít như từng ấy năm chiếc tàu vẫn chạy. Tàu ngược chiều. Nhưng chuyến tàu ngược ấy mang đến cho Hoài một niềm hy vọng mới, khi thấy bóng dáng một phụ nữ ngồi cạnh người đàn ông trên mũi tàu ngóng về phía Hoài, với tay về phía Hoài. Lòng Hoài vỡ òa. Đúng thật mẹ rồi. Mẹ đứng trên mũi tàu nhìn về phía Hoài. Một niềm hạnh phúc dâng lên ngập lòng Hoài. Hoàng hôn chập choạng, mẹ với ba bước lên bờ đất...