Sống và viết ở Việt Nam

Khi trở về với quê chồng Bình Định, người con gái Ý tóc vàng, mắt xanh Elena Pucillo Truong đã tự tay múc gàu nước tại giếng cổ ở Bảo tàng Quang Trung và uống ngon lành. Chỉ với việc này, người Bình Định đã xem cô con dâu nước ngoài là "con cháu Quang Trung" và dành cho bà nhiều thiện cảm.

Một tình yêu kéo dài 13 năm (1972-1985), vượt bao trở ngại, chàng kỹ sư Trương Văn Dân và tiến sĩ ngôn ngữ Elena Pucillo mới nên duyên chồng vợ. Năm 2012, rời công việc và địa vị ở Ý, họ cùng nhau trở về Việt Nam, bắt đầu hành trình sống và viết trên đất Việt. Elena sáng tác bằng tiếng Ý và chính Trương Văn Dân chuyển ngữ sang tiếng Việt. Họ có nhiều đầu sách được xuất bản, một số tác phẩm được chú ý. Năm 2015, tùy bút "Một phút tự do" của Elena Pucillo Truong được tặng thưởng của Hội Nhà văn TP HCM.

Nữ nhà văn Elena Pucillo Truong (giữa) cùng nhà văn - dịch giả Trương Văn Dân (trái) giao lưu tại Đường sách TP HCM. Ảnh: HIỀN MINH - MINH LÊ

Tác phẩm "Vàng trên biển đá đen" của Elena Pucillo Truong, cùng với "Milano Sài Gòn đang về hay sang" của Trương Văn Dân lại làm nóng văn đàn TP HCM những ngày cuối năm 2018, bởi cái lạ từ tựa đề đến những thông điệp họ gửi gắm sau từng trang viết. "Biển đá đen" là cách nói ví von của Elena về cao nguyên đá Hà Giang. "Vàng trên biển đá đen" là những dòng đẹp như thơ về cô giáo và những học trò trên cao nguyên đá. Với "Con chim nhỏ trong lồng", là sự u uất của một bà mẹ bị con trai và con dâu ruồng bỏ, quay quắt trong chính ngôi nhà của mình. "Chút hơi ấm cuối cùng" lại là câu chuyện thương tâm về người cha bị con cái bạc đãi, một bi kịch trong sân khấu của cõi người… Nhà văn Trương Văn Dân cho rằng nhiều tác phẩm của Elena Pucillo Truong mang đến sự ám ảnh về cuộc sống hiện đại, những phát hiện, góc nhìn riêng biệt của Elena.

Còn với Trương Văn Dân, "về" hay "sang" thì cũng đã đem xa xôi gần lại, là chính ở trong lòng, dù khoảng cách địa lý hai quốc gia đến hơn 10.000 cây số. Theo bạn văn Ngô Quang Hiển, "tình cảm của quê hương, của bà mẹ chồng làm cho cô con dâu người Ý không còn cảm giác đang sang mà đang về. Về nhà. Và khi đã về nhà thì trong tâm hồn Ý đã thật sự có thêm hồn Việt". Trong tập sách này, Trương Văn Dân có những cuộc viễn du và mong mỏi mỗi người rồi sẽ tìm được cho mình "một cõi đi về" phía ánh sáng của tình yêu thương, lòng nhân ái và sự hướng thiện. Trương Văn Dân từng tự sự: "Qua các trang viết đều có phản chiếu một chút người, một chút ta, một chút bạn bè và những cảm nhận về những vấn đề mang tính bản thể: sự sống và cái chết, nhân phẩm và sự sa ngã, khát vọng vô cùng của con người và những hữu hạn của tồn tại…".

Cứ thế, hơn 10 năm qua, họ chọn lối sống giản dị, trong căn hộ chung cư không có thang máy ở TP HCM, cùng nhau viết những trang văn đẹp cho đời. Cách sống, cách chọn lựa và tình yêu của hai người, nói như nhà văn Dạ Ngân, "thật đáng để người đời ngưỡng mộ".

Nhà thơ Thomas Ames và nhà thơ Trương Nam Hương Ảnh: HIỀN MINH - MINH LÊ

Trong một số hoạt động văn nghệ ở TP HCM như ra mắt tập thơ, đêm nhạc tác giả, người ta thường gặp một người đàn ông cao gầy, ngồi nghe chăm chú, thái độ hiền hòa. Đó là Thomas Ames, một người Mỹ, sinh năm 1945 tại bang Texas, một người yêu thơ, yêu Việt Nam. Từng có 4 năm làm kỹ thuật viên hàng không khi nhập ngũ, sau đó ông giải ngũ và làm thuyền trưởng tàu viễn dương chuyên chở dầu mỏ đi khắp nơi trên thế giới suốt 24 năm. Nghỉ hưu, với ông lại là những chuyến đi, để rồi ông đến với Việt Nam trong một dịp tình cờ. "Tôi thích sống ở Việt Nam, tôi ở lại nơi này, đi và viết. Tuổi tác nói với tôi dù tôi sống chậm hơn nhưng những ngôn từ vẫn tuôn trào khi tôi đang sống và Việt Nam là nơi tôi chọn để làm nhà của mình" - ông nói.

Làm thơ từ năm 16 tuổi, mê thơ và viết nhiều thơ nhưng đến cuối năm 2016, ông mới xuất bản tập thơ đầu tay. "Inside the circle" (Giữa vô cực) là tập thơ song ngữ Anh - Việt. Nhiều bài thơ trong tập thơ nói về tình yêu lứa đôi, tình yêu gia đình, tình mẫu tử… bởi tình yêu là vĩnh cửu. Đó cũng là vẻ đẹp của sự tĩnh lặng: "Khóm hoa đang thì thầm với tôi/Chẳng bằng lời mà rọi vào ánh sáng", niềm khao khát tự do: "Cánh chim liệng lao xao trong bão tố/ Vẫn bền gan và rất thong dong"… Nhà thơ Mỹ Teddy Jude Miller đã viết: "Một lần, trên Skype, chúng tôi đã nói về thơ của ông đã phát triển mạnh mẽ như thế nào, vì nơi ông đang sống đã ảnh hưởng đến thơ của ông ra sao. Tôi vui mừng khi thấy cuốn sách này phản ánh những điều tốt đẹp ông tìm thấy nơi ông cư trú và cuộc sống từ những chuyến đi…".

Thomas Ames tâm sự rằng Việt Nam là một nơi không thể nào quên. Vẻ đẹp của Việt Nam, theo ông, không chỉ là những thắng cảnh và các di sản thế giới, mà còn từ những con người Việt Nam. "Tôi muốn gửi gắm rằng chúng ta hãy sống ra sao để cuộc đời mỗi người trở nên có ý nghĩa, có giá trị. Cái đẹp tâm hồn không dành cho những kẻ tìm kiếm quyền lực hoặc quá tự mãn. Hãy cho đi hạnh phúc, hy vọng, gửi tặng một nụ cười và quan tâm đến những người bạn đang gặp. Cuộc sống thật ngắn ngủi, hãy làm cho cuộc sống tốt đẹp với chính bạn và mọi người".

Thomas Ames sống ở cao nguyên, tiếp tục viết những dòng thơ ông ấp ủ ở Đà Lạt, Di Linh, thỉnh thoảng lại về TP HCM thăm bè bạn. Với ông, cuộc sống và thơ đều là những trải nghiệm, tìm tòi. "Chúng ta từ đâu đến và đi về đâu là những câu hỏi luôn luôn có trong mỗi con người, khi chúng ta tiếp tục cuộc sống trên trái đất, chúng ta còn tìm kiếm câu trả lời" - ông đã viết như vậy.