Vàng mã và sự lãng phí

Quan niệm "trần sao âm vậy" đã thúc đẩy việc đốt vàng mã ngày càng tốn kém và quy mô hơn, đặc biệt vào dịp lễ Tết, với niềm tin rằng hành động này sẽ mang lại may mắn và tài lộc. Hệ quả là sự lãng phí tiền của, thời gian, ô nhiễm môi trường và nguy cơ cháy nổ. Quan trọng hơn, thông lệ này đang làm sai lệch bản chất của tín ngưỡng chân chính, cổ xúy cho tư duy mê tín.

Chúng ta có thể học hỏi từ quốc gia có văn hóa tương đồng như Nhật Bản, nơi văn hóa tâm linh tập trung vào sự thanh tịnh và trải nghiệm tinh thần. Người dân đến chùa để tìm không gian yên tĩnh, hòa mình với thiên nhiên thay vì chú trọng dâng cúng vật chất. Họ sử dụng nhang điện hoặc chỉ thắp một nén hương nhỏ, giữ cho không gian thờ cúng trang nghiêm, không khói bụi. Đây là một gợi ý để du lịch tâm linh tại Việt Nam phát triển bền vững hơn.

Ngay cả trong văn hóa tang lễ ở thành thị, dù đã có những thay đổi tích cực như hỏa táng, tâm lý phú quý sinh lễ nghĩa vẫn còn nặng nề. Nhiều gia đình sẵn sàng chi tiền cho những lễ cúng xa hoa với vàng mã kích thước thật, biến việc hóa vàng mã thành gánh nặng tài chính và hiểm họa môi trường.

Đã đến lúc cần có một thái độ khách quan và khoa học hơn. Tôn trọng tự do tín ngưỡng là cần thiết, nhưng cũng phải nhận diện và điều chỉnh những hủ tục lạc hậu. Cần có những khảo sát thực tế để đưa ra giải pháp phù hợp, từ vận động, chia sẻ đến các chế tài pháp lý. Thay đổi một tập tục lâu đời là việc nhạy cảm nhưng tất yếu. Điều này nhằm trả lại sự trong sáng cho văn hóa thờ cúng, để lòng thành và hiếu kính được thể hiện một cách văn minh, giữ gìn truyền thống hiếu nghĩa của dân tộc mà không bị đè nặng bởi gánh nặng vàng mã và sự lãng phí.