Minh Vương: Họ không công bằng với chúng tôi

Phóng viên: Thông tin từ Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL), NSƯT Minh Vương, NSƯT Thanh Tuấn, NSƯT Giang Châu… không có tên trong danh sách đề nghị tặng danh hiệu NSND đợt này của Hội đồng Cấp nhà nước xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT (gọi tắt Hội đồng cấp nhà nước) lần thứ 9 năm 2018. Đây là lần thứ ba NSƯT Minh Vương bị loại, ông nghĩ gì?

- NSƯT Minh Vương: Tôi cho rằng Hội đồng Cấp nhà nước đã không công bằng với chúng tôi. Tôi là người bị tổn thương nhất vì đã 3 lần bị đánh trượt. Tôi không cần phải nói thêm về sự cống hiến của mình, chỉ tự hỏi bản thân đã làm điều gì chưa đúng, để các thành viên của hội đồng này khi bỏ phiếu kín lại loại tôi một cách bất minh như thế?

NSƯT Minh Vương

Ông cho rằng có sự bất minh trong việc xét duyệt danh hiệu cho cá nhân ông?

- Tôi nói cho không riêng bản thân tôi mà cho cả những nghệ sĩ đã có nhiều cống hiến. Trước hết, tôi là một nghệ sĩ công dân, vì yêu nước, yêu sân khấu mà đã thẳng thừng từ chối hồ sơ đoàn tụ gia đình do ba má tôi là công dân Úc bảo lãnh vào đầu thập niên 1990 để ở lại quê nhà, tiếp tục cống hiến, tiếp tục sống với sân khấu cải lương. Hơn 20 năm, tôi chấp nhận lương vài chục đồng một suất hát của đoàn hát quốc doanh để gắn bó với sân khấu, đó là Đoàn Văn công TP HCM, tiền thân của Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang bây giờ. Đến khi nhà nước thành lập Đoàn Cải lương 284, tôi cũng hy sinh quyền lợi của mình, vẫn gắn bó, vẫn đồng hành, vẫn chấp nhận đồng lương của một nghệ sĩ công dân. Nếu khi đó tôi từ chối, chạy theo lợi nhuận, đi hát các đoàn tỉnh để có cát-sê cao thì đã không vì quyền lợi tập thể. Một điều lạ là nhìn lại toàn đoàn nghệ sĩ đi diễn châu Âu đợt tháng 2-1984, trước khi thành lập Đoàn Cải lương 284, tất cả đều được phong tặng danh hiệu NSND, riêng tôi bị rớt lại, phải chăng có sự đố kỵ nào đó đối với cá nhân tôi?

Hai lần trước làm hồ sơ xin được xét tặng danh hiệu NSND nhưng đều bị loại, ông nghĩ sao mà còn làm thêm lần này để lại bị loại lần 3?

- Những lần trước, có ý kiến cho rằng chính hội đồng xét duyệt của TP HCM đã tự loại nghệ sĩ của đơn vị mình, trước khi đưa danh sách lên hội đồng chuyên ngành trung ương nhưng lần này Hội đồng TP đã đặc cách cho 3 anh em tôi để có tên trong danh sách gửi lên trung ương, nào ngờ hội đồng trung ương lại loại do chúng tôi không đủ số phiếu theo quy định. Như vậy phải chăng có sự đố kỵ? Hay vì chúng tôi ở xa "mặt trời" nên thấp cổ bé họng trong việc tự quảng bá, lăng-xê cho mình? Danh hiệu NSND là phần thưởng cao quý mà nghệ sĩ nào cũng mong có được nhưng cách xét tặng căn cứ vào kết quả bỏ phiếu kín như thế thì không công bằng với chúng tôi.

Có dư luận cho rằng ông chẳng màng quan tâm các kỳ liên hoan, hội diễn sân khấu cải lương chuyên nghiệp toàn quốc do Bộ VH-TT-DL tổ chức nên...?

- Đó là nhận định mang tính vu khống. Nên phân biệt rõ cơ chế hoạt động sân khấu của hai miền. Ở miền Nam, nghệ sĩ chúng tôi đa phần hoạt động độc lập, không như ở miền Bắc là thuộc nhiều đơn vị nghệ thuật quốc doanh. Vì là đơn vị xã hội hóa nên chúng tôi phải tự nuôi sống bản thân mình qua những chiếc vé bán ra, khán giả mua vé nuôi chúng tôi. Các đơn vị xã hội hóa không có nguồn kinh phí cấp phát của nhà nước để làm vở tham gia hội diễn như các đơn vị quốc doanh.

Quan trọng hơn là thế hệ nghệ sĩ lớn tuổi như chúng tôi nhiều năm liền ngồi ở ghế giám khảo các cuộc liên hoan, cuộc thi hát cải lương, đứng làm thầy trên bục giảng nên không thể tranh giành vai diễn với học trò của mình trong các dịp hội diễn để kiếm huy chương vàng, huy chương bạc cho đạt chuẩn NSND. Không mặt mũi nào chúng tôi làm điều đó chỉ để lo cho mục đích có danh hiệu của mình.

Theo quy trình thủ tục, sau khi đăng tải danh sách 77 hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu NSND và 303 hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu NSƯT đạt tỉ lệ phiếu đồng ý từ 90% của thành viên Hội đồng Cấp nhà nước trên website của Bộ VH-TT-DL, bộ cũng thông báo tổ chức lấy ý kiến người dân trước khi Hội đồng Cấp nhà nước hoàn thiện hồ sơ gửi đến Ban Thi đua - Khen thưởng nhà nước. Ông có đề đạt ý kiến gì?

- Tôi cho rằng đã nhiều đợt rồi, sau mỗi lần có kết quả xét tặng danh hiệu, anh em nghệ sĩ lại bị tổn thương. Cách xét tặng thông qua kết quả bỏ phiếu của hội đồng như một cách cào bằng giá trị của người nghệ sĩ, là không hợp lý.

Tôi tin chắc có nhiều thành viên trong hội đồng gồm 15 người bỏ phiếu mang tính quyết định ấy không biết chúng tôi là ai. Chỉ cần 2 lá phiếu không đồng thuận của họ xem như chúng tôi trượt. Như vậy có hợp lý không? Sự thương ghét qua từng lá phiếu là không thể hiện được sự công tâm trong đánh giá công lao cống hiến và sức lan tỏa của người nghệ sĩ đối với nghệ thuật và trong lòng công chúng.

Báo chí và những nhà chuyên môn đã từng lên tiếng về việc xét tặng danh hiệu dựa theo huy chương vàng, huy chương bạc và hội đồng nhà nước cũng đã cho rằng đó là chỉ là một tiêu chí đánh giá. Nhưng qua đợt này, tôi vẫn thấy họ chỉ có thể dựa vào tiêu chí huy chương để đánh trượt chúng tôi: Minh Vương, Thanh Tuấn, Giang Châu.

Tôi được biết ở những đợt trước, cũng chỉ vì thiếu 2 phiếu của hội đồng này mà chị Bạch Tuyết bị trượt. Đến khi được xét đặc cách thì Bạch Tuyết mới có danh hiệu NSND. Nghe chua xót quá! Chúng tôi làm nghệ thuật là cống hiến nên cần sự đánh giá đúng mực, công tâm. Tôi tin tưởng người dân sẽ có ý kiến về trường hợp của chúng tôi. 

NSƯT Thanh Tuấn:

Tôi muốn đối chất

Qua thông tin chính xác từ một số thành viên có dự cuộc họp vừa qua, tôi thiếu 3 phiếu, không đạt 90%. Vậy tôi muốn biết 3 thành viên không bỏ phiếu cho tôi là ai và tôi muốn đối chất với họ. Tôi muốn lắng nghe ý kiến của họ về những khuyết điểm, những hạn chế của tôi, để tôi phấn đấu hoàn thiện mình. Vụ thi đua khen thưởng Bộ VH-TT-DL có dám làm điều này?

Chúng tôi rất cần sự minh bạch trong nhận xét, đánh giá, để danh hiệu thật sự mang ý nghĩa tích cực, tác động đến quyền lợi, nghĩa vụ của người nghệ sĩ, để thế hệ trẻ nhìn vào đó mà phấn đấu, vì những người đi trước đã được một hội đồng chuyên ngành có uy tín làm công việc thẩm định minh bạch.

NSƯT Giang Châu:

Buồn và tổn thương

Khi được bạn bè đồng nghiệp chúc mừng sau khi TP HCM đưa tên vào danh sách đề nghị được xét duyệt NSND lần này, lúc đó tôi đã rất xúc động. Nghĩa là hội đồng cấp TP, nghệ sĩ đồng nghiệp đã ghi nhận mình. Nhưng khi nghe báo chí đưa tin mình bị hội đồng trung ương loại, cảm giác rất buồn. Tôi buồn nhưng không dám tin kết quả này sẽ thay đổi. Mình càng mổ xẻ càng thấy bị tổn thương. Tôi không muốn mình bị tổn thương thêm.

T.HIỆP ghi