Đất ấm tình người

Hà Nội là chốn để mơ mộng, chờ mỗi mùa tới, phố nắng nóng hầm hập giữa hè hay se se thu xuân, đến lạnh buốt qua từng cơn gió khi vào đại hàn. Mùa nào hoa ấy, cứ bung nở thơm tho dịu dàng. Phố đêm vẫn rất hiền với đèn vàng, với lá non lao xao, cũng có khi là lá vàng giòn dưới chân.

Hà Nội thường thường với ướt át, ẩm nồm mưa mùa xuân, kim châm mưa mùa đông hay trĩu nặng mưa mùa hạ… Con người cứ kiên nhẫn và trì níu quá khứ, tính cách cũng vì thế mà nặng suy tư.

TP HCM thì mùa giản đơn hơn. Mùa cứ tính hết mưa rồi nắng. Mưa triền miên ngày qua ngày rồi lại chợt tạnh ráo, nắng gắt gay mà nương vào bóng râm ven đường cũng đủ để thở phào.

TP HCM là những con phố, cửa hiệu, người qua lại tấp nập ồn ào. Một bữa ăn uống tụ tập bạn hữu, không có đàn guitar để cùng nhau nghêu ngao gần chục tiếng đồng hồ thì cũng bắc dàn loa ra giữa đường để hát.

Chị Nguyễn Ngọc Quang Thanh vừa bán nước vừa tranh thủ chăm sóc chim bồ câu ở khu vực nhà thờ Đức Bà (TP HCM) Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Người Hà Nội uống ào ào để nhanh say, người TP HCM cứ nhấp môi kéo dài để nằm muốn ngất. Chất men cho người Hà Nội được thỏa lòng chém gió bàn chuyện, chất men với người TP HCM đơn giản là để người gần nhau hơn.

Nhưng lạ làm sao, Hà Nội hay Hải Phòng khi vào Nam, lại như được tựa nương để khơi mở những nguồn năng lượng mới. Vào làm ăn kinh doanh, ngoài người Hoa thì Hà Nội hay Hải Phòng đều nhanh chóng phát triển và trụ lại.

Thế nên dần dà, TP HCM cứ mở rộng lòng bao la mà đón người đến từ tứ xứ. Nơi rất nhiều việc để người lao động chăm chỉ có thể kiếm sống, người trí thức có nơi tỏ bày, người sáng tạo có thể biến dự tính thành thực tiễn, người kinh doanh nhanh nhẹn thấy nhiều cơ hội có thể kiếm ra tiền.

***

Sống ở thành phố này, con người phải tập dịu. Tránh xung đột và tranh cãi, người sống ở đây cần nhất là làm việc, được việc. Vật chất là thứ cần thiết cho sự tồn tại, nơi chốn phát triển kinh tế lại càng cần có hàng đầu, nên con người để phù hợp được với đất này thì buộc phải hết sức tỉnh táo và thực tế.

Người TP HCM không thích hứa hẹn, mọi thứ được nhìn nhận qua từng việc làm cụ thể, kết quả đạt được và không thể thiếu sự tín nghĩa. Dối trá, khoa trương, ích kỷ, độc ác… không bao giờ có chỗ tồn tại khi muốn sống nơi đây.

Là nơi nương náu của bao người tha hương nên người thành phố rất dễ dàng giúp đỡ người mới tới. Họ làm từ thiện, việc nhỏ như mua vé số, cho tiền người hành khất, lớn là hỗ trợ cơ sở vật chất hạ tầng, trợ cấp lương thực, xây nhà cửa cho người nghèo không nơi nương tựa, góp tiền của, công sức vì sự phát triển tích cực xã hội chung, gần đây là chung tay đẩy lùi dịch bệnh… dễ dàng như việc đương nhiên. Làm xong thì cũng quên đi, không nghĩ ngợi, day dứt nhiều. Có nhiều người làm từ thiện xuất phát thực sự từ tâm "từ" và lòng "thiện", mà người được nhận không biết danh tính, địa chỉ. Đó cũng là một cách hay để tránh dây dưa phiền hà hay bận tâm. Đúng kiểu "Sống trong đời sống cần có một tấm lòng. Để làm gì em biết không? Để gió cuốn đi, để gió cuốn đi…" như nhạc sĩ Trịnh Công Sơn từng viết.

Người miền Nam sống ở TP HCM rất dễ cho đi. Cũng dễ mủi lòng trước sự khốn khó của người khác. Lạ ở chỗ người Nam nghèo lắm, trong túi có khi chỉ còn vài chục ngàn đồng nhưng cũng không quên móc ra khi gặp người còn cần hơn mình. Ở thành phố này sẽ không khó bắt gặp người lao động nghèo vật chất mà giàu tự trọng. Họ chỉ đổi công sức để lấy tiền chứ tuyệt đối không xin, không lấy của thừa. Trên ngách phố vỉa hè, bạn sẽ có dịp gặp không ít người bán vé số mà khi biếu tiền không mua vé, họ từ chối ngay hoặc cố nhét vào tay bạn tờ vé số đồng giá trị. Rất dễ dàng được nghe những lời vui vẻ hay cái cúi đầu cảm ơn khi mua một món đồ dù nhỏ từ người bán hàng rong. Còn với người ăn xin, là lời cầu phúc.

Vì miếng cơm manh áo, nhiều sự hỗn tạp đã bị pha trộn vào nét văn hóa của lòng tự trọng ấy nhưng bên trong mạch nguồn vẫn ấm áp chảy và không khó để có thể nhận ra.

Tiền lẫn lợi ích cụ thể với người lao động vẫn đặt lên hàng đầu nhưng cái tình mới là sự quyết định cho gắn bó dài lâu. Người Nam biết giữ ơn và mang ơn để có cơ hội thì trả ơn. Nhưng nếu làm điều xấu đến họ thì họ sẽ kể cho người khác nghe, thậm chí cứ giáp mặt là sẽ không ngần ngại chửi mắng thẳng. Thái độ sống rạch ròi như thế nên cũng cần đối đáp với họ một cách rõ ràng.

***

Ở giữa thành phố đông dân này, nơi mỗi người là một kiểu tính cách khác nhau, chỉ cần sơ sẩy tin người một cách hời hợt, nông cạn là bạn có thể bị mất trắng; ngược lại, sự cẩn thận, sáng suốt, tử tế thì cũng thể có hết. Sự tồn tại hoàn toàn chủ động xuất phát từ chính bạn. Nếu gieo hạt giống nào trên đất này thì quả cũng tới nhanh chóng. Chỉ cần mất đôi năm là bạn có thể biết rõ mình có phù hợp với đất này hay không.

TP HCM, nơi dòng chảy rất cuốn xiết lẫn ồn ào, cuốn phăng con người theo để nếu không chậm thì chẳng có thời gian để quan sát, suy ngẫm, nhìn nhận lại. Duy trì được mục đích ban đầu kiên định thì bạn sẽ tới nơi. Nhưng lơ đễnh và phó mặc thì bạn sẽ bị chìm ngập giữa các ảo giác kín đặc không lối thoát.

TP HCM đương nhiên mở rộng và bao dung nhưng lại chỉ với những ai biết thấu hiểu, đủ sự tử tế để có thể đồng chất. Ở đây sự giúp đỡ cũng vô tư nhưng chẳng thể lâu dài. Thời gian ban đầu có cánh tay chìa ra cho bạn níu và đứng dậy, mà cũng chỉ thế thôi, để tiếp tục hành trình, bạn cần phải biết đi một mình và độc lập. Mạnh mẽ, biết tự xoay xở và điều gì bất trắc nhất đến cũng phải tự lo được cho bản thân, TP HCM sẽ dạy những bài học lớn để khơi dậy được nội lực bên trong bạn.

Đừng bao giờ rơi nước mắt để khóc ở thành phố này, sự yếu đuối sẽ nhanh chóng bị cho rớt lại, kèm theo coi thường. Muốn tìm cho bản thân cơ hội, cần tập bỏ đi những cảm xúc. Ý chí, kiên trì, mục đích và lý tính là hành trang để bạn đặt từng bước chân. Con người nơi đây khi đã giúp bạn dù không còn nhắc đến, tốt nhất hãy cho họ thấy bạn nhận là để nỗ lực, phát triển và khi có thì biết cho đi. Thành công của bạn chính là sự đền đáp đầy đủ đối với những ai đã chở che và cho bạn chỗ tựa nương ban đầu khi còn yếu.

Khi có ai đó nói rằng bạn hợp với TP HCM và đó là mảnh đất đầy tiềm năng để bắt đầu cuộc sống mới thì với những trải nghiệm hoàn toàn cá nhân từ tôi ở trên, bạn hãy chậm lại, tập lắng lại để tìm hiểu, cảm nhận được hơi thở, khí chất nơi đây.

Ở bất kỳ nơi đâu cũng vậy, sự hòa hợp giữa con người với con người, con người với đất là cái móng vững chắc cho sự tồn tại. Và nếu như biết rằng thành phố không phải là nơi mình thuộc về thì vẫn còn nơi nương náu tốt nhất đó chính là nguồn cội, quê hương.