VỀ MIỀN TRUNG: Xót xa Lầu Bảo Đại gần 11 năm hoang phế

Ngày 30-7, phóng viên Báo Người Lao Động có mặt tại khu Biệt thự Lầu Bảo Đại (thuộc phường Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa), nhưng lối vào khu vực này bị dự án rào kín. Bên trong, 5 khu biệt thự nằm im lìm, hoang phế, cô độc. Nhiều phần của 2 biệt thự Nghinh Phong và Vọng Nguyệt đã bị hư hỏng. Xung quanh đó, dự án Khu Nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại đang xây dựng dở dang, nham nhở vết đào bới.

Di tích Biệt thự Lầu Bảo Đại gồm 5 biệt thự cổ tên là Xương Rồng, Bông Sứ, Bông Giấy, Phượng Vĩ và Cây Bàng, nằm trên núi Cảnh Long do người Pháp xây dựng năm 1923. Từ năm 1940 đến 1945, vua Bảo Ðại thường tới đây nghỉ dưỡng. Hai biệt thự đẹp nhất đổi tên là Nghinh Phong (Xương Rồng) và Vọng Nguyệt (Hoa Sứ) được chọn làm nơi nghỉ mát của vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương. Biệt thự Nghinh Phong cao 2 tầng, cửa chính quay hướng Đông. Từ sân trước của biệt thự có 2 đường vòng theo 2 hướng xuống chân đồi, trong đó đường vòng hướng Nam là đường bậc thang dẫn đến bãi tắm "Hoàng hậu". Tại đây, có hòn đá tảng to là nơi vua Bảo Đại thường ngồi tận hưởng thú vui câu cá.

Biệt thự Vọng Nguyệt trước đây tầng trệt dùng làm phòng họp, chiêu đãi quan khách, tầng trên là nơi nghỉ của vua và hoàng hậu. Phía trên sân thượng là nơi vua và hoàng hậu đón gió, ngắm trăng lên.

Năm 1995, Biệt thự Lầu Bảo Đại chỉ được UBND tỉnh Khánh Hòa đưa vào danh sách di tích cấp tỉnh với tên gọi là Danh lam thắng cảnh biệt điện Cầu Đá chứ chưa có quyết định chính thức.

Đến năm 2011, theo chủ trương của UBND tỉnh Khánh Hòa, Tổng Công ty Khánh Việt (Khatoco - đơn vị quản lý Lầu Bảo Đại) liên kết với Công ty CP Tập đoàn Hà Đô thành lập Công ty CP Đầu tư Khánh Hà (gọi tắt là Công ty Khánh Hà) thực hiện Dự án khu biệt thự cao cấp Bảo Đại. Theo giấy chứng nhận đầu tư do UBND tỉnh Khánh Hòa cấp vào năm 2013, Công ty Khánh Hà được sử dụng trên 8,9 ha đất và 4,7 ha mặt nước ở khu vực đồi Cảnh Long để xây dựng mới 45 biệt thự và khách sạn 5 sao.

Năm 2014, UBND tỉnh thu hồi 13,6 ha do Khatoco quản lý, giao cho Công ty Khánh Hà thuê để thực hiện dự án. Từ đó đến nay, khu Biệt thự Lầu Bảo Đại đóng cửa với công chúng. Gần 10 năm dự án "giậm chân tại chỗ", đến năm 2023, UBND tỉnh Khánh Hòa mới có quyết định thu hồi 5 căn biệt thự nói trên. Tháng 6-2024, UBND tỉnh Khánh Hòa đã có quyết định xếp hạng Biệt thự Lầu Bảo Đại là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh.

Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa cho hay di tích Biệt thự Lầu Bảo Đại còn lưu giữ 42 hiện vật. Trong đó có 10 hiện vật thuộc nhóm II được đánh giá là có giá trị về mặt thời gian, lịch sử, văn hóa. Số hiện vật này được Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa niêm phong tại 2 căn biệt thự Nghinh Phong và Vọng Nguyệt. Việc di tích này đóng cửa gần 11 năm qua đã gây ra sự lãng phí tài nguyên, văn hóa, một điểm đến rất hấp dẫn khi du khách đến thăm vùng đất này.

Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa cho biết đã lập báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư trình Hội đồng Thẩm định của tỉnh để trùng tu di tích này. Tuy nhiên, hiện nay còn một số vướng mắc. UBND tỉnh Khánh Hòa đã có văn bản chỉ đạo nghiên cứu, xử lý. "Sau khi các chủ trương đầu tư được phê duyệt, chúng tôi sẽ tiến hành trùng tu ngay trong năm 2025" - đại diện sở này cho hay.