60 năm làm giày

 

 

Hôm tôi đến, nghệ nhân Trịnh Ngọc đang tiếp một khách hàng bị khuyết tật đôi chân. Nhìn dáng đi của khách, ông nói: “Cháu cần đóng một đôi giày đặc biệt, một bên cao, một bên thấp. Muốn thế, giày phải có hai mũi để cân bằng...”. Vừa nói, ông vừa đưa thước dây cẩn thận đo ni cho vị khách rồi ghi chép tỉ mỉ vào sổ. Trong lúc đo, ông tư vấn thật chu đáo cho khách về kiểu dáng, màu sắc để khách chọn lựa...

 

Nhiều năm qua, tiệm giày của nghệ nhân Trịnh Ngọc thường xuyên đón tiếp những khách hàng đặc biệt. Khi thì một vị khách nước ngoài sang trọng, lúc thì một doanh nhân giàu có hay những ca sĩ nổi tiếng, đặc biệt là những người khuyết tật.

 

 

 

Cho tôi xem xấp danh thiếp, trong đó có những doanh nhân, các CEO đến từ các công ty đa quốc gia, nghệ nhân Trịnh Ngọc cho biết: “Họ đều là khách hàng thân thiết của tôi. Như ông Dominic Price, Tổng Giám đốc Ngân hàng JP Morgan (Anh), gần 10 năm nay, luôn chọn giày của tôi mặc dù trước đó, ông ấy từng mang giày Ý, Pháp. Mới đây, ông còn đưa tôi những viên ngọc trai, yêu cầu đính lên đôi giày để ông mang trong dịp sinh nhật. Còn đây là ông Udo  Loersch, Giám đốc điều hành của hãng Mercedes-Benz. Vị khách này trước khi mang giày, phải nhìn tổng thể đôi giày từ đường nét đến kiểu dáng. Ngoài ra, tôi còn đóng giày cho ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng và một số nghệ sĩ khác”.

 

 

Ít ai ngờ rằng nghệ nhân Trịnh Ngọc có được nghề làm giày từ quá trình học lóm trong những tháng năm tha phương nơi đất khách. Ông kể: “Quê tôi ở Cà Mau. Chiến tranh loạn lạc đã đưa gia đình tôi đến Nam Vang (Campuchia). Khi tôi 14 tuổi, để kiếm sống, tôi đã học nghề may vali. Thời gian sau, gia đình tôi lại chuyển qua làm giày. Lúc đó, phải thuê thợ đóng giày về nhà làm và tôi đã học lóm nghề từ họ. Đêm nào về tôi cũng tự thực hành lại và sáng tạo, cải tiến theo ý mình”.

 

Bằng sự kiên trì, 6 năm sau, ông Ngọc đã có tay nghề vững vàng, đứng ra quản lý cơ sở. “Tuy nhiên, trong nghề làm giày, để có một đôi giày đẹp, người thợ phải có kiến thức về khuôn, mũi, thiết kế kiểu dáng, đế... Đó cũng là lý do khiến tôi phải đăng ký theo học khóa thiết kế giày ở châu Âu. Tôi đã học suốt 4 năm để có được vốn hiểu biết đầy đủ về làm giày như đường nét, thông số của chiếc khuôn; cấu trúc của bàn chân để biết những điểm nhạy cảm, tránh gây đau đớn khi mang giày...”.

 

Nghệ nhân Trịnh Ngọc tâm sự: “Từng tiếp xúc với người nước ngoài, tôi hiểu rằng khách hàng châu Âu tìm đến những cửa hàng của người Việt bởi sản phẩm của người Việt luôn khéo léo, tinh xảo. Thế nhưng, điều đáng buồn là trong khi người nước ngoài tin dùng hàng Việt thì không ít người Việt lại có tâm lý ưa chuộng hàng ngoại...”.

Kỷ niệm đáng nhớ nhất với ông trong những tháng năm mưu sinh nơi đất khách là được làm giày cho Quốc vương Shihanouk. Ông nhớ lại: “Quốc vương thường hay cho xe đón tôi vào hoàng cung để đóng những đôi giày kiểu của Pháp, Ý mà ngài yêu thích. Ngoài ra, trong những dịp lễ hội của vương triều, tôi còn làm những đôi giày đặc biệt cho quốc vương và hoàng hậu theo kiểu truyền thống. Những đôi giày mỏ cong, nạm vàng mà tôi đóng luôn làm hài lòng họ”.

 

 

Khi về lại quê hương, ông nhận ra rằng nghề làm giày đã trở thành niềm đam mê lớn nhất của đời mình. Khi đó, ở VN, ngoài hãng giày BATA (nay là Giày Sài Gòn), ít có thương hiệu nào nổi tiếng. Với mong muốn đem tay nghề phục vụ đất nước, khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, ông quyết định xin vào hãng BATA. Gần 20 năm làm việc ở đó, trong vai trò phụ trách kỹ thuật, phụ trách tổ thiết kế, ông đã đào tạo nhiều thợ lành nghề.

 

 Ông được giữ lại làm việc qua 5 đời giám đốc và đến năm 1991, ông chính thức được nghỉ hưu nhưng mãi hơn một năm sau, giám đốc mới cho ông nghỉ ngơi vì không có người thay thế. 

 

Từng là học trò của ông cách đây hơn 10 năm, anh Nguyễn Văn Bê, chủ tiệm giày Bê Sáng (100 lô F Khu Tái Thiết, đường Hoàng Diệu, quận 4 - TPHCM), cho biết: “Điều mà tôi học được ở thầy Ngọc chính là kỹ thuật cũng như sự khéo léo trong từng chi tiết. Trong quá trình dạy nghề, thầy thường khuyên chúng tôi phải thật sự yêu nghề, không ngừng đam mê và phải luôn sáng tạo. Thầy không chỉ là một người thợ giỏi mà còn là một nghệ nhân hết lòng với nghề”.