Gánh khoai từ của mẹ

Tôi không định mua nhưng cũng vui vẻ lấy hết. Bởi lời mời của bà cụ y như câu thần chú kéo ngược thời gian, tôi thấy mình nhỏ dại như cô bé của những ngày xưa trông mau tới Tết để được theo mẹ đi chợ, để được ăn khoai từ.

Nhà tôi sát nách chợ Xởm, cái chợ nhỏ, họp nhanh, tan sớm. Chợ quê nghèo nhưng vui, chợ Tết thì càng vui hơn. Những ngày giáp Tết ai cũng tranh thủ đi chợ, kẻ khiêng người gánh tấp nập, đông vui. Mẹ tôi tỉ mẩn xếp đầy 2 thúng sản vật của nhà: khoai từ, dưa leo, côve, bưởi, mận… Gánh hàng của mẹ, giá trị nhất là khoai từ. Khoai từ được bày bán rất nhiều trong chợ nhưng gánh khoai từ của mẹ là ngon nhất. Quê tôi hồi đó, ngày Tết có tô canh khoai từ nấu xương là "sang chảnh" rồi. Giống khoai từ của mẹ có "xuất xứ" hơi bị… đặc biệt. Mẹ kể hồi đi cắt lúa mướn ở Vạn Giã, có chàng thanh niên người Bắc theo tán tỉnh, có lần anh về quê chơi rồi đem vào tặng mẹ túm khoai từ bảo mang về quê trồng. Giống khoai từ ấy rất ngon, hội đủ 3 tố chất: dẻo, bùi, ngọt nên mẹ rất quý. Nhà tôi không có đất vườn, thẻo đất sát rào dâm bụt được mẹ cuốc, vun thành giồng cắm cọc, làm giàn cho dây khoai từ leo. Khoai từ có ưu điểm dễ sống, ít sâu bệnh nên dù chút đất thịt sát rào, chi chít rễ cây thì khoai vẫn xum xuê củ.

Cỡ giữa tháng 11 âm lịch, trời còn mưa còn lạnh, mẹ chưa đào khoai thì tôi đã ngồi canh, đợi mẹ ra đồng sẽ lén ra bới gốc. Trời lạnh, được ăn khoai từ luộc là nhứt hạng, nếu có chén đường cát để chấm nữa thì tuyệt cú… mèo! Thường thì tới đầu tháng chạp, khi thấy những lá dưới gốc chuyển sang màu vàng, bới chút đất kiểm tra, thấy vỏ khoai chuyển màu nâu sẫm mẹ mới thu hoạch khoai.

Hai thúng khoai từ to, mẹ để dành một rổ to để lo cúng kính ba ngày Tết. Còn lại mẹ chia đôi, một nửa đem ra chợ, nửa còn lại chia thành nhiều phần nhỏ, đợi đến hai bảy, hai tám Tết thì sai tôi đem sang cô bác hàng xóm và nói: "Mẹ gửi thím/bác ăn Tết cho vui!".