1. Như một chút hẫng hụt kỳ lạ khi cảm giác nhớ rừng quay quắt bỗng ào ạt ngập đầy tâm trí khi ban mai thức dậy nơi Sài Gòn phố. Không nghe tiếng rừng xào xạc gió, tiếng ve kêu rào rạt, tiếng các loài chim rừng hót ríu ran…Và bỗng thèm cái mùi rừng từ lá rụng gặp mưa, từ những loài hoa rừng có tên và không biết tên, thèm cái cảm giác chao chác có chút hồi hộp sờ sợ từ đám côn trùng bay loạn xạ dày đặc mỗi khi có ánh sáng, thèm chạm vào trong veo ngọt ngào giọt sương đọng trên mầm non xanh nhú giữa thân cây cổ thụ bạc phếch..
Vâng! Chỉ có vỏn vẹn 90 giờ, ở rừng, một khoảng thời gian đếm được chóng vánh nhưng không thể đong đo dễ dàng nỗi nhớ những cánh rừng phía Bắc Tây Ninh mang cái tên nghe đâu xa vắng thần thoại Rùm Đuôn, Chàng Riệc, Lò Gò, Đa Ha, Tà Xìa, cùng với các con suối Tiên Cô, suối Chò, thượng nguồn sông Vàm Cỏ Đông, trảng A Lân, trảng cỏ Tà Nốt…, mà lại để vấn vương đến xao xác lòng khi tạm biệt.
Đoàn nhà văn TP HCM dưới gốc cây gừa cổ thụ bên bờ sông Vàm Cỏ Đông trong chuyến đi thực tế sáng tác từ ngày 14 đến 17-4
Những con đường mòn quanh co giữa rừng, rêu bám từng mảng nhỏ ánh nhiều màu trong nắng được lọc qua vòm lá rừng giống muôn vàn mảnh ngọc vụn, hai bên rìa đường hoa cỏ quấn níu, chân bước lúc đầu có chút ngập ngừng như thăm dò, rồi cảm giác thân thiện dịu dàng ùa đến khi chạm vào gốc những cây bằng lăng, cây dầu song nàng, trắc, gõ mật, căm xe, trai…cổ thụ. Cây thì thân trắng bạc, cây thân mốc thếch, cây thân xù xì, cây nào cũng cao vút như xuyên thẳng trời xanh làm thành vòm lá kiêu hãnh tít tắp trên khoảng không cánh rừng.
Thi vị nhất là họ hàng các loài tầm gửi, từ những cây dương xỉ rậm rịt chen lấn xô đẩy tranh giành ồn ào hướng nắng, những loài dây leo khiêm nhường mỏng manh quấn quanh thân rễ chủ mềm mại bình dị đến nao lòng, đến các loài phong lan cheo leo thân cành cao một cách sang chảnh, chúng tập họp như một quần cư đông vui, cho những cây cổ thụ có bầu có bạn, đỡ đơn côi đời cây trăm năm, vài trăm năm…
Không biết có phải lúc vào rừng đúng thời điểm bầy chim sau bữa trưa no đủ, đã tụ về các lùm cây, cùng cất tiếng hót, tạo thành một bản hòa tấu nhạc rừng nhiều cung bậc trầm bổng. Ngồi trong chiếc lán lợp lá trung quân, gió rừng riu riu qua các tàng cây, lá rừng đón gió như ngàn triệu quạt mát, một chút tĩnh lặng phiêu du lắng nghe tiếng chim rừng, cánh rừng có lúc rộn ràng như một dàn hòa âm nhiều giọng, có giọng thánh thót lanh lảnh kiêu kỳ, có giọng đục khàn đầy uy lực mà chừng mực, có giọng róng riết thách thức như cà khịa tranh giành, có giọng nghe nhỏ nhẹ hiền hòa dễ thương. Và có đôi khi, cả bầy ve cùng cất tiếng hòa vào, tạo thành một bản giao hưởng rừng mê hoặc, khó có thể quên.
2. Có chút ngỡ ngàng thao thiết tâm can khi đến Vườn quốc gia Lò Gò- Xa Mát trải rộng trên địa bàn huyện Tân Biên của tỉnh Tây Ninh, cách TP Hồ Chí Minh 135 km, phía Tây có sông Vàm Cỏ Đông bao bọc, thượng nguồn từ Campuchia, phần chảy sang nước Việt có chiều dài khoảng 20 km, lòng sông rộng 10-20m, là ranh giới tự nhiên giữa Việt Nam - Campuchia.
Lên đò ngược dòng Vàm Cỏ Đông ở phía thượng nguồn
Theo thống kê, diện tích Vườn quốc gia Lò Gò- Xa Mát là 19.156 ha, riêng khu rừng đặc dụng chiếm tới 26% tổng diện tích rừng che phủ tự nhiên của tỉnh Tây Ninh. Hệ thực vật có tới 696 loài và cây có thể dùng làm thuốc có tới 158 loài, cây cho gỗ là 58 loài, cây làm cảnh 21 loài, cây thực phẩm là 10 loài và cây dùng làm rau là 7 loài. Hệ động vật số lượng lên tới 58 loài bò sát, 28 loài ếch, 88 loài cá, 128 loài côn trùng, có một số loài quý hiếm như: voọc chà bá chân đen, voọc bạc Đông Dương, cu li nhỏ, hệ chim với số lượng lên tới 203 loài trong đó có nhiều loài chim nước quý hiếm như Giang sen, Già đẫy Java, Cò nhạn, Le khoang cổ…
Khi gần như các vùng lân cận rừng đã trắng, thì nơi đây như một thiên đường của thiên nhiên với rừng nguyên sinh, rừng đặc dụng, xanh đến ngút mắt, xanh đến thẳm xanh, xanh cả màu nước sông nước suối, một màu xanh rừng đẹp đến ngây ngất.. Ngồi trên đò chạy dọc đường biên giới thủy, thượng nguồn sông Vàm Cỏ Đông, nhìn ven bờ là những vệt xanh rừng ngập nước, nghe trỗi dậy tình yêu như mật ngọt với rừng, đặc biệt, về phía Việt Nam có một rừng Gừa cổ thụ, có những gốc ngàn tuổi rễ chằng chịt quấn níu như đan móc cắm sâu vào lòng sông sâu, thảm lá rụng hình như cả mấy trăm năm chồng chồng lớp lớp...
Và khi đến đây, ngồi dưới bóng Gừa, nằm trên thảm lá, nghe những câu chuyện về cuộc chiến giữ đất giữ rừng, cảm nhận tình yêu từng tấc đất Tổ quốc thiêng liêng đến nghẹn ngào... Trong cái nắng hanh hao cuối mùa khô, đi trong những tán rừng, theo vệt đường tuần tra biên giới, nghe sao lòng mình cũng xanh mát dịu ngọt, để lắng đọng tâm can cảm xúc thiêng liêng khi chạm tay vào cột mốc quốc gia 132-2, mắt bỗng cay cay…
Đường vùng biên ở Chàng Riệc
Lò Gò- Xa Mát, nơi trảng cỏ Tà Nốt, chiều rơi dần, vệt nắng cuối ngày cũng chạy từ từ nơi trảng cỏ về phía bên kia của nước bạn, trên tháp 7 tầng ở độ cao 33 m, trong bạt ngàn gió, trong bạt ngàn mây, thinh không vài cánh cò chao liệng, phóng tầm mắt quan sát cả một vùng biên cương rộng lớn, bên bạn là màu đất đỏ trống huơ trống huếch, bên này mình là vạt rừng xanh, xanh đến thắt lòng, se sắt lo làm sao giữ được màu xanh bền vững… Nghe nói, tới mùa mưa, trảng ngập nước và cỏ, cỏ sẽ làm nên một thảm xanh non tuyệt đẹp, soi bóng mình trên mặt nước là mềm mại nhánh cỏ lung linh vờn quanh, tạo bóng ảnh như thơ như mộng.
3. Nghe cái chữ "về nguồn", "địa chỉ đỏ" sao như một linh thiêng khó diễn tả. Băng mình trong khu rừng già, giữa tiếng ca của đoàn người những ca khúc cách mạng đi cùng năm tháng, bỗng như xuyên không thời gian ngược về nửa thế kỷ trước, để nghe âm vang "ra đi ra đi bảo tồn sông núi/ ra đi ra đi thà chết chớ lui..". Không phải là lần đầu tới đây, nhưng hình như mỗi lần đặt chân vào chiến khu "R", là một niềm phấn khích kỳ lạ, như có một dòng chảy rần rần trong người, như đang là chiến sĩ Giải phóng hành quân ra trận năm xưa…
Bắc Tây Ninh- "thánh địa" của kháng chiến, trong 15 năm, từ khi ngọn lửa Ðồng Khởi 1960 đến ngày thống nhất đất nước 1975, cơ quan Trung ương Cục miền Nam đã đứng chân vững chắc tại vùng rừng núi nguyên sinh hiểm trở với nhiều tầng cây che phủ Rùm Đuôn, Chàng Riệc, thuộc địa bàn huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh. Nơi đây ghi dấu cuộc sống và làm việc trong những tháng năm kháng chiến trường kỳ gian khổ của các nhà lãnh đạo lỗi lạc của Ðảng, Nhà nước, quân đội ta và những nhân sĩ trí thức yêu nước nổi tiếng lẫy lừng "bỏ phố lên rừng" tham gia kháng chiến.
Căn cứ Trung ương Cục đã đi vào lịch sử với biệt danh bất tử là "R". Từ "R", các lãnh đạo cuộc cách mạng đã chỉ đạo làm nên chiến thắng, từ "Chiến tranh đặc biệt", "Chiến tranh cục bộ", "Chiến tranh phi Mỹ hóa và Việt Nam hóa" đến Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 toàn thắng, đặc biệt đã bẻ gãy trận càn Junction City của Mỹ từ 22-2 đến 14-5-1967 đánh trực diện vào "R".
Đoàn nhà văn TP HCM tham quan khu di tích Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam
Những tướng lĩnh Mỹ trên chiến trường miền Nam Việt Nam gọi "R" là "Nhà trắng và Lầu năm góc của Việt Cộng giữa rừng già". Trong những năm 1965 - 1967, nhiều ký giả và nhà văn quốc tế đã đến thăm căn cứ "R" huyền thoại như phóng viên Báo Sự Thật của ĐCS Liên Xô; phái đoàn Báo chí - Nhiếp ảnh - Truyền hình Trung Quốc; nhà báo Úc- Wilfred Graham Burchett; nhà báo Báo Nhân đạo của Ðảng Cộng sản Pháp - Madeleine Riffaud; nhà văn- nhà báo Ba Lan - Monika Warnenska; phái đoàn báo chí Triều Tiên; phái đoàn báo chí Cuba... Sau khi về nước, họ đã viết nhiều cuốn sách và những thiên phóng sự rực lửa chiến trường Việt Nam, góp vào tiếng nói của những người bạn quốc tế yêu hòa bình ủng hộ nhân dân Việt Nam kháng chiến chống đế quốc Mỹ.
Rừng ở đây còn gắn với tên tuổi nhiều vị lãnh đạo đã đi vào lịch sử cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của quân và dân Việt Nam. Suối Nhung, suối Linh gắn với Bí thư Xứ ủy, Bí thư Trung ương Cục Nguyễn Văn Linh; suối Mây, núi Ðất gắn với đại tướng Nguyễn Chí Thanh; suối Tiên Cô, Rùm Ðuôn, Chàng Riệc gắn với Bí thư Trung ương Cục Phạm Hùng; suối Chò, trảng A Lân gắn với luật sư Nguyễn Hữu Thọ, kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát...
Buổi chiều nhạt nắng rừng, bên con suối Chò mùa nước cạn, in bóng lá trong xanh tới đáy nước, những tảng đá lô xô rêu trơn mượt, được biết nơi đây từng là bến "tắm tiên" của các nữ chiến sĩ trong "R", bỗng nghe lao xao trong gió tiếng con gái cừời đùa vọng vang rừng, chợt rưng rưng nghẹn người khi nghe câu chuyện nữ liệt sĩ Huỳnh Lan Khanh, con gái thứ ba của kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát, đã hy sinh anh dũng tại đây...
Có khoảnh khắc giữa trưa nắng, khi chúng tôi đến đây, cả khu rừng cây bỗng yên ả đến kỳ lạ, không biết có phải hương linh 14.000 liệt sĩ hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia, trong đó có gần 700 liệt sĩ là người Hà Nội, nằm trên đồi 82 thuộc chiến khu "R" đang lẩn khuất nơi này? Đang ấn ký cho chúng tôi, những nhà văn, nhắc nhở không để họ bị lãng quên trên những trang viết của mình.
4.
Bình minh rừng sau mưa trong veo đến ngọt ngào, chỉ có tiếng chim hót chào nắng đang bừng lên trên các ngọn cây, thi thoảng vài tiếng rơi tinh nghịch của giọt mưa đọng trên lá xuống thảm lá khô... Chợt nhớ cũng tháng Tư, khi phỏng vấn một cựu Giải phóng quân- nhà văn cho bài báo có tên "Ngày dài nhất của chiến tranh" về ngày 30-4, ông đã nhắc đến khu rừng: "Nghe tin ta đã cắm cờ trên Dinh Độc Lập, tôi và mấy anh em ở R lẳng lặng ra rừng, mỗi người một góc ngồi khóc. Khóc vì mừng, khóc vì thương đồng đội đã hy sinh. Đêm đó, nghe tiếng súng bắn lên trời rất nhiều, nhưng không phải là tiếng súng của chết chóc mà như tiếng gọi bầy báo tin vui cho nhau...".
Bến đò đồi Thơ một thời, bên kia sông là nước bạn Campuchia
Còn trong tôi là bao cảm xúc dù không phải lần đầu tới miền rừng này, nhưng mỗi lần tạm biệt lại một lần cảm giác mình còn mắc nợ những trang viết về nơi đây, mắc nợ những anh linh liệt sĩ, những người nằm lại giữa rừng nơi miền biên viễn Tây Nam Tổ quốc.
Tây Ninh- TP Hồ Chí Minh
(Tháng 4-2021)
và quét mã QR
Bình luận (0)