Chọn đúng người, làm đúng việc

Đừng đóng nhiều vai, ôm nhiều việc

Ở phần lớn các DN trong nước, người chủ DN kiêm cả chức vụ chủ tịch hội đồng quản trị (công ty cổ phần) lẫn CEO (vai trò tổng giám đốc điều hành). Ở các công ty TNHH, người chủ thường cũng là CEO. Như vậy họ đang đóng một lúc nhiều vai. Vì phải đóng nhiều vai trong một vở kịch ngày càng phức tạp và đòi hỏi của khán giả ngày càng cao, đa số các chủ DN đang ngày càng trở nên lúng túng, bức xúc trước đòi hỏi ngày càng lớn, càng sâu của DN mình trong bối cảnh cạnh tranh thị trường và hội nhập quốc tế.

Vì hoàn cảnh phát triển kinh tế của đất nước trong gần 20 năm qua, người chủ DN đã phải đóng nhiều vai một lúc để có thế chủ động và linh động cần thiết trong môi trường kinh doanh phức tạp ban đầu. Hoàn cảnh này tạo ra một thế hệ doanh nhân cực kỳ năng động và thành đạt. Nhưng, ở họ do việc tạo dựng sản nghiệp gắn liền như máu mủ nên còn mang nặng cái “tôi”, trong đó ẩn chứa sự thiếu lòng tin vào khả năng và tính trung thực của người khác; từ đó họ không dám giao việc cho người khác. Đây là cái khó lớn nhất đang “bó cái khôn”, chứ không phải là chúng ta không có người đủ tài để làm CEO.

Đối với phần lớn các chủ DN thuộc lớp doanh nhân trước đây, khả năng quản trị và quản lý của họ tự phát từ nhu cầu thực tế, có giá trị ở một giai đoạn phát triển nhất định. Những doanh nhân còn tồn tại đến hôm nay là những người có khả năng cạnh tranh cao từ khả năng “đánh mùi” được cơ hội, năng động gom góp vận dụng được phương tiện tối thiểu, thô sơ, lèo lái “đội bóng” DN trên một sân chơi cục bộ đầy thử thách. Nhưng nó sẽ bị giới hạn khi DN có nhu cầu chuyên nghiệp hóa để nắm bắt và xử lý được những cơ hội kinh doanh mới với những đòi hỏi mới. Ngày nay, trong thời kỳ hội nhập kinh tế thế giới, sân chơi đã dần trở nên “phẳng” hơn với những luật chơi rạch ròi hơn và cạnh tranh hơn, đòi hỏi điều kiện chuẩn bị hiện đại và cao hơn. Những điều kiện này đang ngày càng vượt ngoài tầm của các chủ DN kiêm CEO “tự phát” của hôm qua.

Vấn đề là phải định lại vai trò của chủ DN một cách rõ ràng. Việc đầu tiên là chủ DN cần có cái tĩnh trong môi trường cực động của thế giới kinh doanh. Muốn tìm được cái tĩnh, cần phải giải tỏa bớt công việc, chia sẻ trách nhiệm để có thời gian tập trung trả lời và giải quyết cụ thể những vấn đề có tính chiến lược.

Không dễ, nhưng không thể không làm

Người tài thời nào cũng có. Đặc biệt là trong hơn mười năm qua, thanh niên trong nước đã có nhiều phương tiện học tập từ trong nước lẫn ở nước ngoài. Các DN nước ngoài đang hoạt động trong nước là một môi trường đào tạo chuyên nghiệp và đã là một nguồn nhân sự quý báu của thế hệ những nhà quản lý mới. Trái với sự cảm nhận thông thường, DN trong nước thật sự đang có một lợi thế rất lớn so với các DN nước ngoài (nếu có quyết tâm) để thu dụng nhân tài. Đó là khả năng cho người tài có đất dụng võ thú vị với nhiều nhiệm vụ quan trọng và cho họ cơ hội chia sẻ cái bánh thành công từ sự đóng góp của họ. Người tài thích được thử thách để tự khẳng định và họ cũng có thể sẵn sàng chấp nhận đầu tư vào tương lai của DN, nếu họ tin rằng họ được chấp nhận nói thẳng, nói thật, được đối xử công minh và được đền bù xứng đáng về mặt vật chất lẫn tinh thần.

Chủ DN thường có cái nhạy bén của người “có máu kinh doanh” mà người được đào tạo quản lý chuyên nghiệp thường không có. Đây là một thế mạnh tích cực của chủ DN trong việc nắm bắt cơ hội, định hướng kinh doanh. Nhưng chủ DN thường lại không có tính kiên nhẫn (từ bản chất luôn luôn muốn có hiệu quả nhanh nhất từ đầu tư) để xây dựng bộ máy tổ chức, con người (vốn cần thời gian và độ quyết tâm cao). Đó là cái khuyết lớn nhất của nhiều chủ DN mà cần có sự góp sức của CEO.

Việc định rõ vai trò của chủ DN mới có thể giúp giải quyết được vấn đề CEO trong DN. Giải pháp tốt nhất là cần có được sự phân quyền, phân nhiệm rạch ròi để vai trò của mỗi người được sử dụng đúng chỗ. Thách thức lớn nhất cho phần lớn DN trong nước là làm sao chuyển tiếp được từ hoàn cảnh chủ DN tự thân vận động đến một hệ thống quản trị tận dụng được lợi thế tương đối của mỗi người. Không dễ, nhưng không thể không làm. Cách làm còn tùy vào điều kiện khởi điểm của mỗi DN. Nhưng tất cả phải bắt đầu từ sự quyết tâm thật sự của chủ DN để làm cho được chuyện phải làm.